Henrietta Muir Edwards

Henrietta Muir Edwards
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Montreal, 1849ko abenduaren 18a
Herrialdea	Kanada
Heriotza	Fort Macleod (en) , 1931ko azaroaren 10a (81 urte)
Jarduerak
Jarduerak	emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea

Henrietta Louise Edwards, jaiotzaz Muir (Montreal, Quebec, Kanada, 1849ko abenduaren 18a – Fort McLeod, Kanada, 1931ko azaroaren 10a) kanadar politikari feminista, erreformista eta gizarte-ekintzailea izan zen.

Edwards, Emily Murphy, Nellie McClung, Louise McKinney eta Irene Parlbyrekin batera, «Bost famatuak» taldekoa zen (ingelesez: The famous five), emakume ospetsuak legearen aurrean "pertsona" gisa onartuak izan zitezen borrokatzeagatik, eta horrek esan nahi zuen hauteskunde orokorretan eta udal-hauteskundeetan bozkatu eta aurkeztu ahal izateko eskubidea izango zutela.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Henrietta Louise Muir izenarekin jaio zen Montrealen, Quebec probintzia frankofonoan. Kultura eta erlijioa baloratzen zituen klase ertain altuko familia batean hazi zen. Hainbat erlijio-erakundetan aktiboki parte hartu zuen, eta horietako askok desengainatu egin zuten, balio tradizionalek emakumeak baztertzen zituztelako.

Aktibismoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1875ean, Amélia ahizparekin batera, Emakume Langileen Elkartea (WGO, ingelesezko siglak) sortu zuen Montrealen, elikagaiak, irakurketa-aretoak eta prestakuntza-ikastaroak ematen zituena. WGO erakundeak The Working Women of Canada (Kanadako emakume langileak) egunkaria ere argitaratu zuen, eta horren zabalkundeak lagundu zuen gizartea Kanadako emakumeen lan-baldintza kaskarrei buruz kontzientziatzen. Proiektua bere ekimenez sortu zen eta artista gisa irabazten zuten diruarekin finantzatzen zen.

1876an Oliver C. Edwards doktorearekin ezkondu zen, eta harekin hiru seme-alaba izan zituen. 1883an familia Indian Headera joan zen, Ipar-mendebaldeko Lurraldeetara (gero Saskatchewan). Senarrak gobernuko mediku gisa egiten zuen lan Indiako erreserbetan. Handik aurrera, Edwards-ek emakumeen eskubideen alde borrokatzen jarraitu zuen.

1890ean, senarra gaixotu zenean, Ottawara joatea erabaki zuten. Kanadako hiriburuan “emakume presoen auziaz arduratu zen, eta Aberdeeneko dama eskoziarrarekin eta gobernadore nagusiaren emaztearekin lan egin zuen, 1893an Kanadako Emakumeen Kontseilu Nazionala sortzeko”. Lehendakaria izan zen 35 urte baino gehiagotan, eta emakumeei eta haurrei eragiten zieten legeen ardura hartu zuen. Albertako Kontseilu Probintzialeko lehendakari izendatzeko balio izan zion arlo horretako esperientziak. 1897an Aberdeeneko Damarekin indarrak batu zituen Erizainen Ordena Victoriarra (VON) sortzeko.

1903an, Fort MacLeodera (Alberta) joan zen bizitzera familiarekin. Han, senarrak mediku militar gisa lan egitea lortu zuen Kainai erreserba indigenan.

Lehen Mundu Gerraren azken urteetan, hornidurak urriak zirenean, Kanadako gobernuak hainbat pertsona aurkeztu zituen aholku batzorde bat osatzeko, egokitzapen plan bat abian jartzeko. Edwards batzorde horretako kidea izan zen, eta gastu publikoaren politika berrikusteko gobernuak deitutako lehen emakume kanadarra izan zen.

Azken urteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Edwards-ek bi liburu idatzi zituen emakumeei eta konpondu nahi zituen lege-arazoei buruz: Legal Status of Canadian Women (1908) eta Legal Status of Women in Alberta (1921). Louise McKinney, Irene Parlby, Nellie McClung eta Emily Murphyrekin lan egin zuen "Albertako gobernua presionatzeko, gizon eta emakumeen eskubide berdintasuna onar zezan, ezkontzaren eta oinordetzaren jabetzan. Adiskidetasun horren ondorioz, 1920ko hamarkadaren amaieran, «Pertsonen Kasu» ospetsuak defendatu zituen auzitegien aurrean. Haren ebazpenak zioenez, Kanadako emakumeak senatari izateko aukera zuten, eta, oro har, kargu politikoetan gizonek zituzten eskubide berak zituzten.

Gobernu federalak, artista gisa, platerak margotzeko agindu zion, 1893ko Chicagoko Colombina Mundu Erakusketan Kanadako erakusketa egiteko.

1931ko azaroaren 10ean hil zen 81 urte zituela. Haren gorpuzkiak Mount Pleasanteko udal hilerrian lurperatu zituzten, Edmontonen, Albertan. Bere oroimenean eraikitako eskulturan hauxe irakur daiteke:"Utzi bere hitzek lauda dezatela. Bere gozamena Jaunaren legean zegoen". Plakan ageri den heriotza-data 1931ko azaroaren 9a da.^[1] Hala ere, The Canadian Encyclopedia lanean 1931ko azaroaren 10ean agertu zen.

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1962an, hil ondoren, Kanadako gobernuak garrantzi historiko nazionaleko pertsonaia izendatu zuen. Fort MacLeoden (Alberta) posta-bulegoan oroitzapenezko plaka bat dago.^[2] "
1997an "Pertsonen kasua" ospetsua garrantzi historiko nazionaleko gertaera gisa erregistratu zen.^[3]
2009ko urrian, Kanadako Senatuak Edwards eta «Bost famatuak» taldeko gainerakoak herrialdeko lehen ohorezko senatari izendatzearen alde bozkatu zuen.^[4]
2014. urtean Edwards Googleko Doodle batean agertu zen, jaio zeneko 165. urteurrena ospatzeko. Kate Beaton diseinatzaile kanadarraren lana izan zen.^[5]