Irene Hernández de Jesús

Irene Hernández de Jesús
Bizitza
Jaiotza	San Pedro y San Pablo Ayutla (udalerria), 1958ko urriaren 20a
Herrialdea	Mexiko
Heriotza	2021eko apirilaren 4a (62 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	Mixean (en) ; gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	maisu/maistra, politikaria eta aktibista

Irene Hernández de Jesús (San Pedro y San Pablo Ayutla, Mexiko, 1958ko urriaren 20a - Ibídem, 2021eko apirilaren 4a) mixe irakasle eta aktibista izan zen, Mexikoko Oaxaca mixe eskualdean emakumeen parte-hartze politikoaren aitzindaria. Komunitateko hainbat kargu bete ondoren, San Pedro y San Pablo Ayutla udalerriko batzarrak udal lehendakari aukeratu zuen 2007rako, eta Ayutlako eta mixe eskualde osoko lehen udal presidentea izan zen.^[1]

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Irene Hernández de Jesús 1958ko urriaren 20an jaio zen San Pedro y San Pablo Ayutlan, Oaxacan. Ikasketak jarraitzeko asmoz, Monterrey hirira emigratu zuen, eta hamarkada batez han bizi izan zen. Geroago, Hezkuntzan lizentziatura bat egin zuen eta hainbat urtez Lehen Hezkuntzako irakasle elebidun gisa aritu zen Oaxacako Mixe mendilerroan.^[2]

Irene Hernándezek administrazio publikoan izan zituen lehen esperientziak Ayutlako eskola-aterpetxeko idazkari izendatu zutenean eta festen batzordean parte hartu zuenean izan ziren. Esperientzia hori udal-diruzain gisa oinarritu zuen gero. Ibilbide horri esker, eskalafoiaren bide tradizionalaren bidez udalerriko lehendakaritzara iritsi zen, eta San Pedroko y San Pablo Ayutlako ^{[oh 1]} batzar komunitarioak kargu horretarako aukeratu zuen 2006an. Izendatu baino lehentxeago, Ayutlan 2005ean antolatutako Mixe Emakumeen Lehen Eskualde Topaketan parte hartu zuen hizlari gisa.^[1]

Bere kudeaketa-urtean, bitartekari eta inpartzialtasun lana egin zuen udal-lehendakaritzak Erkidegoko batzarrarekin, udal-agentziekin eta emakumeen agintaritza berria zalantzan jartzen zuten gizonekin zituen harremanei dagokienez. Udalerriko aurrekontua udal-agentzien artean kudeatu zuen, eta gainerakoa hainbat kontzeptutan inbertitu zen: drainatzea eta edateko ura, bideak eraikitzea, sare elektrikoa handitzea eta tokiko eskolak eta klinikak mantentzea.^[2]

Udal Lehendakaritzan egon ondoren, eskualdeko genero desberdintasunaren aurkako aktibismoarekin jarraitu zuen, eta Ayutlako eskalafoian presidentetza baino maila handiagoko postu bakarra, alkatetza, lortzeko lehiatu zen.^[2] 2017an, Ayutlako ur-horniduraren aurkako erasoengatiko erreklamazioarekin bat egin zuen, Tamazulápam del Espíritu Santo udalerriarekin muga egiten duen gatazkaren ondorioz.^[1]^[3]^[4]

Jaioterrian hil zen 2021eko apirilaren 4an.^[1]

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2021ean, Cuentos de buenas noches para niñas rebeldes liburuaren edizio berri batean agertu zen bere istorioa.^[1]

Oharrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ San Pedro eta San Pablo Ayutla Oaxacako 406 udalerrietako bat da. Oaxacako 406 udalerriek sistema arauemaile indigenak dituzte, Mexikon, lagunartean, usadio eta ohituren sistema gisa ezagutzen direnak. Inguruko beste udalerri usokostunbrista batzuetan ez bezala, Ayutlan urtero aukeratzen da udala, eta alderdi politiko nazionalek eta estatalek ez dute presentziarik.