Lankide:Bolintxu/Robert Johnson

Bolintxu/Robert Johnson
Bizitza
Jaiotza	1911
Herrialdea	Estatu Batuak
Jarduerak
Eragin zuen	Jimi Hendrix, Eric Clapton, Keith Richards

Robert Leroy Johnson (1911ko maiatzaren 8a - 1938ko abuztuak 16a) amerikar blues abeslaria, gitarra-jolea eta musikaria izan zen. 1936 eta 1937. urteetan egindako grabazio gogoangarriek kantatzeko, gitarra jotzeko eta abestiak idazteko zuen talentua erakusten dute; gerora etorri diren musikarien belaunaldi askok grabaketa haien eragina jasan dute. Johnsonen bizitza ez dagoenez oso dokumentatuta eta gazterik hil zenez (27 urte baino ez zituen), kondaira asko sortu dira hari buruz. Faustiar mito batek dioenez, bere arima saldu zion deabruari Mississippiko bidegurutze batean, arrakasta lortzearen truke. Musikari ibiltari moduan, gehienetan kale gorrian jo zuen, juke joints izeneko tabernetan eta larunbat gauetako dantzaldietan. Johnsonek, ordea, arrakasta komertzial eskasa izan zuen bere bizialdian.

1961ean bere grabazioak berriro argitaratu ziren King of the Delta Blues Singers LPan, eta horri esker haren lana publiko zabalago batengana iritsi zen. Gaur egun, Johnson bluesaren maisutzat hartzen dugu, batez ere Mississippiko Delta blues estiloan. Rock musikari askok aipatzen dute, beraiengan eragin handia izan duelako; Eric Clapton blues eta rock musikariak Johnson "inoiz bizi izan den blues abeslari garrantzitsuena" deritzo.

Johnson Rock and Roll Hall of Fame delako aretoan sartu zuten 1986an, aretoaren lehenbiziko ekitaldian, rock and roll-aren lehenengo eraginetako bat izan zelako. 2003an, David Fricke- k Johnson bosgarren postuan jarri zuen Rolling Stone aldizkariko "inoizko 100 gitarra-jotzaile handienen zerrendan".

Bizitza eta ibilbidea

Lehen urteak

Johnson Hazlehurst-en (Mississippi ) jaio zen, seguruenik 1911ko maiatzaren 8an. Gurasoak Julia Major Dodds (1874ko urrian jaioa) eta Noah Johnson (1884ko abenduan jaioa) ziren. Juliaren senarra Charles Dodds zen (1865eko otsailean jaioa), lurjabe eta altzari-egile aberats samarra. Hamar seme-alaba izan zituzten elkarrekin. Charles Doddsek Hazlehurst utzi behar izan zuen, ordea, jende aldra batek akabatu nahi izan zuelako, lurjabe zuri batzuekin tirabira bat izan ondoren. Juliak Robert txikiarekin utzi zuen Hazlehurst, baina bi urte geroago mutikoa Memphisera bidali zuen bere senarrarekin bizitzera, Charles Spencer izena hartu zuena.

Musikari ibiltaria

1932tik 1938an hil zen arte, Johnson maiz mugitzen zen Memphis eta Helena hirien artean, Mississippiko Deltako herri txikietatik, eta Mississippi eta Arkansaseko inguruko esukualdeetan zehar. Batzuetan urrunago bidaiatu zuen. Johnny Shines blues musikaria berarekin joan zen Chicago, Texas, New York, Kanada, Kentucky eta Indianara. Henry Townsend-ekin Saint Louis hirian jo zuen. Leku askotan, bere familia zabaleko kideen etxeetan lo egiten zuen, edo han-hemenka zituen emakumezko lagunen etxeetan. Ez zen berriro ezkondu, baina harreman luzeak sortu zituen zenbait emakumerekin, eta aldian behin elkartzen zen beraiekin. Batzuetan, bere lehen emanaldian liluratzen zuen emakumeren baten etxean geratzen zen. Herriz herri Johnsoni aterpe ematen zioten pertsonek ez zekiten beste leku batzuetan izaten zituen gorabeheren berri. Izen ezberdinak erabiltzen zituen; gutxienez zortzi abizen ezberdin baliatu zituen.

Deabruaren kondaira

Kondairak dioenez, Mississippi landa inguruko landaketetan bizi zela, Robert gazteak blues musikari bikaina bihurtu nahi zuen. Esan zioten gitarra hartu eta Dockery Plantation izeneko lekuko bidegurutzera joan behar zuela gaueko hamabietan. Bertan, gizon beltz handi bat (deabrua) agertu zitzaion; gitarra hartu eta afinatu egin zion. Deabruak zenbait abesti jo eta gitarra itzuli zion Johnsoni, eta instrumentuan maisu bihurtu. Horra hor deabruarekin egindako tratua, Faustoren kondairakoaren antzekoa. Bere arimaren truke, Johnson famatu bihurtu zuen bluesa sortu ahal izan zuen.

Musika estiloa

Johnson bluesaren maisua da, batez ere Delta bluesen estiloan. Rolling Stones-eko Keith Richards-ek 1990ean esan zuen: "Bluesik onena nolakoa den jakin nahi duzu? Hona hemen". Baina Elias Wald-en, Escaping the Delta liburuan, esaten du Johnsoni, bere garaian, batez ere aitortzen ziotela estilo mordoa jotzeko kapaz zela, country slide gitarra gordinetik jazz eta pop esaldietaraino, eta gitarra zatiak entzun eta berehala jotzeko gai zela. Grabatutako lehen abestia, "Kind Hearted Woman Blues", ez da garai hartan nagusi zen Delta estilokoa, baizik eta Chicago edo St. Louis hirietako estiloetakoa; "musika moldaera oparoa zeukan". Garai bateko Delta musikarientzat ezohikoa den modu batean, grabaketa batek erakusten du zer egin zezakeen Johnsonek blues estilotik erabat kanpo. Lehenengo grabaketa-saioan, "They're Red Hot" abestiaren bidez erakusten du eroso zegoela Harlem Hamfats taldearen estiloko "uptown" swing edo ragtime soinuekin. Baina, Waldek adierazi duen bezala, "disko konpainiak ez ziren joango Mississippira beste estilo batzuk lantzen zituzten musikarien bila. Johnsonek, zalantzarik gabe, estilo honetako kanta askozaz ere gehiago sortu ahalko lituzke, ekoizleek hala eskatuz gero".

Instrumentua

Johnson benetako maisua zen gitarrarekin; gaur egun inoizko gitarra-jotzaile onenen artean dugu. Bere ikuspegia konplexua eta musikoki aurreratua zen. Keith Richards- ek Johnsonen musikaren berri izan zuen Brian Jones-en eskutik, eta galdetu zion: "Nor da berarekin batera jotzen duen tipoa?", ez baitzen ohartu Johnson baino ez zela, gitarra bakarra jotzen. "Bi gitarra ari nintzen entzuten, eta denboratxo bat behar izan nuen konturatu arte berak egiten zuela dena", dio Richardsek. Geroago azaldu zuenez, "Robert Johnson orkestra baten modukoa zen". "Gitarra-teknikari dagokionez, atsegina eta altua da, baina aski eklektikoa; arazorik gabe mugitzen da chicken picking eran eta slide-arekin jotzetik chucka-chucka moduko erritmo figura sorta zabala erabiltzera."

[[Kategoria:1938ko heriotzak]] [[Kategoria:1911ko jaiotzak]] [[Kategoria:Mississippiko blues musikariak]] [[Kategoria:Country blues musikariak]] [[Kategoria:Pages with unreviewed translations]]