Ibai kabuxa

Ibai-kabuxa ur gezatan bizi den arraina da. Interes ekonomikorik ez duen arren, hau da, arrainarekin dirurik lortzen ez den arren, espeziea oso deigarria da, ur gezatan eta barnealdeetan bizi den espezie bakarra delako. Mediterraneoko arroan dago, eta populazioak gutxituz doaz, batez ere espezie exotiko harraparien hedapenagatik, eta, beraz, bere kontserbazio-estatusa (espezie bat orainaldian edo etorkizun hurbilean existitzeko probabilitatearen neurria) kezka txikiagoko espezie izatetik, arriskuan dagoen espeziera aldatzea proposatzen da.

Animali ornodunen sailkapena

Nolakoa da?

Tamaina txikiko arraina da, nahiz eta, helduenak 15 zentimetrora irits daitezkeen, normalean tamaina txikiagokoak izaten dira. Bere gorputzak ezkatarik ez izan arren, mukitasun ugari du. Alboz luzanga eta konprimitua da. Oinarri oso luzeko bizkar-hegalak eta uzki-hegalak ditu. Kolorea berdexka aldakorra da, orban eta zeharkako banda ilunekin eta marrazki bihurriekin. Igeriketako maskuririk gabeko arraina da, flotatzen ez duena, bulkadaka mugitzen dena eta bere hegats pelbikoak harrien gainean jartzen dituena.

Non bizi da eta ze ohitura ditu?

   Ba al dakizu   

Antzinako greziar herrixketako biztanleen arabera, Mediterraneo itsasoaren sakonean arrain honen nazio klandestino bat ere dago. Antzinaroan, baserritar hauek giza sakrifizioak egiten zituzten Fraile Handia haserretu eta bere herria arrain hauekin inbadituz madarikatzea eragozteko, edo, alderantziz, arrain honen berdinak pozoitzea arrantzaren ondoren herrixka hil zedin.

Arrain honek oso banaketa eremu zabala du Mediterraneo itsasoan zehar, Espainia, Frantzia, Kroazia, Portugal eta Italiaraino iritsita, Israelera (Galileako itsasoa barne) ere iritsiz, Turkia eta Greziatik igaroz, hegoaldean soilik Maroko eta Aljeriara iritsita.

Sakonera txikiko eta harri solteko hondoa duten erreketan bizi da. Helduak bakartiak eta lurraldekoak dira, eta, espezie urria bada ere, baldintza onak dituzten ibaiko eremuetan agertu ohi dira aleak. Gazteak, berriz, taldekoiagoak dira eta zenbaitetan, ezkutuko landaredia duten lekuetan bilatzen dute babesa.

Nola ugaltzen da?

   Ba al dakizu   

Nola desberdindu emeen eta arren artean?

Ibai kabuxak gandor moduko bat du gainean eta arrek markatuagoa dute.

• 

Denboraldi bakoitzeko 300 eta 600 arrautza artean jartzen ditu. Arrautzak itsasgarriak dira, eta arrak gordetzen ditu. Arraba apiriletik ekainera izaten da; emerik helduenak hazi eta unitate gazteenak udan amaitzen dira, eta bertan bizirautea zailagoa da. Alebin eklosionatu berriek (arrain jaio berriek), ia gardenek, ur erdian eta gainazalean igerian aske egiten dute, baina lehen hilabetea bete ondoren kolorea eskuratzen dute, maskuria galtzen dute eta hondoan bizitzera pasatzen dira.

Zertaz elikatzen da?

Zoofagoa da, hau da, animaliak jaten ditu. Ustekabeko erasoen bidez, intsektuen larbak, krustazeoak eta arrain txikiak harrapatzen ditu.

Zein da arrainaren kontserbazioa?

Ibai kabuxaren bizi zikloa

Ez da oso ondo aztertu, interes ekonomikorik ez duelako, hau da, ez delako arrainarekin dirurik lortzen eta espezie honetako zenbat ale dauden jakitea zaila delako. Dena den, jakin badakigu, errekak eta ibaiak harez eta legarrez (harriak zatikatzetik eta sakabanatzetik datozen harri txikien multzoa) erauztea (hondarra eta legarra erreketatik kentzea), isurtzea eta ebakitzea haien biziraupenerako arriskutsua dela.

Desagertzeko arrisku moderatuan dagoela uste da, baina ez dago mehatxatuta IUCNren Zerrenda Gorriaren ebaluazioaren arabera. Arriskuan dagoen espezietzat hartzen da Extremadura, Errioxa, Aragoi eta Euskadiko faunaren eskualde-katalogoetan.

Ibai kabuxa

Zeintzuk dira arrainaren mehatxuak?

1) Banaketa mugatua eta populazio murriztuak.

Espeziea populazio oso lokalizatuetan agertzen da, eta arroetan sakabanatuta, eta horrek aldaketekiko ahultasuna eragiten du: gainera, penintsulan nabarmen gutxitu da, eta horrek banaketa eskasari eragiten dio.

2) Habitata aldatzea.

Okupazten dituen ibaien beheko zatiek ibaiaren beste zati batzuek baino inpaktu handiagoak jasaten dituzte, oso ingurune humanizatuetatik (gizakiak dauden inguruneetatik) igarotzen baitira. Besteak beste, hondoak dragaketen (hondotik lokatza, harriak edo hondarra ateratzearen, garbitzearen edo sakonera handiagoa ematearen) bidez suntsitzeak, presen inpaktuak, nekazaritza-erabileretarako ur-ateratzeak edo ibai-kutsadurak.

3) Arrain exotikoen gehikuntza.

Bere biziraupenerako beste mehatxu bat, sartutako arrain exotikoen presentzia progresiboa da. Bereziki larria da espezie harrapakarien presentzia, hala nola, eperrak (hegazti bat) eta siluroak (ur gezatako arraina). Errioxako Ebroren beheko zatian dagoen fraide arrainaren gutxitasunak bat egin du siruloa (ur gezatako arraina) bezalako arrain harrapakarien gorakada handiarekin.

Français