Greziako Zazpi Jakitunak
Greziako Zazpi Jakitunak Antzinako Greziako filosofia eta politika arloetako pentsalari eta lider ospetsu talde bati emandako izena da. K.a. VI. mendean bizi izan ziren, eta beren pentsamendu eta ekintzek eragin handia izan zuten garaiko gizartean, kultura greziarrean eta baita historian ere. Greziako Zazpi Jakitunak ez ziren soilik filosofoak, baizik eta legegileak, estatuburuak eta politikariak ere baziren. Haien ezagutzak eta adimenak, hala nola beren esaldi jakintsuak, geroztik hedatu eta ondorengo belaunaldientzat oinarri izan ziren.

Zazpi Jakitunetako kideak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Greziako Zazpi Jakitunak taldea zazpi pertsonaik osatzen dute, eta hauek ziren:
Tales Miletokoa (K.a. 624-546 inguru): Miletoko filosofo eta matematikari ospetsu hau Greziako lehenengo filosofoa bezala hartzen da. Munduaren jatorria eta egitura azaltzeko saiakera egin zuen, eta bere iritziz ura izan zen unibertsoaren oinarria. Talesek lehenengo matematika teorema batzuk ere formulatu zituen, eta astronomia arloan ere ekarpenak izan zituen. Haren lana eta pentsamenduak bereziki zientzian eta logikan eragin handia izan zuen.
Solon Atenaskoa (K.a. 638-558 inguru): Solon Atenasko legelari eta politikaria izan zen, eta Atenasko demokrazia aitzindariaren sortzailea izan zen. Solonen legeek Atenasen egoera sozio-politikoa hobetzea eta birmoldatzea ahalbidetu zuten, eta bere erreforma legegileak beste hiri-estatuetan ere eredutzat hartu ziren. Solonen pentsamenduaren arabera, justizia eta orekaren garrantzia azpimarratzen zuen, eta herritarren interesen alde lan egitea defendatzen zuen.
Periandro Korintokoa (K.a. 630-590 inguru): Periandro, Korintoko tirano eta legegilea, bere garaian greziar tirano ospetsuenetakoa izan zen. Gizartearen eta gobernuaren kontrola izateko beharrezkoak diren legeak eta neurriak ezarri zituen, nahiz eta askok bere gobernuaren zorrotza kritikatu zuten. Hala ere, Periandrok hiriaren garapena eta segurtasuna bermatzea lortu zuen, eta ekonomia eta kultura arloetan arrakasta handia izan zuen.
Kilon Lazedemoniakoa (K.a. 600-560 inguru): Kilonek Lazedemoniako pentsalari eta politikaria zen. Bere pentsamenduak, politikarekin eta militantzia filosofikoarekin lotura handia zuen, eta bere esaldiak moralaren eta zuzentasunaren inguruko kontzeptuak aztertzen dituzte. Kilonek, antzinako Greziako pentsamendu eta hezkuntza tradizioen bidez, etika eta zuzentasunaren inguruko ikuspegi berri bat eskaini zuen.
Kleobulina Lindoskoa (K.a. 600-560 inguru): Rhodoseko Lindos hiriko filosofoa eta politikaria zen, eta Greziako Zazpi Jakitunak osatzen zituen pertsonaia garrantzitsuenetako bat. Hezkuntzaren eta jakinduriaren aldeko ekimenak sustatzen zituen, eta gizartean eta kulturan edukitako eraginak garrantzitsuak izan ziren. Bere pentsamenduan, biziari eta moralari buruzko ikuspegi zentzudun eta praktikoak agertzen dira.
Bias Prienekoa (K.a. 610-540 inguru): Prieneko hiriko filosofo eta politikaria izan zen, eta bere izena ezaguna da bere zertzuzko eta zentzudun esaldiekin. Biasen pentsamenduan, biziaren esanahia eta gizartearen zuzentasuna lehenesteko irizpideak agertzen dira. Bere esaldiek gizartearen balioak eta printzipioak aztertzera bultzatzen zuten, eta haien bidez, Greziako gizartearen oinarriak aztertu nahi izan zituen.
Pitako Mitilenekoa (K.a. 615-595 inguru): Mitilene hiriko filosofo eta politikaria izan zen. Pitakoren pentsamendua praktikoa eta etikoa izan zen, eta gizartean eta politiketan aldaketa positiboak lortzea zuen helburu. Bere iritziz, gizabanakoak gizartean askatasunez eta justiziaz bizi behar zuen, eta horretarako, pentsamendu praktikoa eta etikoa defendatzen zuen.
Greziako Zazpi Jakitunen ondarea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Greziako Zazpi Jakitunak, denbora luzean euren ekintza eta pentsamenduen bidez, kultura greziarra eta pentsamenduaren historia moldatu zuten. Haien jakinduriaren eta pentsamendu kritikoaren transmisioa Greziako gizartean eta bere ondorengo kulturan handia izan zen. Haien esaldiak eta pentsamenduak filosofian, politikan eta etikan eragin sakona izan zuten, eta literaturan eta hezkuntzan ere bere bizipideak zabaldu ziren.
Gaur egun, Greziako Zazpi Jakitunak gizarteari eta pentsamenduari buruzko hausnarketarako iturri garrantzitsua dira, eta haien irakaspenak oraindik ere erabilgarriak dira. Hezkuntza eta zuzentasunaren garrantzia azpimarratzen duten esaldiak egungo pentsamenduan eta gizartean erreferentzia garrantzitsuak dira.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.