Aragoiko jota

Wikipedia, Entziklopedia askea
Pedro Nadal y Auré abeslari mitikoa, "el Royo del Rabal", 1881eko erretratuan.

Aragoiko jota lurralde horretako adierazpen folklorikoa da, beste iberiar lurralde batzuetan garatutako musika genero berekoa hain zuzen ere. XIX. mendearen erdialdean garatzen hasi zen, gaur egun ezagutzen dugun moduan.[1]

Erakusten da dantza (bailadores), kantu (cantadores) eta musika tresnen bidez, funtsean gitarra, laute eta bandurria. Musikariek osatzen dute rondalla izeneko taldea.

Nahiz eta jota izan Aragoiko musika tradizionalik ezagunena, beste estilo batzuk eta garatu izan dira bertan (mazurcas, paloteados, villanos, boleroak edo baltseak).

« En Aragón ha surgido, aproximadamente desde la mitad del siglo XIX, una forma muy especialísima de cantar la jota en estilo adornado y a ritmo muy lento, y con un repertorio y ejecución también muy característicos de acompañamiento de rondalla. Esta especie de jota es la única que puede denominarse con toda propiedad jota aragonesa, porque es creación personal y exclusiva del pueblo aragonés, que además lo ha conservado, fomentado, y desarrollado con un empeño muy especial y continuado. »

—Miguel Manzano Alonso, "La jota como género musical", 1995.


Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urrezko Aroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Miguel Assok eta Cecilio Navarrok protagonizatu zuten 1910 eta 1927 artean, biak ala biak Zaragozako San Pablo auzokoak. Beste abeslari ezagun batzuk izan ziren Felipe Colmán, Emilio Arana, Justo Royo «el Cebadero», Joaquín Numancia, Luisico Gracia, Jesús Monreal, Domingo Martínez, Pilar Gascón, Pascuala Perié, María Asensio «la Burina», Pilar Munárriz, Pilar Albero, Encarnación García eta Pilar Lasierra.

1927tik aurrera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

José Oto, Aragoiko abeslaririk handientzat jota, 1927ko belaunaldiaren burua izan zen, Bigarren Errepublikan eta Gerra Zibilaren garaian. Aro honetan emakumeak nabarmendu ziren gizonen gainetik: Camila Gracia, Gregoria Ciprés, Felisa Galé y Jacinta Bartolomé. Tras la guerra destacan Celia Palacián, Pilarín Pascual, Pilar de las Heras, Pilar Abad, Pilar Francés, Angelita Zapata, Irene Izárbez, María Virto, Victoria Morales eta Piedad Gil. Gioznen berriz Bienvenido Orga, Celestino Ballarín, Francisco Rodríguez, «Redondo de Épila», Francisco Caballero, Antonio Royo «el Chato de Casablanca», Lucio Cáncer, Ángel Galé, Matías Maluenda eta Tomás Marco.

José Iranzo Bielsa "El Pastor de Andorra" eta Jesús Gracia aipatzekoak dira XX. mendeko bigarren erdialdean, bi estilo desberdinekin.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. (Gaztelaniaz) Aragón, Heraldo de. «Un encuentro con Aragón y con la jota en el siglo XXI» heraldo.es (Noiz kontsultatua: 2023-02-13).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]