Euskal elizetako zurezko galeriak
| Euskal elizetako zurezko galeriak | |
|---|---|
| Balkoia, solairuartea, Tribuna eta galeria | |
 | |
| Jatorrizko herrialdea | Lapurdi eta Nafarroa Beherea |
Euskal elizetako zurezko galeriak edo tribunak, Lapurdi eta Nafarroa Behereko eliza batzuetako elementu arkitektoniko berezia dira[1].
Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ohikoan lehenago eraikitako elizetan, XVII. eta XVIII. mendeetan eraiki ziren tribuna edo galeria hauek, zurez. Populazioaren hazkunde garai batean izan zen, eta premia sortu zen elizetan jende gehiago hartzekoa[2]. Elizak berreraiki gabe, nabearen aldeetara egitura hauek egitea praktikoa suertatu zen, kasu batzuetan hiru solairu ere. Ontzigintzako arotz berezituen lana izan ohi zen sarri eraikuntza. XIX. mendean egindakorik ere bada, adibidez Hazparneko elizan[3].
Elizetan emakumezko eta gizonezkoak banatzeko ohitura zegoenez garai hartan, sexu-banaketa ere aplikatu zen galeria hauetan, eta gizonezkoak bakarrik igotzen ziren bertara mezatan. Protestantismoaren kontrako Kontrarreforma garaiko zurruntasunak ere izan zezakeen eraginik honetan[4].
Adibideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Galeria bikainak dituzten elizen artean, honakoak (guztiek dute monumentu izendapena):
2014an, eliza multzo batek egitura hauengatik jaso zuten monumentu izendapen espezifiko bat[5]. Honako hauek izan ziren:
- Aiherrako Jondoni Petri eliza
- Senpereko Jondoni Petri eliza
- Aldudeko Andre Mariaren Jasokundearen eliza
- Jondoni Eztebe eliza (Ezpeleta)
- Haltsuko Andre Mariaren eliza
- San Joan Bataiatzailearen eliza (Hazparne)
- San Bixintxo eliza (Hendaia)
- San Fruktuoso eliza (Itsasu)
- Beata Maria eliza (Luhuso)
- San Julen eliza (Ortzaize)
- Doneztebe eliza (Baigorri)
- Uharte Garaziko eliza
Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
-
Urruña. -
Baigorri. -
Ezpeletakoan, pulpituari eusten diote galeriek. -
Mugerra. -
Senpereko organoa, beste balkoi bat galerietatik. -
Itsasu.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Arrizabalaga Alberdi, Juan Mari. (2011). «Zurezko arkitektura Euskal Herrian - Karmel 2011-1 (273)» Karmel Euskal Aldizkaria: 79-100. (Noiz kontsultatua: 2021-02-25).
- ↑ Clouzet-Llorens, Agnès. (1999-01-01). Les tribunes de bois des églises des Pyrénées occidentales aux XVIIe et XVIIIe siècles : Bigorre, Béarn, Pays basque. Toulouse 2 (Noiz kontsultatua: 2021-02-25).
- ↑ «Eglise Saint-Jean-Baptiste - Commune de Hasparren» www.hasparren.fr (Noiz kontsultatua: 2021-02-25).
- ↑ (Frantsesez) Narcisse, Jean-Claude. Introduction à l’histoire du Pays Basque. , 19 or. (Noiz kontsultatua: 2021-02-25).[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ (Frantsesez) WATTINNE, Philippe. «Côte Basque : Eglises classées monuments historiques - Heritage classified churches» www.golfrendezvous.com (Noiz kontsultatua: 2021-02-25).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q105627926
Multimedia: Church galleries in Pyrénées-Atlantiques / Q105627926