Lankide:Imanolgamarra/Proba orria
"Jainkoa hil da" esaldi enblematikoa da, mendebaldeko kultura eta filosofia zabaldu dituena Friedrich Nietzsche filosofo alemaniarraren obran agertu zenetik. Adierazpen horrek interpretazio eta eztabaida ugari sortu ditu, eta erlijioaren krisiaren ideia eta modernitatean duen garrantzia biltzen ditu.
Jatorria eta testuinguru historikoa: "Jainkoa hil da" adierazpen ospetsua lehen aldiz agertzen da Nietzschek 1883an argitaratutako "Así habló Zaratustra" (Also sprach Zarathustra) obran. Filosofo alemaniar honek, moral tradizionalari egindako kritikengatik eta botere-borondatearen kontzeptuagatik ezaguna, metafora gisa erabiltzen du esaldi hau, erlijioak gizarte modernoan duen garrantzia eta sinesgarritasuna galtzea adierazteko.
XIX. mendean, Europak eraldaketa sozial, politiko eta zientifiko sakonak jasan zituen, zientziaren gorakada eta gizartearen sekularizazioa barne. Aldaketa horiek erlijio-fedearen oinarriak zalantzan jartzen lagundu zuten, eta Nietzschek Jainkoaren heriotza aldarrikatu zuen ezagutzaren eta arrazionaltasunaren aurrerapenaren ezinbesteko ondorio gisa.
Esanahi filosofikoa: "Jainkoa hil da" dioen baieztapena ez da hitzez hitz ulertu behar, esanahi filosofikoz betetako metafora gisa baizik. Nietzschek iradokitzen du giza existentziari esanahia eta helburua ematen dion izaki goren batengan sinesteak aro modernoan onargarri izateari utzi diola. Haren arabera, sekularizazioak eta aurrerapen zientifikoak erlijioaren oinarri metafisikoak higatu dituzte, giza kontzientzian esanahi-hutsunea utziz.
Nietzscheren ustez, Jainkoaren heriotzak gizabanakoek beren balioak sortzeko eta beren bizitzei zentzua emateko erantzukizuna hartzeko beharra adierazten du, Jainkoaren aginpiderik gabe. Ideia hori funtsezkoa da supergizonaren filosofian (Übermensch), ohiko arau moralek ezarritako mugetatik haratago transzendentzia eta errealizazio pertsonala bilatzea proposatzen baitu.
Eragin kulturala eta kritikoak: "Jainkoa hil da" esaldiak eragin sakona izan du mendebaldeko kulturan, obra literario, artistiko eta filosofikoak inspiratuz eta erlijioaren izaerari, moraltasunari eta bizitzaren zentzuari buruzko eztabaidak sortuz. Hala ere, Nietzschek gaur egungo gizartean erlijioaren iraunkortasuna eta garrantzia gutxiesten dituela uste dutenek ere kritikak jaso dituzte.
Kritikari batzuek Jainkoaren heriotza balio moral eta etikoen galeraren iragarpen gisa interpretatu dute, jainkozko autoritaterik ez izateak nihilismoa eta erlatibismo morala ezinbestean dakartzala argudiatuz. Beste batzuek adierazi dute Nietzscheren baieztapenak ez dakarrela nahitaez erlijioaren erabateko arbuioa, baizik eta bere irakaskuntzak modernitatearen testuinguruan birpentsatzeko eta berrinterpretatzeko gonbidapena.