Briologia
Briologia (grezieratik bruon, goroldio)[1] goroldio edo briofitak aztertzen dituen botanikaren adarra da. Ez da briologia genetikoarekin nahastu behar, zeren hori laborategian ikertzen den bitartean, hau landa lanean oinarritzen baita. Briologoak botanikariak dira baina goroldioen munduan zentratuak. Batzutan briologia likenologiarekin batera aztertzen dute zeren eta likenak, nahiz eta sailkapen desberdinekoak izan, txoko ekologiko antzekoa dute.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Briofitak oso berandu arte ez ziren aztertuak izan. Hain tamainu txikikoak izanda eta ekonomikoki interes handirik gabekoak 1741 arte ez zen haiei buruzko ikerketa lanik argitaratu; lehen lan hori Oxfordeko irakaslea izan zen Johann Jacob Dilleniusek plazaratu zuen, Historia muscorum izenburuaz.[2] Beraz, XVIII. mendean sortua, tradizionalki Johann Hedwigi botanikaren adar honen sormena egozten zaio. Hedwigek bere aitarekin batera briofiten ikerketan aurrerapen handiak egin zituen.[3] Hedwigek 1782an goroldioen taxonomia ezarri zuen.
Goroldioen sailkapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hiru multzo bereizi egiten dira:
- Goroldioak, zentzu zehatzez,
- Antozerak,
- Hepatikoak.
Briologo bikainak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Heinrich Christian Funck (1771-1839)
- Robert Kaye Greville (1794-1866)
- Miles Joseph Berkeley (1803-1889)
- Guillaume Philippe Schimper (1808-1880)
- Asa Gray (1810-1888)
- Wilhelm Theodor Gümbel (1812-1858)
- Carl Friedrich Warnstorf (1837-1921)
- Pierre Tranquille Husnot (1840-1929), Revue bryologique aldizkaria 1874an sortu zuen.
- Elizabeth Gertrude Britton (1858-1934)
- Margaret Sibella Brown (1866-1961)
- Mary S. Taylor (n. 1885-?)
- Inez M. Haring (1875-1968)
- Hiroshi Inoue (1932-1989)
Euskal Herriko briologoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Patxi Heras Pérez (1958) arabarra.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ http://etimologias.dechile.net/?briologi.a
- ↑ Jean-Louis De Sloover, Anne-Marie Bogaert-Damin (1999). Les Muscinées du XVIe au XIXe siècle dans les collections de la Bibliothèque universitaire Moretus Plantin. Presses universitaires de Namur. 103 or.
- ↑ https://www.lifeder.com/briologia/
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- (Alemanez) (Ingelesez): Bryologia Bonn Unibertsitatean.
- (Alemanez) (Ingelesez): Briologiaren historia laburra.
- (Ingelesez): International Association of Bryologists
- (Ingelesez): American Bryological and Lichenological Society
- (Ingelesez): British Bryological Society
- (Gaztelaniaz): Goroldioak eta aldaketa klimatikoari buruzko bideoa Youtuben.
