Lankide:Alexgabi/proba1

Maurits Cornelis Escher (ˈmʌurɪt͡s kɔrˈneːlɪs ˈɛʃər ahoskatua; Leeuwarden, 1898ko ekainaren 17a - Hilversum, 1972ko martxoaren 27a) herbeheretar artista izan zen, matematikan inspiratutako litografiei, grabatu xilografikoei eta kedarrezko grabatuei (mezzotint) esker ospetsu bilakatu zena. Bere lanak ohiko irudikapen moduei erronka egiten dieten espazio paradoxikoak irudikatzeko metodo ezberdinekin esperimentatzen du bi edo hiru dimentsioko marrazkietan.

Bere lanak objektu eta eragiketa matematikoak biltzen ditu, besteak beste, ezinezko objektuak, infinituaren esplorazioak, islapenak, simetriak, perspektibak, poliedro moztuak eta izardunak, geometria hiperbolikoak eta teseladunak. Escherrek matematikarako gaitasunik ez zuela uste bazuen ere, George Pólya, Roger Penrose, Harold Coxeter eta Friedrich Haag kristalografoarekin elkarreragin zuen, eta teseladunen inguruko ikerketa propioa egin zuen.

Bere ibilbidearen hasieran, naturan inspiratu zen, intsektu, paisai eta landareen azterketak eginez, hala nola likenak, eta horiek guztiak xehetasun gisa erabili zituen bere artelanetan. Italian eta Espainian bidaiatu zuen, eraikinak, hiri-paisaiak, arkitektura eta Alhambrako eta Kordobako Meskitako baldosak zirriborratuz, eta haien egitura matematikoarekin gero eta gehiago interesatzen joan zen.

Biografia

Bizitzaren lehen etapa

Maurits Cornelis Escher 1898ko ekainaren 17an jaio zen Leeuwarden, Frisia, Herbehereetan, gaur egun Princessehof Zeramika Museoa osatzen duen etxe batean. George Arnold Escher ingeniari zibilaren eta bere bigarren emaztearen, Sara Gleichmanen, seme gazteena zen. 1903an, familia Arnhemera joan zen bizitzera, non lehen eta bigarren hezkuntza egin zuen 1918ra arte. Bere lagunek eta familiak "Mauk" izenez ezagutzen zuten, haur gaixoa zen eta zazpi urterekin eskola berezi batera bidali zuten eta ez zuen bigarren hezkuntza gainditu. Marrazketan bikain aritu bazen ere, orokorrean bere kalifikazioak eskasak ziren. Arotza eta piano-ikasketak egin zituen hamahiru urte bete arte.

1918an, Delft-eko Technical Collegera joan zen. 1919tik 1922ra, Escher Haarlemeko Arkitektura eta Arte Dekorazioko Eskolara joan zen, marrazketa eta xilografia artea ikasiz. Laburki arkitektura ikasi zuen, baina hainbat irakasgai huts egin zituen (neurri batean larruazaleko infekzio iraunkor baten ondorioz) eta dekorazio arteetara pasa zen, Samuel Jessurun de Mesquita artista grafikoaren menpe ikasiz.

Ikasketa bidaiak

Mairuen teselak, Alhambrakoak barne, inspiratu zuten Escherren lana. Alhambrako eredu honen eta beste batzuen zirriborroak egin zituen 1936an.

1922a bere bizitzako urte garrantzitsua izan zen, Escherrek Italian zehar bidaiatu zuen, Florentzia, San Gimignano, Volterra, Siena eta Ravello bisitatu zituen. Urte berean, Espainian zehar bidaiatu zuen, Madril, Toledo eta Granada bisitatuz. Harrituta geratu zen Granadan, XIV.mendeko Alhambrako mairu arkitekturak. Alhambrako dekorazio-diseinu korapilatsuek, simetria geometrikoetan oinarrituta, koloretako baldosetan elkarri loturiko eredu errepikakorrak erakusten dituztenak edo hormetan eta sabaietan zizelkatuta, teselaren matematikarako interesa piztu zuen eta eragin handia izan zuen bere obran.