Done Joanes eliza (Otsagabia)

Done Joanes eliza
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Otsagabia
Koordenatuak	42°55′N 1°05′W / 42.91°N 1.09°W
Historia eta erabilera
Irekiera	1200 (egutegi gregorianoa)
Izena	Joanes Bataiatzailea

Done Joanes eliza Zaraitzu ibaxako Otsagabia udalerriko Labaria auzoan XII. mendeko kristiau eliza bat da.

Eraikina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eliza, herriaren goialdean dagoena, nabearen bloke trinkoarekin eta bere dorre oktogonalarekin, herriaren profilarekin, nagusitzen da. Elizaren fabrika garai desberdinetakoa da. Epistolaren horman, 1200 inguruko Erdi Aroko eliza baten aztarnak daude. Gaur egun kripta gisa agertzen dira, gaur egungo elizaren lursailaren desnibela gaindituz, XVI. mendearen lehen erdian eraikia, espazioa nabarmen handituz. Sakristia eta ipar-mendebaldeko kapera XVII. mendean eginak dira. Oinplanoak gurutze latindarra du, hiru atal desberdineko habeartea, garaiera handikoa, gurutzadura moduko bi kapera alboetan eta burualde pentagonala. Izar-gangek estaltzen dute, kaperek izan ezik, horiek tertzeleteekin egiten baitute. Atea zorrotza da eta baketoiak eta kapitel jarraituak ditu, landare-dekorazioarekin. Tinpanoan, adar artean aurrez aurre dauden bi hegazti agertzen dira. Atea arkupe batek babesten du. Arkupe hori bi ertz-gangaz estalita dago, eta baserriaren gaineko begiratoki altu gisa funtzionatzen du.

Barruan balio handiko hiru erretaula errenazentista ditu, Miguel Espinalek 1574an kontratatuak eta lau urte geroago Juan de Antxietak tasatuak. Honek, lau mila ehun eta berrogeita hamar dukat ordaindu ondoren, gehiegizkoa iruditu zitzaien Otsagabiakoei, eta, beraz, auzi luze bat izan zuten irakaslearekin. Erretaulek beren trazaduran eta eskulturan korronte estilistikoak batera daudela salatzen dute, alde batetik amaitu berri zen espresibismoa eta bestetik erromanismo hasiberria.

Martin Zabaltzakoa pintoreak zazpi mila dukat kobratu zituen polikromiagatik, gaur egun kontserbatzen dena. Erretaula, altuera handikoa eta absidearen formara egokitzeko trazadura oktogonala duena, banku batez, zutabeen arteko lau gorputzez eta teilatupe batez osatuta dago. Hiru kaletan eta lau kale-artetan banatuta dago, eta erliebean eta fardelezko irudiz beteta daude, hurrenez hurren.

Oso originala da bankuaren dekorazioa, Pasioaren ikurrak daramatzaten hermes eta giza irudiekin. Lehenengo multzoan, Baratzeko Otoitzaren eta Atxiloketaren erliebeak daude, Eliza Latinoko Gurasoen irudi solemneen artean. Bigarrena titularrari eskainia dago, alboan bere bizitzako eszenak eta apostoluak dituela. Hirugarren gorputza, aingeruek eramandako armarri batez zentratuta dagoena, Pasioaren eta Apostoluen eszenak ditu. Azkenik, gelan, jesarrita dagoen Haurra duen Birjina bat dago, Pasioaren beste bi eszena alboetan dituela. Erretaula gurutziltzatu baten gainean dago, bi lapurren artean: Done Kristobal eta Done Sebastian.

Doñe Kattalinaren alboko erretaulak titularraren eta beste Santu batzuen irudia erakusten du, bere martirioaren eszenekin batera. Done Jakueren albokoa, Done Eztebe eta Done Laurendi artean dagoen apostolu erromesaren irudiagatik nabarmentzen da, baita bankuan dagoen Done Jurgiren erliebe ederragatik ere. Espinal berari dagozkio apostoluen eta ebanjelarien erliebean dauden irudiak dituzten pulpituak. Interes gutxiago dute tenpluko erretaula barrokoek. Koruan, Espinalek kontratatutako hamalau aulkiak kontserbatzen dira, hermes eta irudi biluziekin besoen euskarrietan eta bizkarralde leunekin, nagusian izan ezik. Sakristian gordetzen da fazistola.