Zipaioen matxinada

Zipaioen matxinada
	Soldadu zipaio batzuen exekuzioa 1857an.
Data	1857ko maiatzaren 10a - 1858ko ekainaren 20a
Lekua	India
Emaitza	Britainiarren garaipena
Gudulariak
Zipaio matxinoak	Britainiar Inperioa; Ekialdeko Indietako Britainiar Konpainia
Buruzagiak
Bakht Khan Bahadur Shah II; Nana Sahib; Tatya Tope; Rani Lakshmibai; Begum Hazrat Mahal; Birjis Qadr; Babu Kunwar Singh; Drig Narayan Singh;	Charles Canning George Anson; (1857ko maiatzera arte); Patrick Grant; Colin Campbell; (1857ko abuztutik aurrera); John Nicholson; Jung Bahadur Rana;

Artikulu hau gertera historikoari buruzkoa da; Negu Gorriak musika taldearen abestia gaitzat duena beste hau da: «Zipaioen matxinada (Negu Gorriak musika taldearen abestia)»

Zipaioen matxinada edo 1857ko Indiako matxinada Indian 1857-1858an britainiarren politika kolonialaren aurka gertaturiko matxinada izan zen. Britainiarrek mendebaleko ideiak Indiako gizartean sartu izanak -misiolariak, hezkuntza...- eta zenbait neurri politiko eta ekonomiko hartu izanak -lur-jabe handien lurrak beretzea, zenbait erresuma mendean hartzea-, hinduen eta musulmanen goi-klaseen aiherkundea piztu zuten. Giro horretan, zipaioek erabili beharreko fusil berri bateko kartutxoak behi eta zerri gantzaz igurtziak zirelako berria zabaldurik, zipaioek uko egin zioten halako armak erabiltzeari, hinduen eta musulmanen erlijioek debekatua baitzen.

Bestalde, printze bat hiltzen bazen ondorengorik utzi gabe, britainiarren politika zen estatu hori bereganatzea, oinordeko bat aukeratzen utzi gabe; hori ere tradizio hinduaren aurkakoa zenez, matxinadaren pizgarria ere suertatu zen. Politika horrek gaitzondoa eragin zuen bai herritarren, bai aristokraten artean; herritarrek ez zuten onartzen bertako lege tradizionalak urratzea, eta aristokraziak lurrak galtzen zituen.

Zenbait istiluren ondoren, 1857ko maiatzaren 10ean Meeruteko errejimentuko zipaioek ofizial europarrak hil zituzten. Ondoren iraultza Indiako erdialde guztira hedatu zen, eta matxinatuak Delhiz eta Allahabadez jabetu ziren. Azkenik, 1858ko martxoan, britainiar gobernuaren osteek -sikh eta gurkha gudariak barne- zipaioen matxinada zapaldu zuten borroka oso gogorrak izan eta gero.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q129864
Multimedia: Indian Rebellion of 1857 / Q129864

↑ (Ingelesez) W. Brook Northey; John Morris. (2001). The Gurkhas: Their Manners, Customs, and Country. Asian Educational Services, 58 or. ISBN 81-206-1577-8..

[1] (Ingelesez) W. Brook Northey; John Morris. (2001). The Gurkhas: Their Manners, Customs, and Country. Asian Educational Services, 58 or. ISBN 81-206-1577-8..

[1]