IXPE
IXPE | |
---|---|
![]() | |
![]() | |
Fabrikazioa | |
Fabrikatzailea | Ball Aerospace & Technologies (en) ![]() ![]() ![]() |
Jatorrizko herrialdea | Ameriketako Estatu Batuak |
Kostua | 214.000.000 $ eta 188.000.000 $ |
Historia | |
Aurrekoa | Ionospheric Connection Explorer (en) ![]() ![]() |
Hautapena | 2017ko urtarrilaren 3a |
Espazio jaurtiketa | 2021eko abenduaren 9a |
Kudeatzailea | Laboratory for Atmospheric and Space Physics (en) ![]() ![]() |
Honen parte | Small Explorer program (en) ![]() |
Ezaugarriak | |
Dimentsioak | 1,1 (![]() ![]() ![]() |
Masa | 325 kg |
Imaging Ray Polarimetry Explorer (euskaraz X izpi irudien polarimetria esploratzailea), IXPE eta SMEX-15 izenez ezaguna, Explorer programako X izpi kosmikoen polarizazioa neurtzeko diseinatutako hiru teleskopio berdinekin osatutako behatoki espaziala da. Behatokia 2021eko abenduaren 9an jarri zen abian, eta NASAren eta Italiako Espazio Agentziaren (ASI) arteko nazioarteko lankidetza da.
Misioak objektu astronomiko exotikoak aztertuko ditu eta zulo beltzen, neutroi-izarren, pulsarren, supernoba-soberakinen, magnetarren, kuasarren eta nukleo galaktiko aktiboen eremu magnetikoak mapatzea ahalbidetuko du. Objektu horien inguruko energia handiko X izpien erradiazioa polariza daiteke, norabide jakin batean bibratuz. X izpien polarizazioa aztertzeak objektu horien fisika erakusten du, eta sortzen diren tenperatura altuko inguruneei buruzko informazioa eman dezake.

Ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]IXPE misioa 2017ko urtarrilaren 3an iragarri zen eta 2021eko abenduaren 9an jarri zen martxan. Nazioarteko lankidetza 2017ko ekainean sinatu zen eta Italiako Espazio Agentziak (ASI) X izpien polarizazio-detektagailuak jartzeko konpromisoa hartu zuen. Misioaren eta bi urteko operazioaren kostua $188 milioi da (jaurtiketaren kostua $50,3 milioikoa da). IXPE misioaren helburua da energia handiko prozesu astrofisiko eta iturrien ulermena areagotzea, astrofisikako NASAren lehen helburu zientifikoari laguntzeko: "Unibertsoak nola funtzionatzen duen ulertu".
X izpien polarimetria eta iturri kosmikoen irudi polarimetrikoa lortzean, IXPEk bi helburu zientifiko espezifiko lantzen ditu: erradiazio-prozesuak eta X izpien iturri espezifikoen propietate zehatzak (kosmikoak edo iturri-kategoriak) zehaztea; eta muturreko inguruneetako erlatibitate orokorreko eta kuantikako efektuak aztertzea.
IXPEren bi urteko misioan, nukleo galaktiko aktiboak, quasarrak, pulsarrak, haize nebulosak, magnetarrak, X izpi bitarrak, supernoba-hondarrak eta Erdigune Galaktikoa aztertuko ditu.
Ball Aerospace & Technologies-ek eraiki zuen ontzia. Ikertzaile nagusia, NASAko Marshall Hegaldi Espazialeko Zentroko Martin C. Weisskopf da. Bera, NASAko Marshall Hegaldi Espazialeko Zentroko X izpien astronomiako zientzialari nagusia eta Chandrako X izpien Behatokiko espazio-ontzirako proiektuen zientzialaria da.
Beste bazkide batzuk McGill Unibertsitatea, MIT (Massachusettseko Teknologia Institutua), Stanfordeko Unibertsitatea, Colorado Boulder Unibertsitatea eta OHB Italia dira.
Helburuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hauek dira helburu tekniko eta zientifikoak:
- Orbitako Eguzki-behatokia 8an (OSO 8) polarizazioarekiko sentikortasuna hobetzea X izpien polarimetroaren gaineko bi magnitude-mailatan
- Aldi bereko espektro, espazio eta denbora-neurketak egitea
- Nukleo galaktiko aktiboen eta mikroquasarren geometria eta emisio-mekanismoa zehaztea
- Magnetarretan eremu magnetikoaren konfigurazioa aurkitu eta eremuaren magnitudea zehaztea
- Pulsarretan X izpiak sortzeko mekanismoa (bai isolatuak, bai akretikularra) eta geometria aurkitu
- Partikulak pulsar haize nebulosetan nola azeleratzen diren zehaztu