Lankide:Paxkaline/Proba orria

Saxofoia zurezko haize instrumentu konikoa da. Instrumentuaren gorputza kobre eta zink aleazio aldagarriz egina da. Honetan metal edo ebonitazko pieza bat ahokatzen da. Ahoko honek kanabera bakarra eusten du, klarinetearen moduan

Adolphe Sax musika-tresnagile belgikarrak patentatu zuen 1846an bere izena emanez. Ez dago argi nondik etorri zitzaion instrumentu hau sortzeko ideia baina zabalduen dagoen ustearen arabera, berak jotzen zuen klarinetean oinarrituta, metalezko instrumentuen indarra eta egurrezkoen ezaugarri akustikoak zituen instrumentu bat eraikitzen hasi zen, "metalezko klarinete" baten antzeko zerbait. Baina sonoritate handiagoa eta metalikoagoa lortu nahian hainbat proba eta lanketa handia egin ondoren, instrumentu berri bat sortu zuela ohartu zen: saxofoia.

Zortzit tamainatakoak daude afinazioaren arabera: sopraninoa fa edo mi bemolean, sopranoa do edo si bemolean, kontraltoa edo altua fa edo mi bemolean, tenorea do edo si bemolean, baritonoa fa edo mi bemolean, baxua do edo si bemolean eta kontrabaxua eta subkontrabaxua do edo si bemolean. Instrumentu transpositorea da.

Soinu argi eta distiratsua edota iluna eta leuna izan daiteke.

Hasieran armadako joaldi desberdinak egiteko erabili zen, jazz munduan arrakasta izugarria lortu baino lehen. baina Gerora herri-musikan eta big band-etan ere asko erabili da.

Deskribapena

Saxofoiaren gorputza mutur batean kanpai forman zabaltzen den tutu koniko eta estu batek osatzen du, letoizkoa normalean. Tutuan zehar neurri ezberdineko 20-23 tonu-zulo izan ohi ditu, horien artean bi oso txikiak zortziduneko goiko erregistroko notak jotzen laguntzeko, nahiz eta ez diren derrigorrezkoak erregistro hori jo ahal izateko. Zuloak estaltzeko teklek kuxin-estalki bat izan ohi dute sakatutakoan presioarekin zuloak hermetikoki zigilatzeko. Egonean dagoenean zulo batzuk irekita egon ohi dira eta estalita beste batzuk. Teklei eta giltzei bi eskuetako hatzekin eragiten zaie, eskuineko hatz lodia saxofoia orekan mantentzeko euskarri baten pean kokatuta dagoela. Saxofoiaren digitazioa oboearen digitazioaren eta Boehm-en sistemaren arteko konbinaketa da. Zeharkako txirularen digitazioaren edo klarinetearen goiko erregistroaren oso antzekoa. Instrumentu handiagoetan, notarik baxuenak jotzeko egin beharreko palanka (normalean bi eskuetako hatz txikiekin egin beharrekoa) handi samarra izan ohi da eta hargatik, nota hauek hatz lodiarekin jo ahal izateko giltza gehigarri batzuk gehitzen zaizkio.

Gorputz konikoak klarinetearenak baino oboearenaren antzekoagoak diren ezaugarriak ematen dizkio saxofoiari. Saxofoiaren diseinurik sinpleena kono-enbor formako tutu zuzena da eta normalean saxofoi sopranino eta sopranoek forma zuzen hau izan ohi dute. Nota baxuak dituzten instrumentuak ordea, erabat zuzenak balira funtzionala ez litzatekeen luzera-neurria izango luketenez eta arrazoi ergonomikoak medio, oro har U formako bihurgune bat izan ohi dute tonurik baxuenaren hirugarren zuloaren parean edo goraxeago. Instrumentuaren kanpaia erabat gorantz begirakoa izan ordez ordea, muturreko forma hori alakatua edo zertxobait aurrerantz etzana izan ohi da. Bihurgune hau saxofoi-familiaren ezaugarri ikoniko bihurtu da nolabait, kasu batzuetan beharrezkoa ez izan arren, saxofoi soprano eta sopraninoetan ere bihurgune honekin fabrikatzeraino besteak beste. Saxofoi altu eta tenore zuzenak ere, egon badaude, baina ez da ohikoena, tonurik altueneko zuloaren gainaldean baina goiko zortzidunearen giltza baino beherago, bihurgunea izatea da normalena eta ahokoa berriz, angelu zuzena osatuz okertuta. Baritonoak, baxuak eta kontrabaxuak kalibrearen luzera handiagoa izan ohi dute bereziki sekzio honen bihurdura bikoitzagatik.

Digitazio errazagatik saxofoi modernoa ikasteko erraza den instrumentutzat hartzen da, bereziki beste zurezko haize instrumentu bat jotzen duenarentzat. Dena dela, praktika eta lanketa handia behar da soinu garden eta ongi afinatua lortzeko.

El saxofón usa una boquilla con una sola caña similar a la del clarinete, aunque es mayor la del saxofón y posee una cámara interior hueca redonda o cuadrada y es más amplia que la del clarinete. La boquilla del saxofón también carece de la ensambladura cubierta por corcho que tiene la boquilla del clarinete porque el tudel del saxofón se inserta directamente en la boquilla mientras que esa parte de la boquilla del clarinete es insertada en la parte superior del instrumento. La diferencia más importante entre una boquilla de saxofón y una boquilla de clarinete es que la boquilla de saxofón debería entrar en la boca en un ángulo mucho más inferior o plano que la del clarinete.

Ahokoa

Ahokoak material ugaritakoak izan daitezke, metalikoak edo ez metalikoak. Metalikoak ez direnak ebonitazkoak, plastikozkoak edo kautxi gogorrekoak izan ohi dira. Batzuetan zurezkoak ere bai eta kasu gutxi batzuetan kristalezkoak, portzelanazkoak edo baita hezurrezkoak ere. Batzuen arabera, metalezko ahokoek soinu bereizgarria dute, ez metalikoek baino "dizdiratsuagoa". Musikari batzuen arabera, plastikozko ahokoek ez dute tinbre egokia sortzen. Beste saxofoijole batzuk diotenez, Larry Teal irakasleak esate baterako, materialak soinuan eragin gutxi edo batere ez du, ahokoaren neurri fisikoak dira tinbrearen ezaugarrietan eragiten dutenak.

Ganbera ahurra duten ahokoak dira Adolphe Saxen jatorrizko diseinura gehien gerturatzen direnak eta interpretazio klasikoak oso emaitza ona dute, soinu leunagoa edo laztasun gutxiagokoa sortzen baitute. Jazzean eta musika herrikoian ordea, kanabera lasaiarekin eta ahoko irekiekin jo ohi dute musikariek. Ahokoaren Baflea edo "sapaia" kanaberatik gertuago egoteko egokituta egon ohi dira. Hori dela eta, airearen fluxua azkarragoa izan ohi da eta horren eraginez, soinu gardenagoa sortzen dute, big band batean edo instrumentu anplifikatuen artean egon daitezkeen ezberdintasunen aldeak txikituz. Irekigune handia eta soinuaren nolakotasuna ahoko metalikoekin lotzen diren arren, edozein ahokok izan dezake. Honi esker, afinatzerako orduan malgutasun handiagoa dago eta bending bezalako efektuak, jazzean eta rockean oso ohikoa, egin daitezke. Musikari klasikoek normalean kanabera gigirragoak, irekigune estuagoko eta ganbera baxuagoko ahokoak aukeratzen dituzte. Honela soinu ilunagoa eta egonkorragoa (bibolinarenaren tankera handiagoa duena) lortzen dute.

Kanaberak

Klarineteek bezala, saxofoietan kanabera edo mihi bakarra erabiltzen da baina klarineteetakoa baino zabalagoa eta motzagoa izan ohi da. Mihiak kanabera arruntez egindakoak izan ohi dira, baina XX. mendetik beira zuntzezkoak ere egin dira. Bigarren hauek iraunkorragoak dira baina soinuaren kalitatea okerragoa dela esan ohi da. Kanaberaren neurria saxofoiaren araberakoa ere izan ohi da (sopranoa, altua, tenorea, baritonoa, baxua, kontrabaxua, etab.).

Kanabera komertzialen artean etxe, estilo eta gogortasun askotarikoak daude. Saxofoijole bakoitzak bere ahokora, ahokadurara eta interpertaziora ongien egokitzen den kanabera aurkitzeko gogortasun eta material ezberdinetakoak probatzen ditu. Gogortasuna, oro har, 1etik 4rako eskalarekin (tarteko graduak kontuan hartuta) neurtzen da. 4a da gogorrena eta 1a bigunena (saxofoi baritonoen kasuan izan ezik, hauentzako kanaberen eskala 5erainokoa baita). Hasiberriei tarteko gogortasunekoa gomendatu ohi zaie, alegia, 2 1/2-koa. Kanaberak ahokora lotzeko brida bat erabiltzen da eta honi esker, jotzerakoan ez da mugitzen.

Materiala

Saxofoi gehienak, garai batekoak zein gaur egungoak, letoizkoak izan ohi dira baina, hala ere, zurezko haize instrumentu gisara sailkatzen dira metalezko haize instrumentu gisara sailkatu ordez. Batetik, soinu uhinak, metalezkoetan ez bezala, kanabera oszilatzaileak sortzen dituelako eta ez musikariaren ezpainek ahokoan eragindako presioak, eta bestetik, giltzak itxiz eta irekiz nota ezberdinak sortzen direlako. Letoia instrumentuaren gorputza, kuxintxoen euskarriak, kuxinak giltzekin batzen dituzten hagak, giltzak beraiek eta hagak eta giltzak instrumentuaren gorputzera lotzen dituzten euskarriak fabrikatzeko erabiltzen da. Hagak euskarrietara lotzeko erabiltzen diren torlojuak eta giltzak askatutakoan hasierako posiziora itzularazten dituzten malgukiak altzairu herdoilgaitzekoak izan ohi dira. 1920tik, saxofoi gehienek ukimen bidezko plastikozko edo nakarrezko giltzak dituzte (hatzak pausatzeko intsurmentuak dituen pieza lau apaingarriak).

Saxofoiak beste material batzurekin fabrikatzeko arrakasta maila ezberdineko saiakerak egin dira, esate baterako, 1950ean fabrkatutako Grafton plastikozko saxofoia. Yanagisawa eta Bauhaus Walstein bezalako enpresek, fosforo-brontzezko modeloak (%3,5etik 10era bitarteko kobre aleazioa fosforo portzentaje altuarekin, %1 baino gehiago) fabrikatu izan dituzte material honen tonu.ezaugarriak zertxobait ezberdinak direlako. Adibidez, diseinu berbera baina metal ezberdinarekin fabrikatutako fosforo-brontzezko Yanagisawa A992 eta T992ak, ​letoizko A991 eta T991ak baino apur bat soinu "ilunagoa" ateratzen dute. Fosforo-brontzezko saxofoia letoizkoa baino pisutsuagoa da, kobre gehiago duenez masa handiagoa duelako.Yanagisawak zein beste ekoizle batzuek Sterling zilarrezko (lege-zilarra, %95 zilar eta kobrearen aleazioa), kobrezko, alpakazko edo material sintetikozko saxofoi-lepoak edo instrumentu osoak fabrikatu dituzte. Salt Lake City-ko (Utah) Canonballeko saxofoiek nagusiki kobrerik gabeko metalak erabiltzen dituzte beraien fabrikazioko prozesuetan, adibidez, nikel beltz anodizatuzko estaldura. Julius Keilwerth-ek, zeharkako txirulena bezala, alpakazko gorputza zuen saxofoi bat garatu zuen nikel beltzezko estaldura batekin.

Instrumentua osatu ondoren, fabrikatzaileek normalean laka akrilikozko estaldura fin bat aplikatzen diote edo zilarrez xaflatzen da letoi biluzia.

Después de completar el instrumento, los fabricantes por lo general aplican un revestimiento fino de laca acrílica o son chapados en plata sobre el latón desnudo. La laca o el chapado sirven para proteger el metal de la oxidación y mantienen su aspecto brillante. A lo largo de los años se han usado diferentes tipos y colores para la superficie del instrumento. También es posible chapar el instrumento con níquel u oro.​ El chapado con oro de los saxofones es un proceso caro porque el oro no se adhiere directamente al metal. Por consiguiente, el metal es cubierto en primer lugar de plata (que se adhiere al instrumento) y luego chapado de oro sobre la capa de plata.