Iruñeko peñak

Iruñeko peñak edo Iruñeko lagunarteak, Sanferminetako peñak ere deituak, Iruñeko Sanferminak antolatu eta jai giroan ospatzeko herriarren elkarteak dira. Bereziki, zezenketetan dute protagonismoa, non giro alaitsuan egoten diren harmailetan; ondoren, Alde zaharreko kaleetan barrena ibiltzen dira, txaranga musikarekin. Egun hamasei dira eta Iruñeko Peñen federazioan bitzen dira. Zaharrena La Unica peña da, 1906 urtean sortua. Besteak Muthiko Alaiak, El Bullicio Pamplonés, La Jarana, Oberena, Aldapa, Anaitasuna, Los del Bronce, Irrintzi, Alegría de Iruña, Armonía Txantreana, Donibane, La Rotxa, 7 de Julio San Fermín, San Jorge eta El Txarko dira.

Antolaketa eta jarduerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Peña guztiek lokal bat dute Iruñeko alde zaharrean^[1], nahiz eta horietako batzuek lokalak dituzten beren barrioan^[2].

Urtean zehar, era askotako jarduerak egiten dituzte, batez ere jarduera soziokulturalak eta gastronomikoak. Gainera, batzuek kirol-jarduerak antolatzen dituzte edo kirol-atal bat dute.

Peñak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek dira sanferminetako peñak^[3] eta beren historia:

Alegria de Iruña[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alegria de Iruña peña, 1952an sortu zen Moto Club tabernan, gazteen bi ekimenek bat egin zutelako. Hala ere, 1953ko sanferminak izan ziren haien lehenengo Sanferminak, pankarta eta guzti. Alde batetik, 1947az geroztik, alde zaharreko gazte talde batek Imoztarra peña sortu zuen, Kale Berrian egoitza zuen herriraino joaten zen autobusari erreferentzia eginez. Futbolean jolasteko elkartzen dira, eta errondaila batekin dibertitzera ateratzeko. Bestetik, Alegria izeneko futbol taldea, San Agustin kaleko Arrizabalaga tabernan biltzen zena.

Haien lehen ekimenak kirol arlokoak dira eta saskibaloi talde bat sortzu, mendi irteerak eta hitzordu gastronomikoak egiten dituzte. 1969an Peña Alegría de Iruña izena hartu zuten behin betiko. Blusoi berdea daramate lepoarekin, ukabilekin eta poltsiko gorriarekin. Zapi gorria, armarria brodatua duena, eta ertzean zehar xingola berde batez errematatua. XX. mendeko 60ko hamarkadara arte, peñaren egoitza soziala Bar Or Kopon tabernan egon zen. Taberna hori Calderería kalera joan zen, eta Bar Alegría izena jarri zioten. 1973an lokal berri bat inauguratu zen Jarauta kaleko 8. zenbakian. 1978ko sanferminetako gertakarien ondoren, 1978ko uztailaren 19an lokal hori birrindu egin zuten, kalte materialak baino eragiten ez zituen atentatu baten ondorioz. Behin betiko aldatu dira Jarauta kaleko 8. zenbakitik 61. zenbakira, eta bertan 50. urteurren sonatua ospatu zuten 2003an.

Peñaren beste jarduera azpimarragarri bat karitate atala da, 1960tik funtzionatzen duena. Nabarmentzekoa da "Patata Operazioa", ondoren Pobreen Anaiatxoei ematen zaizkien patatak biltzean datzana. Hainbeste ekimenekin peñaren izen berri bat berresten da: "Sociedad Deportiva Recreativa Cultural Alegría de Iruña". Sanferminetako jarduerez gain, sukaldaritza eta euskal dantza ikastaroak ere antolatzen dituzte. Gainera, garagardo egunean aktiboki parte hartzen dute eta mexikar festa bat eta mus txapelketa bat antolatzen dituzte.

Aldapa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aldapa 1947an sortu zen kirol-klub gisa. 1958an peña gisa eratu ziren eta, beraz, 2008an 50. urteurrena ospatu zuten. 2009an liburu bat argitaratu dute peñaren 50 urteei buruz. Sanferminetan ez daramate blusoirik, baina bereiz daitezke, armarria musuzapian brodatuta daramatelako. Bere lokala Jarauta kaleko 48. zenbakian dago eta 275 bazkide ditu. Gabon Zaharra ere ospatzen dute zuzeneko orkestrarekin peñan.

Peña Aldapa deitzen zaie, hasieran elkartzen ziren tabernaren izena hartu zutelako. XX. mendeko laurogeiko hamarkadan, gaur egun okupatzen duten lokalera iritsi ziren. Bere jarduerak gastronomikoak dira nagusiki eta Boscos Trofeoan talde bat dute.

Los del bronce[aldatu | aldatu iturburu kodea]

XX. mendeko lehen hamarkadetan, prentsak brontzezko jendea deitu ohi zien mutil-koadrilei, eta, oro har, eguzki-lineak okupatzen zituzten parrandazaleei; horrek legenda bat sortu du, Iruñean metalezko langileek halako izena zuen koadrila bat zegoela.^[4] Dirudienez, iraupen laburreko koadrila batek baino gehiagok hartu zuten izena, baina ez zen 1950era arte sortu izen ofizial hori zuen peña bat. Koadro zuri-urdinezko blusoi bat aukeratu zuten erraz ezagutzeko eta, pasadizoen arabera, merkeena zelako. Berritasun bat izan zen jantzi hori egun osoan jantzita eramatea, garai hartan zezenetara bakarrik eramaten baitzen. Gerrikoa estaltzen zuenez, erabiltzeari utzi zioten. Peñako futbol taldeak, kamisetetarako diru-sarrerarik ez zuenez, blusoi hauekin jokatu zituen bere lehen partidak.

60ko hamarkadan "Los de Bronce" Kirol Elkartea eratu zen eta egoitza ofizial bat eratu zen Telefono Taberna alokatuz. Pasadizo ugari sortu ziren bertan, hala nola salda 10 pezetatan eta katilu garbian 20 pezetatan saltzea, sukaldea kanpoko patio batean zegoelako. Haitzaren pasadizoen artean, 1967ko neguan pasatzen zuten hotzagatik San Lorentzo elizako berokuntza-sistemarekin lotura klandestinoa egin behar izan zutela kontatzen du. Jaiez gain, futbol, eskubaloi eta musika sailak antolatu ziren. Fernando Lacunzak hasitako azken eskola horretatik sortu zen Jarauta 69 fanfarrea, lokalaren izena hartu zuena. 1979az geroztik, Los de Bronce peñak Jarauta 54ko behin betiko lokalean atseden hartzen du. Han jaio zen errugbi saila 1988an eta eskailera kulturala. Eskailera hau eskailera tradizionalaren hurrengo ostiralean egiten da eta hitzaldiak, solasaldiak eta musika emanaldiak izaten dira. Peñan sukaldaritza ikastaroak ere izaten dira eta festetan menuan jaten ematen dute.

La jarana[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1940an sortu zen Karmen kaleko Iruñeko kuadrillen artean. Dokumentu batzuen arabera, 1931n pankarta batek "La Jarana saluda a Turón" zioen, baina peñak berak 1940. urtean erabiltzen zuen. Hasiera-hasieratik aukeratu zuten urdina zapirako, gerrikorako eta blusoiko koadroetarako. Arrazoia zen Iruñeko armarriak hala zeramala.

San Fermin kalean eta Estafetan hasi ziren, eta 1982an Jarauta kaleko 16. zenbakian dagoen egungo lokalera lekualdatu ziren. Peña horretako kripta, afariak egiten dituena, Interes Kulturaleko Ondasun izendatua dago, XIV. mendekoa baita. Hiru futbol talde eta futbito talde bat mantentzen dituen futbol atala du. Aipagarria da, baita ere, ia 150 bazkide dituen peña txikia, sanferminetako jaietan egun propioa ospatzen duena.

Peñak entzierroaren lasterketa antolatzen du urtero.

El Bullicio Pamplones[aldatu | aldatu iturburu kodea]

José María Sáezen lanari esker, badakigu El Bullicio Pamplonés peña 1933an sortu zela, San Fermin festarako lagun-talde baten ekimenez. Festaz haraindi, mendi, futbol, mus eta domino txangoak egiten zituzten. 1943an lokal handiago batera joan ziren Karmengo kaleko 28. zenbakian bazkide eskariak zirela eta. Han egin ziren garai hartan ezagunak ziren "El Bullicio" dantzaldiak, ondo pasatzeko eta jaien gastuak ordaintzeko balio zutenak.

1953an, El Bullicioko jendeak ezin izan zien aurre egin lokalak sortzen zituen gastuei, eta utzi egin zuten, handik aurrera Cordovillan bilduz. 1975ean peña txikia sortu zen eta bazkide berrien eskariaren aurrean, Simons kafetegiaren lokala erosi zen Karmen kaleko 22. zenbakian, behin betiko egoitza izango zena. Zuriz jantzita daude, blusoirik gabe, eta armarria brodatua dute zapian.

Gaur egun, futbol talde batekin parte hartzen jarraitzen du Boscos Trofeoan.

San Juan/ Donibane[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1977an Donibane auzoko gazte batzuen ekimena izen bereko peñaren sorreran gauzatu zen. Uztailaren 7a zen eta peñarik gazteenetako bat sortu zen. 1985era arte ez zen bere egungo izenera pasatu, Donibane haitzera. Lehen lokala 1979koa da, Kodesko Ama Birjina kalean. Blusoi urdin argiarekin eta armarridun zapiarekin janzten dute iruindarra.

Bazkide gehien dituen taldea da. Hori dela eta, Barañaingo hiribideko behin betiko lokala erosi behar izan zen, bertan zeuden beharretara egokituta. Lokal berriak Burguer eta Los Kilikis jatetxeak hartzen ditu. Gainera, O plazako lokal zaharretik alde egiteko, Donibanek Jarautako 35. Taberna eskuratu zuen, orain peñaren egoitza dena jaietan zehar eta Galtzerdi bezala ezagutzen dena.

San Ferminez haraindiko jarduera ugari dituzte: sukaldaritza ikastaroak, mota guztietako txapelketak, euskara ikastaroak eta hainbat ekintza. Elkarte gastronomiko gisa mugimendu handiko taldea da, bere masa soziala oso dinamikoa delako. Bere bizitzako urteetan nabarmentzen diren pasadizoen artean, uztailaren zazpian pankarta lapurtu izana nabarmentzen da. Hilabete batzuk geroago agertu zen eta pankarta txikia erabiltzera behartu zuen. Bazkidearen eguna ospatzen dute jaietan eta beste leku batzuetako peñekin senidetuta daude.

Anaitasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Anaitasuna Kirol Elkartea ezagutzen du peñaren armarria alkandoraren poltsikoan eta San Fermin zapi gorriaren gainean eramateagatik. 2009an 60 urteko historia ospatzen dute. Izan ere, 1948an, Anaitasuna futbol taldeko kideek bultzatuta, "La perrera" tabernan izen bereko Peña sortu zen, San Ferminak lagun eta ezagunen artean ospatzeko. 1949ko ekainera arte itxaron behar izan zen gainerako peñek Anaitasunari ongietorria eta oniritzia eman arte.

Hasteko 40 bazkide izan ziren eta Peñak hasieratik kirol elkartearen funtzionamenduarekiko autonomia mantendu zuen. Turrillas maisuari eskatu zioten ereserkia, eta lehen pankarta Luis Cíak margotu zuen. Bere kide ospetsuen artean Matt Carney amerikarra nabarmentzen da, 1950ean lehen aldiz Iruñera etorri zena, María Pilar Lassak gonbidatuta. Bertan, Anaitasunako Sanfermin ezagutu zuen eta nazioarteko komunikabideetan izandako esperientzia kontatu zuen. Hirurogeita hamarreko hamarkadan, Carneyk ohorezko zapia jaso zuen bere lanagatik.

1971n, peñak San Ferminetako promozioagatik Informazio eta Turismo Ministerioaren Meritu Turistikoaren zilarrezko aipamena jaso zuen. Bestalde, peña honek Urrezko Pankarta saria banatzen du.

Armonia Txantreana[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Haitzaren musuzapi brodatuarekin bakarrik ezagutzen dira, gainerakoak zuriz. Peña hau praken eta alkandora zuriaren erabilera zabaltzearen arduraduna da. 1932tik aurrera beste peñek erabili bazuten ere, Armonía Txantreanak bere erabilera zabaldu zuen peñako kide guztiek jantzi horren aldeko apustua egin baitzuten aldi berean hainbat festatan.

1956an jaioa, Iruñeko (Txantrea) lehen auzo-haitza izan zen, eta horrek gehiago sortzera bultzatu zituen. Hasiera batean Alegría Chantreana izena hartu zuten eta gero, behin betiko izena aldatu ondoren, Unión Deportiva Chantrea taldean sartzea erabaki zuten. 1981ean peña elkartetik banandu zen eta Bar Félix lokala erosi zuen. Taberna horrek jaiotzen ikusi zituen eta gero hazten ikusi zituen. Han ospatu zituzten 2006an 50 urte, eta haien lekuko izan zen "Armonía, 50 años/urte" liburuaren argitalpena.

Jaiez gain, jarduera asko ditu. 1961etik 1993ra arte mendi sail indartsua izan zuen, eta Txantrea Mendi Taldea bereizita sortu zen. Beste jarduera batzuen artean, peña honek ardo ekologikoen lehiaketa ere antolatzen du, erraldoi eta buruhandien konpartsa bat, auzoko jaietan aktiboki parte hartzen du eta Boscos Sarian futbol talde batekin parte hartzen du. Beste peñetatik bereizten da, 30 urte betetzen dituzten partaideek jai herrikoi batekin ospatzen baitute.

Irrintzi[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"Irrintzi de Iruña" Peña 1950ean sortu zen eta bere jatorria Irrintzi eta Iruña futbol taldeek osatzen dute. Hasieratik beltzez jantzi ziren, menditarrak gogora ekarriz. 1953an Iruña, futbol talde bezala, eta Irrintzi, San Ferminen peña bezala banandu ziren. San Agustin kalera lekualdatzen dira, eta han egoitza bat dute, etxabearekin, eta bi solairu, haitzaren atal guztiak hartzen dituena. Blusoi beltzez jantzita daude.

1964ko apirilean haitza, leku faltagatik, Estafeta 23 kalera lekualdatu zen. Lokala erosi arren, goiko bizilagunarekin izandako arazoengatik Karmengo kalera joan behar izan zuten. Bertan, egoitza bihurtzen duten lokal bat eskuratzen dute. Lokal horretan taberna bat dago, peña finantzatzeko alokatzen dutena. 1971n estreinatu zen eta bere jarduerek kirol klubaren xedea kultur eta kirol elkartera aldatzera behartzen dituzte.

1976an peñaren zilarrezko ezteiak ospatu ziren eta lehen peña-amnistia gertatu zen. 25 urte horietan hainbat arrazoirengatik kanporatutako bazkide guztiak kolektiboan berriz hartzean datza. 90eko hamarkadan lokala eraberritu zen, ezagutzen dugun bezala, eta bazkide kopurua handitu zen.

Futbolaz gain, mendia izan da haitzean gehien landu den jardueretako bat, eta txangoen egutegia mantentzen da "El Bullicio Pamplonés" peñarekin batera. Irrintziko bazkideek protagonismo handia izan dute, 1965etik aurrera Struendo bezalako ekitaldiak ezartzeko duten sormenagatik. Tradizioak dioenez, entzierroaren aurreko santuaren kantua ere gaur egun ezagutzen dugun eran ofizializatu zuten, peñen zapiekin. Lehen, erlijioso batek Ospitale Militarreko leiho batera, gaur egun Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Kontseilaritzara, ateratzen zuen santuaren irudi bati abesten zitzaion.

Muthiko Alaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1931n sortu zen Zaldiko Maldiko dantza eta antzerki taldea da peña honen jatorria. 1934an peña sortu zen eta elkarte kultural gisa eratu ziren Zaldikoren jarduerak zabaltzeko eta San Fermin jaietako jarduerak gehitzeko asmoz. Dantza taldeak dantza berreskuratzeko lanean jarraitzen du, Leitzako Ingurutxo bezala, eta beste dantza batzuen ezagutza bultzatzen dute. Hain zuzen ere, Baleztenak Ingurutxoko kalejira "Uno de Enero, dos de Febrero..." letrarekin bertsionatzen du eta San Ferminen ereserki bihurtzen da.

berrogeiko hamarkadan Muthiko Alaiak taldeak bultzada handia izan zuen, bere dantza taldeak Barajasko aireportua inauguratu zuen eta peñen lehen nobilada antolatu zuten. 1945ean, Gazteluko plazan izandako istilu batzuen ondoren, gobernadore zibilak lokala itxi zien eta kalean ikusi zuten elkar. Egoitza gisa tabernak erabili zituzten, lehenik La Fructuosa eta gero El García, biak Iruñeko erdigunean. Geroago, kale nagusiko 89. zenbakian lokal bat alokatzea lortu zuten. 1954an, kalean protesta batzuk egin ondoren, gobernadoreak berriro itxi zuen Muthiko Alaiak. 60ko hamarkada San Frantzisko kalearen eta Gazteluko plazaren artean banatzen da.

Peñak euskara eta kontabilitate eskolak eta Nafarroako bidaiak antolatzen ditu. Urte hauetan argia ikusi zuten mendi, futbol, eskubaloi eta saskibaloi sekzioak, fanfarrea eta Santa Agedako koruen berreskurapena. Pilotan Retegi peñak, Lajosek eta Aldaz anaiek jokatzen dute eta hainbat titulu nazional lortzen dira, batez ere erremontean Rodriguez, Lekumberri eta Minarekin. Faba erregea antolatzen da.

1974an, Comedias kaleko 14ko hirugarren solairuan eraiki berri den lokal bat eskuratu zuten. Bertan bizi izan dira 25 urte baino gehiagoz. Duela urte batzuk, Estafeta kaleraino joan ziren haitzaren beharretara egokitutako beheko eta goiko solairuko lokal batera, entzierroaren ibilbidean kokatua. Koadro urdin txikiak dituzten blusoia janzten dute.

Oberena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1940an Oberena Kirol Kluba sortu zen, kirolean eta folklorean oinarritutako dibertimendu osasuntsuak bilatzeko asmoz. San Saturnino, San Nikolas, San Agustin, San Lorentzo eta Xabierko San Frantzisko parrokietatik, lehenengo bazkideak, Santos Beguiristain apaiza izan zen bultzatzailea eta ondoren etorri ziren gazteak. Intsignia berdea Ekintza Katolikoaren kolore gisa sortzen da, eta gainerako uniformea zuri-beltza da.

1941eko urtarrilaren 20an, futbola, pilota, alpinismoa, atletismoa, txirrindularitza eta igeriketa sailei Sanfermin haitzaren sorrera gehitu zitzaien. 1941eko uztailaren 7an irten zen lehenengo aldiz festara. Hurrengo urtean sortu ziren dantza, txistu, gaita, errondaila eta koru taldeak, 1983ra arte Labrit frontoia okupatu zutenak.

Peñak lotura handia du zezenen munduarekin. Adibidez, Antonio Ordoñezek harreman berezia zuen Oberena peñako kideekin, eta bertako ohorezko bazkide izendatu zuten. Ordoñezek adiskidetasun handia zuen Fernando Salcedo Cilveti bere garaiko peñako presidentearekin, eta kidetasun hori helarazi zien bilobei. Horregatik, Oberenako kideek zizeroiak erabili dituzte geroztik toreatzaileen itxialdirako, hala nola Francisco Rivera Ordoñezena. 1990ean, klubeko urrezko ezteiak ospatu zirenean, zezen-konferentziak antolatu ziren Jaime Pablo Romero eta Victorino Martín (Aita) abeltzainekin.

San Fermin jaietarako, Oberenako peñak bere lokal soziala ireki du Jarauta kaleko 82an.

Rotxapea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

San Ferminetan eta urteko gainerako egunetan auzoko (Arrotxapea auzoa) gazteak elkartzeko ekimen gisa sortu zen, etxean eskaintzarik aurkitzen ez zutelako beste peña batzuekin alde egiten zutenak. Rotxapea Kultur eta Kirol Batasunak, auzoko aisialdiaren erreferentzia denak, peñako gazteak besarkatu zituen, eta 1979ko martxoaren 24an eratu zuen atal propio gisa, Bernardo Apestegia lehen presidente zela. Gaur egungo lokala berbera da 1982tik, nahiz eta bere lehen egoitza Gure Txokoa izan zen Ave Maria-n. 200 bazkide inguru ditu. Iruñeko Descalzos kaleko 73an lokal bat dute, jaietan erabiltzen dutena.

Rotxapea Peñak San Ferminekin eta kirol ugariarekin duen harremana. Bere futbol taldeez gain, konpromiso handia izan du Nafarroako Waterpolo Taldea bezalako taldeekin. Gainera, 2008an, maiatza eta ekaineko ondoz ondoko sei asteartetan zehar, peñak Zezen eta Sanferminetako jardunaldiak antolatu ditu.

San Jorge/ Sanduzelai[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1979an jaio zen eta 1980an bere lehen sanfermin-jaiak bizi izan zituen San Jorge haitz gisa, koadro zuri eta beltzezko blusoiarekin.

1996an Asanblada izena aldatu zuten, gorespenez, eta ordutik Sanduzelai Peña dira. San Jorgeko Auzo Elkarteak lokal bat utzi zien lokalik ez zutenean, baina gero lokal bat bizi izan zen Landa Doktorea kalean. Han ezarri zen peña, eta oraindik ere jarraitzen du, nahiz eta lokalak beharrezko erreformak jasan dituen, bazkideak handitzearen berezko beharren arabera. Gainera, lokal bat dute Jarauta kalean, Iruñeko alde zaharrean, eta San Fermin jaietarako bakarrik irekitzen da.

Auzo honetan oso peña dinamikoa eta konprometitua da eta jende guztiarentzat zabalik dauden jarduera asko antolatzen ditu. Gainera, kultur koordinatzailearen bitartez auzoko jaiak, Olentzero eta Santa Agedako abesbatzak antolatzen parte hartzen dute. Jaiaz gain, peñaren eguna ospatzen dute Sanduzelaiko lagunekin batera, paella lehiaketa eta hainbat txapelketa barne.

El charco[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Diotenez, egungo El Charco Kirol Elkarte Kulturala "moña bikain baten ostean" hasi zen; izan ere, 2018ko abenduaren 24an, txirlak bazkaldu ondoren, zenbait lagun kaltetu samar zeuden Marin tabernako atean. Han, haitz bat muntatzeko ideia sortu zen. Gela bat utzi zieten Marin tabernan eta handik atera zen izena. El Charco deitzen zaie, taberna aurrean euria ari zuenean zegoen handi bati erreferentzia eginez.

Iruñekoa ez den peña bakarra da, bere jatorrizko herria Antsoain baita, fisikoki Nafarroako hiriburuak irentsia, baina udalerri independentea. Hala ere, Jarauta kaleko 75. zenbakian lokal bat dute festatik gertuago egoteko.

2019ko azaroaren 28an onartu ziren lehen estatutuak, eta etxabea alokatu zen Antsoaingo Mendikale kaleko 8an. Hamar izan ziren lehenengo bazkideak, baina urtebetean laurogei izatera pasa ziren. Peña gisa lehen irteerak egin aurretik, dantza talde bat, majorete talde bat eta antzerki talde bat sortu ziren. 2020ko uztailaren 7an atera ziren lehen aldiz peña gisa eta Antsoaingo Erregeen Kabalgatan parte hartu zuten. Geroago etorri ziren futbol taldeak, maiatzaren lehen egunetan ospatzen den El Charco lasterketa herrikoiaren 2023rako aurreikusitako jota eskola. Zuriz jantzita daude, zapi eta gerriko urdinarekin eta marra urdineko eta zuriko blusoiarekin.

La unica[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jaiotzari buruzko lehen datu dokumentatuak 1913koak dira, baina badira 10 urte lehenago, 1903an, kokatzen dutenak ere.

Peñaren hasieran gipuzkoar talde batek eta beste lagun batzuek "betikoak" zioen pankarta batekin desfilatzen zuten. Beraz, Bakarra da Iruñeko haitzik zaharrena. Bere izena, hain zuzen ere, koadrila bakar batek kalez kale parrandan ibiltzea zen, festa animatuz.

Ez zen oso ohikoa hori San Fermin jaietan, ezta jaietatik kanpo ere, baina asko gustatu zen iruindarren artean eta gutxi agintarien artean. Haizezko instrumentuak erabili zituzten, gaur egun txarangak eta fanfarreak bezala ezagutzen ditugunak, eta koadrilen etsaitasuna irabazi zuten, ohikoena gitarra eta bandurrien soinua askoz ere txikiagoa baitzen. Zapia, gerrikoa eta abarketa berdeen zintak janzten dituzte (Iruñeko banderaren jatorrizko kolorea), koadro zuri eta urdin txikiak dituzten blusoia.

Pixkanaka peña berriak agertu ziren eta festako giroa egungoaren antzekoagoa izan zen. Berrogeiko hamarkadan, La Único peñaren dantza antolatu zuten fondoak lortzeko, bere garaian nahiko garrantzitsua izan zena. Gero La Jarana batu zitzaien ekimen honetan. 70eko hamarkadan, haitz horrek kemen berriak hartu zituen, bazkide gehiago sartu zituen, eta emakume bat presidente izan zuen lehen peña izan zen, Federazioko bozeramaile ere izan zena.

7 De Julio San Fermin[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Peñaren historia bi zatitan banatu behar da. Lehenengoa, 30eko hamarkadan sortu eta Iruñeko Bigarren Zabalgunean hazi zen, eta, bigarrena, 1978ko San Fermin Txikitoko Milagrosa auzoan lekualdatu eta birfundatu zen. Izan ere, hasieran bazkideak Lizarra kaleko lokal batean bizi ziren, eta bertako kideak inguru horretako bizilagunak ziren. Guelbenzu kalera joan zirenean, peñak gora egin zuen bazkideetan, jardueran eta dinamismoan. Duela urte batzuk, Manuel de Falla kaleko egungo lokalera aldatu ziren.

Bada liburu bat peñaren historia jasotzen duena. Josu Noainek koordinatzen du eta "S.D.R. 7 de julio San Fermín Historias en torno a la peña" tituluari erantzuten dio. 260 orrialde ditu eta bere garaiko 1.000 argazki, kartel, diptiko eta pegatina biltzen ditu. Haitz honek ezaugarri bereziak ditu, beste batzuek ez bezala, birfundatu zenetik hamar emakume baitzeuden batzordean. Koadro beltz eta zuriko blusoia janzten dute. San Fermin Peñan jarduera ugari egiten dituzte Sanfermin jaiaz gain, Zampanzar, zanko eta buruhandien konpartsa gisa. Era berean, martxo osoan Xerezera bidaia antolatzen dute entzierroan parte hartuko duten ganadutegiak ikusteko.