Dekurioi

Dekurioi bat Erromatar Inperioko hiri bateko senatuko kide bat zen.^[1] Dekurioiak, normalean, goi mailako talde sozialetik aukeratzen ziren, klase hori gizarte-herritar aberatsek osatzen baitzuten.

Probintziako hirietako udal-kontseiluko (kuria) kideak. Gizon libreen taldean, ekiteen ordenari jarraitzen zioten aberastasunean eta prestigioan, eta hirietako biztanlerik aberatsenak ziren. Magistraturak bete zituztenen artean errekrutatzen zituzten, eta biziarteko lana egiten zuten. Bere ondasunak betebeharren betetze eraginkor eta eraginkorraren berme bihurtzen ziren. Komunitatearen bizitza publikoa kontrolatzen zuten, tokiko administrazioaren kudeaketatik hasi eta Erromara enbaxadak bidaltzeraino edo estatuak eraikitzea eta ohorezko dekretuak egitea erabaki arte. Inperioaren pean zergak biltzeko betebeharra hartu zuten, eta herrikideek sarritan jasotzen zituzten eskuzabaltasun-ekintzak (eraikuntza publikoak, oturuntzak, jokoak, janari-banaketak, dirua, etab.). III. mendean, pobretze orokorrarekin, zama hori oso astuna bihurtu zen. Orduan erabaki zen dekurionatoa herentziazkoa izango zela eta inork ezingo ziola ihes egin, baina klase horren desagertze praktikoarekin amaitu zen^[2].

Ezaugarriak eta eginkizunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Probintzietako hirietan botere zentralak ez zuen zuzeneko ordezkaririk, bere agintea tokiko gobernu-organoetan delegatuta zegoen, eta eredu orokor bati jarraitzen zioten hiri pribilegiatu guztietan, izan kolonia edo municipum. Diseinu hori Zesarrek eta, bereziki, Augustok ezarri zuten estatu erromatarraren homogeneizazio administratiboa garatu zutenean. Udal kontseilu batean oinarritzen zen, senatus edo curia deiturikoa, dekurioiez eta magistratuez osatua. Dekurioien kopuru aldakorra zen eta erabaki garrantzitsu guztiak hartzen zituzten. magistraturak, bestalde, berariazko eskumen batzuk esleituta zituzten, eta dekurioiek hartutako erabakiak gauzatu behar zituzten^[3].

Udal kuriako kideek eta haien familiek, "ordo decurionum" osatzen zuten^[4].

Dekurioien batzarra edo udal kontzejua (Kuria) biziarteko kideen batzarra zen. Dekurioiak kooptazio bidez aukeratzen ziren beren kargua utzi zuten magistratu ohien artean. Geroago, dekurioi deitu zitzaien erromatar hirietan kuriako gizabanakoei. Goi-mailako magistraturen bat eta mendeko agenteekin batera, udal-kidegoa osatzen zuten, hiria gobernatzen zutena, eginkizun hauekin:

Hiria bere funtzio publiko guztietan ordezkatzea
Ordena publikoa zaintzea poliziarekin
Herri lurretako ondasunak administratzea
Botere betearazlearen agenteak izatea
Bideak zaintzea
Meategiak ikuskatzea
Entretenimenduaren arduradunak
Zergak biltzea

Dekurioiak, senatariekiko eta ekiteekiko desberdinak ziren hainbat kontutan:

Egonkortasun ekonomiko gutxien zutenak ziren.
Senatariak eta ekiteak ez bezala, enperadoreak izendatzen baitzituen, dekurioi izateko, diru-kopuru jakin bat ordaindu behar zen, eta hori oso garestia zela uste da, Erroman politikaria izatea garestia baitzen.
Ez zuten euren talde barruko batzarrik erabakiak hartzeko.
Beste bi maila horietan baino homogeneoagoak ziren.
Dekurioiak merkataritzarekin lotuta zeuden.
Plebeioek nahiz patrizioek bete zezaketen kargu hori, senatarien kasuan ez bezala.
Bere hiria bakarrik gobernatzen zuten, eta hiri bakoitzak bere kuria zuen.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (en) History of the Later Roman Empire, Bury, J. B., 1. kapitulua
↑ (Gaztelaniaz) «Decuriones - Inicio - Diccionario Tesauro de Historia Antigua y Mitología» www.tesaurohistoriaymitologia.com (Noiz kontsultatua: 2024-04-27).
↑ (Gaztelaniaz) Rodríguez Neíla, Juan Francisco. (2003). «Políticos municipales y gestión pública en la Hispania romana» POLIS. Revista de ideas y fornias políticas de la Antigüedad Clásica 15: 161-19..
↑ (Gaztelaniaz) Ruiz Montiel, Juan Pablo. (2020). «El ordo decurionum en el Occidente romano: Administración municipal y funcionamiento de los senados locales» Anahgramas: Análisis históricos de Grado y Máster (7): 48–84. ISSN 2444-3123. (Noiz kontsultatua: 2024-04-27).

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Luis García Moreno, Fernando Gascó de la Calle, Jaime Alvar Ezquerra, Francisco Javier Lomas Salmonte (2014). Historia del mundo clásico a través de sus textos. 2. Roma. Madrid: Alianza. ISBN 978-84-206-8785-8.
Christian Gizewski, "Decurio 1)", Der Neue Pauly (DNP), Enzyklopädie der Antike. Das klassische Altertum und seine Rezeptionsgeschichte. Alles Wissenswerte über die neue Enzyklopädie mit ausführlicher Leseprobe. 3, Metzler, Stuttgart 1997, cols. 357-359. ISBN 3-476-01473-8
(Gaztelaniaz) Ruiz Montiel, Juan Pablo. (2020). «El ordo decurionum en el Occidente romanoAdministración municipal y funcionamiento de los senados locales» Revista Anahgramas, Análisis históricos de Grado y Máster 7: 48-84. ISSN 2444-3123..
(Gaztelaniaz) Melchor Gil, Enrique. (2013). Senados municipales y decuriones en el Occidente romano. Sevilla: Universidad de Sevilla ISBN 9788447214808..

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

(Ingelesez) «Decuriones» Livius.org. Articles on ancient history 2018ko azaroaren 23.

Datuak: Q3355736

[bury-1] (en) History of the Later Roman Empire, Bury, J. B., 1. kapitulua

[2] (Gaztelaniaz) «Decuriones - Inicio - Diccionario Tesauro de Historia Antigua y Mitología» www.tesaurohistoriaymitologia.com (Noiz kontsultatua: 2024-04-27).

[3] (Gaztelaniaz) Rodríguez Neíla, Juan Francisco. (2003). «Políticos municipales y gestión pública en la Hispania romana» POLIS. Revista de ideas y fornias políticas de la Antigüedad Clásica 15: 161-19..

[4] (Gaztelaniaz) Ruiz Montiel, Juan Pablo. (2020). «El ordo decurionum en el Occidente romano: Administración municipal y funcionamiento de los senados locales» Anahgramas: Análisis históricos de Grado y Máster (7): 48–84. ISSN 2444-3123. (Noiz kontsultatua: 2024-04-27).

[1]

[2]

[3]

[4]