Erraldoi urdin

Eguzkia eta hau baino 20 aldiz handiagoa den Alnitak (ζ Ori) erraldoi urdinaren arteko tamainen alderaketa.

Astronomian erraldoi urdin (blue giant ingelesez) O edo B espektru motako eta III argitasun klaseko (izar erraldoien klasea) izarrei deritze. Hertzsprung-Russell diagraman izar hauek goiko eta ezkerreko izkinan agertzen dira bere argitasun altua eta bere espektru mota goiztiarragatik (bere azaleko tenperatura altua).

Ezaugarri fisikoak

Erraldoi urdinak O edo B espektru motako izarrak dira, oso argitsuak, -5, -6 eta altuagoak ere izan daitezkeen magnitude absolutuetara iris daitezkeenak. Bere azaleko tenperatura altua dela eta (50.000 kelvinetik gorakoa ere izan daitekeena), bere erradiazioaren zati handi bat espektro elektromagnetikoko ultramorearen esparruan igortzen dute eta zuri-urdinska kolore batekin dizdira egiten dute. Iraupen laburreko eboluzio fase batean daude, hidrogenoaren fusioa amaitu ondorengoa, eta erraldoi gorri bihurtuko dituen hedapen eta hozte etapa baterantz joanez. Oso bizitza laburreko izar masiboak dira (hamarnaka edo ehundaka milioika urte ingurukoa), eta izar eboluzioaren egungo teoriak, horietako gehienek euren bizitza supernoba bezala amaituko dutela iragartzen du.

Gure eguzkia bezalako masa txikiagoko izarrekin alderatuta duten bizitza laburra dela eta, sarritan nebulosa dizdiratsuengandik gertu edo/eta izar elkarte edo kumulu ireki gazteen zati bezala aurki daitezke.

Erraldoi urdinak ez dira Rigel (β Orionis) bezalako supererraldoi urdinekin nahastu behar, ezta Regulo (α Leonis) bezalako sekuentzia nagusiko izar urdinekin ere.

Erraldoi urdin garrantzitsuenak

Ondorengo taulan erraldoi urdinik ezagunenetako batzuk azaltzen dira.

Nombre	Bayer izendapena	Espektru mota	Argitasuna (eguzkiak)	Tenperatura (K)	Distantzia (argi urteak)
Espiga A	Alfa Virginis	B1 III-IV	13.400	22.400	260
Bellatrix	Gamma Orionis	B2 III	6.400	21.500	240
Hadar	Beta Centauri	B1 III	11.200	22.500	530
Murzim	Beta Canis Majoris	B1 II-III	34.000	25.800	500
Albireo B	Beta Cygni B	B8V	19.0	12.100	385
	Alfa Lupi	B1.5 III	20.000	21.600	550
	Beta Lupi	B2 III	13.600	22.650	525
Alfirk	Beta Cephei	B2 IIIv	14.600	26.700	595
Alcíone	Eta Tauri	B7 IIIe	1.400	13.000	440

Ikus, gainera

• Izar sailkapena
• Izar eboluzioa
• Izar erraldoi
• Supererraldoi urdin
• Erraldoi gorri

Kanpo estekak

• Datuak: Q5855