Martxoaren 27
Martxoaren 27a gregoriotar egutegiaren urteko laurogeita seigarren eguna da, 87.a bisurteetan. 279 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
Heriotzak
_-_Restoration.jpg)
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1932 - Lehen Aberri Eguna ospatu zen, Bilbon.
- 1961 - Guardia Zibilak Javier Batarrita Elexpuru metrailatu zuen Bilbon, ETAkidea zelakoan.
- 2006 - Roman Knörr, Arabako Merkataritza Ganberaren buru aukeratu zuten.
- 2016 - Aberri Eguna: EAJak Bilbon, EH Bilduk Iruñean eta Ahal Duguk Donostian ospatu zuten.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1952 - Konrad Adenauer Alemaniako politikaria erailtzen saiatu ziren.
- 1964 - Alaskako Anchorage herritik gertu 9,2 graduko lurrikara izan zen. Lurrikarak hainbat tsunami eragin zituen, Kaliforniako Crescent City hirian 12 pertsona hil zirelarik.
- 1977 - Los Rodeosko istripuan 583 lagun hil ziren.
- 2006 - Espainian LaSexta telebista kate berriaren emisioak hasi ziren.
- 2008 - Mumia Abu-Jamal AEBetako ekintzaile afroamerikarraren aurkako heriotza zigorra bertan behera utzi zuten.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1994ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Bittor Elizagoienek bere lehen txapela jantzi zuen.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1952 - Singin' in the Rain ("Euripean Abestuz") filma estreinatu zen, Gene Kelly eta Stanley Donenek zuzendu eta Gene Kelly berak, Donald O'Connor, Debbie Reynolds, Jean Hagen eta Millard Mitchell aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1992 - White Men Can't Jump ("Zuriek Ez Dakite Jauzi Egiten") filma estreinatu zen, Ron Sheltonek zuzendu eta Wesley Snipes eta Woody Harrelson aktoreek antzeztu zuten.
- 2003 - Ned Kelly filma estreinatu zen, Gregor Jordanek zuzendu eta Heath Ledger, Orlando Bloom, Naomi Watts eta Geoffrey Rush aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2004ko Sei Nazioen Txapelketa amaitu zen. Frantziak bere 14. txapelketa eskuratu zuen partida denak irabazita. Imanol Hariñordoki baionarrak lau entsegu lortu zituen.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1956 - Madrilgo Recoletos pilotalekuan Txikito Aurizkoa eta Ituarte II.ak Alsua II.a eta Sarasola II.aren kontra jokatu zuten. Alsuak pilotakada bat buruan jaso ondoren frontoian bertan hil zen.
- 2016 - Oxford-Cambridge estropada: Cambridge garaile 18 minutu eta 41 segundoko denboraz.
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1306 - Filipe III.a Nafarroakoa, Évreuxko konde eta Nafarroako errege (h. 1343).
- 1708an bataiatua - José Vicente Díaz Bravo, nafar karmeldarra, Inkisizioko Ofizio Santuko kalifikatzailea eta Mexikoko Durangoko apezpikua (h. 1772).
- 1844 - Joakin Maria Jauregi, Panderi, gipuzkoar bertsolaria (h. 1921).
- 1846 - Juan Pascual Esteban, gaztelaniazko nafar idazlea (h. 1940).
- 1873 - Mario Muslera, gipuzkoar militarra (h. 1936).
- 1897 - Alexandre Camino, lapurtar politikaria (h. 1972).
- 1915 -
- Anastasio Albisu, euskal idazlea (h. 1997).
- Maria Arrillaga, Arane I.a, gipuzkoar erraketista (h. 2015).
- 1920 - Yon Etxaide, donostiar idazle oparoa (h. 1998).
- 1933 - Joxe Mari Aranalde, gazteluar idazlea, irakasle, bertsozale eta euskaltzain urgazlea (h. 2005).
- 1936 - Eusebio Osa Unamuno, euskal idazlea (h. 1993).
- 1937 - Lourdes Iriondo, euskal kantaria (h. 2005).
- 1941 - José Miguel Arregi Aranzegi, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1955 - Ramón Andrés, nafar idazlea, poeta eta literaturari nahiz musikari buruzko hainbat idatziren egilea.
- 1961 - Izaskun Bilbao, bizkaitar politikaria, Eusko Legebiltzarreko mahaiburu ohia.
- 1965 - Santiago Cervera, nafar politikaria.
- 1973 - Imanol Etxeberria, gipuzkoar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1974 - Gaizka Mendieta, bizkaitar futbolari ohia.
- 1977 - Daniel Rodríguez Pérez, Txiki, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1978 - Mitxelko Uranga, bizkaitar idazlea eta irakaslea.
- 1983 - Aitor Gorostegi, gipuzkoar futbol-arbitroa.
- 1984 -
- Naiara Arnedo, gipuzkoar antzezlea.
- Iñigo Lezertua, gipuzkoar gidoilaria eta arraunlaria.
- 1987 - Alvar Gordejuela, bizkaitar zinema zuzendari eta aktorea.
- 1994 - Oihana Zubikoa Paniagua, arabar aktorea.
- 1996 - Jokin Altuna, Altuna III.a, gipuzkoar pilotaria.
- 1997 - Joanes Bakaikoa, nafar pilotaria.
- 1998 - Leia Zarate, bizkaitar futbolaria.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 972 - Roberto II.a Frantziakoa, kapetar leinuko bigarrengo Frantziako erregea (h. 1031).
- 1416 - San Frantzisko Paolakoa, italiar aszeta (h. 1507).
- 1662 - Maria Luisa Orleanskoa, Espainiako erregina ezkontidea (h. 1689).
- 1676 - Ferenc II.a Rákóczi, Transilvaniako printzea (h. 1735).
- 1724 - Jane Colden, estatubatuar botanikaria, Estatu Batuetako lehendabiziko emakumezko botanikaritzat hartua (h. 1766).
- 1781 - Charles Joseph Minard, frantziar injinari zibila (h. 1870).
- 1784 - Sándor Kőrösi Csoma, hungariar esploratzailea, tibetologiaren sortzailetzat hartua (h. 1842).
- 1785 - Luis XVII.a Frantziakoa, de iure Nafarroako eta Frantziako erregea (h. 1795).
- 1797 - Alfred de Vigny, frantziar idazlea (h. 1863).
- 1802 - Félix-Jacques Moulin, frantziar argazkilaria (h. 1875).
- 1809 - Georges Eugène Haussmann, frantziar politikaria (h. 1891).
- 1822 - Henri Murger, frantziar idazlea (h. 1861).
- 1824 - Antonio de Pirala, espainiar historialaria (h. 1903).
- 1837 - Wild Bill Hickok, esploratzailea, abenturazalea, jokalaria, ehiztaria, pistolaria eta Ameriketako Estatu Batuetako marshalla (h. 1876).
- 1845 - Wilhelm Röntgen, alemaniar fisikaria, 1901eko Fisikako Nobel Saria (h. 1923).
- 1847 - Otto Wallach, alemaniar kimikaria, 1910eko Kimikako Nobel Saria (h. 1931).
- 1851 -
- Ruperto Chapí, espainiar musikagilea (h. 1909).
- Vincent d'Indy, frantziar musikagilea eta pedagogoa (h. 1931).
- 1857 - Karl Pearson, ingeles zientzialaria (h. 1936).
- 1863 - Henri Royce, ingeles industrialaria, Rolls-Royce enpresaren sortzailea (h. 1933).
- 1871 - Heinrich Mann, alemaniar idazlea (h. 1950).
- 1875 - Albert Marquet, frantziar margolaria (h. 1947).
- 1879 - Edward Steichen, luxenburgoar estatubatuar argazkilaria (h. 1973).
- 1883 - Marie Under, estoniar poeta, Estoniako literaturan figura garrantzitsuenetako bat (h. 1980).
- 1886 -
- Sergei Kirov, sobietar poltikaria (h. 1934).
- Ludwig Mies van der Rohe, alemaniar arkitektoa (h. 1969).
- 1891 - Lajos Zilahy, hungariar idazlea (h. 1974).
- 1893 - Karl Mannheim, hungariar jatorriko soziologoa (h. 1947).
- 1899 -
- Francis Ponge, frantziar olerkari eta saio-idazlea (h. 1988).
- Gloria Swanson, estatubatuar aktorea (h. 1983).
- 1901 -
- Carl Barks, estatubatuar marrazkilari eta animatzailea (h. 2000).
- Enrique Santos Discépolo, argentinar musikagile, musikari, antzerkigile eta zinemagilea (h. 1951).
- Eisaku Satō, Japoniako lehen ministroa eta 1974ko Bakearen Nobel Saria (h. 1975).
- 1902 - Charles Lang, estatubatuar zinema argazkilaria (h. 1998).
- 1903 - Antonio Arraiz, venezuelar idazlea (h. 1962).
- 1905 -
- Elsie MacGill, munduko aireontzien lehen emakume-diseinatzailea (h. 1980).
- Carlota O'Neill, espainiar idazle eta kazetari feminista (h. 2000).
- Raúl Soldi, argentinar margolaria, Argentinako espresionismoaren ordezkari nagusietako bat (h. 1994).
- 1909 -
- Golo Mann, alemaniar historialari eta saiakeragilea (h. 1994).
- Enriqueta O'Neill, Regina Flavio, espainiar aktorea eta idazlea (h. 1972).
- 1910 - John Robinson Pierce, estatubatuar ingeniaria, satelite bidezko komunikazioen aitzindaria (h. 2002).
- 1912 - James Callaghan, Erresuma Batuko lehen ministroa (h. 2005).
- 1917 - Cyrus Vance, estatubatuar politikaria (h. 2002).
- 1923 -
- Shūsaku Endō, japoniar idazlea, Japoniako literatura modernoan ikuspegi katolikoa sartu zuena (h. 1996).
- Jack O'Neill, estatubatuar enpresaburua, neoprenoko bainujantziaren asmatzailea (h. 2017).
- 1924 - Sarah Vaughan, estatubatuar jazz abeslaria (h. 1990).
- 1925 - Henry Plumb, britainiar nekazari eta politikaria, Europako Parlamentuko lehendakaria (h. 2022).
- 1926 - Rafael Usón, espainiar kimikaria (h. 2016).
- 1927 -
- François Furet, frantziar historialaria (h. 1997).
- Miguel Picazo, espainiar zinema zuzendaria (h. 2016).
- Mstislav Rostropovitx, errusiar biolontxelo-jotzailea (h. 2007).
- 1928 - Jean Dotto, frantziar txirrindularia (h. 2000).
- 1929 - Anne Ramsey, estatubatuar aktorea (h. 1988).
- 1930 - Daniel Spoerri, errumaniar artista.
- 1932 - Agustín Rodríguez Sahagún, espainiar enpresaburu eta politikaria, Madrilgo Alkatea (h. 1991).
- 1933 - Robert Castel, frantziar soziologoa (h. 2013).
- 1934 - Arthur Mitchell, estatubatuar dantzari, maisu, koreografo eta zuzendari artistikoa (h. 2018).
- 1936 - Jan Ptaszyn Wróblewski, poloniar musikari eta musikagile, saxofoi-jotzaile eta big band zuzendaria.
- 1941 -
- Ivan Gašparovič, Eslovakiako presidente ohia.
- Antònia Vicens, katalanezko idazle mallorcarra.
- 1942 -
- John E. Sulston, ingeles biologoa, Medikuntzako Nobel Saria (h. 2018).
- Michael York, ingeles aktorea.
- 1943 - Károly Morvay, hungariar filologo eta unibertsitate irakaslea, euskarari buruzko zenbait lan idatzi dituena.
- 1944 - Miguel Enríquez, txiletar medikua, Ezkerreko Mugimendu Iraultzailea alderdiaren sortzaile eta zuzendaria (h. 1974).
- 1947 -
- Oliver Friggieri, maltar idazlea, poeta, kritikaria, kazetaria, hiztegigilea eta literatura irakaslea (h. 2020).
- Aad de Mos, herbeheretar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- 1948 - Maud Molyneux, frantziar emakumezko aktore, kazetari eta zinema figuringile transgeneroa (h. 2008).
- 1949 - Dubravka Ugrešić, kroaziar idazlea (h. 2023).
- 1952 -
- Josep Antoni Duran i Lleida, kataluniar politikari eta abokatua.
- Maria Schneider, frantziar aktorea (h. 2011).
- 1955 - Mariano Rajoy, Espainiako Gobernuko presidente ohia.
- 1956 - Michael Harney, estatubatuar aktorea.
- 1957 - Stephen Dillane, britainiar aktorea.
- 1961 - Tony Rominger, suitzar txirrindulari ohia.
- 1962 - Carmen García de Merlo, espainiar abokatu, erizain eta funtzionarioa.
- 1963 -
- Quentin Tarantino, estatubatuar zinema zuzendari, aktore eta gidoigilea.
- Xuxa, brasildar telebista-aurkezlea, aktore, modelo eta abeslaria.
- 1969 - Mariah Carey, estatubatuar abeslari eta aktorea.
- 1970 - Elizabeth Mitchell, estatubatuar aktorea.
- 1971 - Nathan Fillion, kanadar aktorea.
- 1974 - Joan Horrach, espainiar txirrindularia.
- 1975 -
- Kenny Doughty, britainiar aktorea.
- Fergie, estatubatuar abeslari, abestigile eta aktorea.
- 1976 - Carlos Areces, espainiar aktorea.
- 1978 - Ledicia Sola, galiziar aktorea.
- 1981 -
- Cacau, alemaniar-brasildar futbolaria.
- Liliana Colanzi, boliviar idazle, editore eta kazetaria.
- 1986 - Manuel Neuer, alemaniar futbolaria, atezaina.
- 1987 - Polina Gagarina, errusiar abeslari, aktore eta modeloa.
- 1988 -
- Jessie J, ingeles abeslaria.
- Brenda Song, estatubatuar aktore, abeslari eta modeloa.
- Atsuto Uchida, japoniar futbolaria.
- 1989 - Manuel Castellano Castro, Lillo, valentziar futbolaria.
- 1991 - Judit Neddermann, kataluniar abeslaria.
- 1995 - Villano Antillano, puertoricar rap-gile, abeslari eta musikagilea.
- 1997 - Lisa, thailandiar rap-kantari, modelo, abeslari eta dantzaria.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1487 - Joan Beaumont, Nafarroako Erresumako kantzilerra (j. 1419).
- 1682 - Juan Ignazio Karrera Iturgoien, espainiar militar eta politikaria eta Carrera sendiaren sortzailea Txilen, Txileko Santiagon (j. 1620).
- 1868 - Louis-Édouard Cestac, lapurtar apaiza, Servantes de Marie ordena sortu zuena (j. 1801).
- 1905 - Francisco Javier Los Arcos, nafar ingeniari militar eta politikaria, Badalonan (j. 1847).
- 1920 - Saturnino Bellido, nafar bide, ubide eta portuetako ingeniaria, Zaragozan (j. 1840).
- 1953 - Jose Maritorena, nafar bertsolaria (j. 1882).
- 1956 - Luis Zenotz, Alsua II.a, nafar palaria, pilotakada bat buruan jaso ondoren, Madrilen (j. c. 1929).
- 1988 - Nikolas Barrenetxea, bizkaitar misiolari eta euskal idazlea (j. 1898).
- 1992 - Casto Intza, nafar musikologoa (j. 1894).
- 1997 - Josu Zabala Salegi, Basajaun, iruindar ETAkidea, bihotzean tiro bat zuela hilik aurkitua (j. 1976).
- 1999 - Ernestina Champourcin, 27ko belaunaldiko gasteiztar idazlea, Madrilen (j. 1905).
- 2001 - Josetxo Etxebeste, Errenteriako basagizona, baserriko ukuiluan -animalien artean- hazitako gizabanako gaigabea (j. 1935).
- 2003 - Jose Maria Satrustegi, nafar etnografoa, idazlea, itzultzailea, euskalaria eta apaiza (j. 1930).
- 2009 - Jacques d'Arribehaude, lapurtar idazlea, Nizan (j. 1925).
- 2013 - Pascual Aldabe Rodríguez, nafar musikagilea (j. 1924).
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1378 - Gregorio XI.a, Aita santua (j. c. 1329).
- 1462 - Vasili II.a Moskukoa, Moskuko Printze Handia (j. 1415).
- 1482 - Maria Borgoinakoa, Borgoinako dukesa (j. 1457).
- 1598 - Theodor de Bry, estatubatuar urregile, grabatzaile, idazle eta editorea (j. 1528).
- 1625 - Jakue I.a Ingalaterrakoa eta VI.a Eskoziakoa, Eskoziako erregea eta Ingalaterra eta Irlandako erregea (j. 1556).
- 1715 - Josep Moragues i Mas, Espainiako Ondorengotza Gerran Borboien kontrako borrokan gailendu zen militar katalana (j. 1669).
- 1757 - Johann Stamitz, txekiar musikagilea eta biolinista (j. 1717).
- 1770 - Giambattista Tiepolo, italiar margolari barrokoa (j. 1696).
- 1875 - Edgar Quinet, frantziar historialaria, politikaria eta idazlea (j. 1803).
- 1893 - Alphonse Beau de Rochas, lau denborako motorra asmatu zuen frantziar ingeniaria (j. 1815).
- 1906 - Eugène Carrière, Fin de siècle garaiko frantziar margolari inpresionista (j. 1849).
- 1916 - Victor Emmanuel Largeau, frantziar militarra (j. 1867).
- 1923 - James Dewar, eskoziar fisikari eta kimikaria (j. 1842).
- 1931 - Arnold Bennett, ingeles idazlea (j. 1867).
- 1938 - William Stern, alemaniar filosofoa eta psikologoa (j. 1871).
- 1940 - Michael Joseph Savage, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1878).
- 1942 - Julio González, espainiar eskultore eta margolaria (j. 1876).
- 1947 - Georges Marquet, belgikar ostalari-enpresaria, luxuzko hotelen jabe eta kudeatzailea (j. 1892).
- 1957 - René Fontenelle, frantziar apezpikua (j. 1894).
- 1960 - Gregorio Marañón, espainiar mediku, zientzialari, idazle eta pentsatzailea (j. 1887).
- 1967 - Jaroslav Heyrovský, txekoslovakiar kimikari eta asmatzailea, 1959ko Kimikako Nobel Saria (j. 1890).
- 1968 - Juri Gagarin, sobietar kosmonauta, espaziora bidaiatu zuen lehen gizakia (j. 1934).
- 1972 - M. C. Escher, herbeheretar artista, bere grabatu xilografikoegatik ospetsua (j. 1898).
- 1985 - Pierino Baffi, italiar txirrindularia (j. 1930).
- 1987 - Martin Provensen, umeentzako liburuen estatubatuar ilustratzailea (j. 1916).
- 1989 - Claudio Santoro, brasildar musikagilea (j. 1919).
- 1993 - Vicent Andrés i Estellés, kazetaria, idazlea eta XX. mendeko poeta valentziar garrantzitsuenetako bat (j. 1924).
- 1996 - André Lefevere, belgikar itzulpen teorialaria (j. 1945).
- 1998 - Margarita Michelena, mexikar idazle, itzultzaile eta kazetaria (j. 1917).
- 2000 - Ian Dury, ingeles abeslaria (j. 1942).
- 2002 -
- Alicia Cañas Zañartu, txiletar politikaria, Txileko historian hauteskundeen bitartez hautatutako lehen emakume alkatea (j. 1901).
- Dudley Moore, ingeles aktorea, umorista eta musikagilea (j. 1935).
- Billy Wilder, austriar-estatubatuar film gidoigile, zuzendari eta ekoizlea (j. 1906).
- 2003 - Elisa Mújica, kolonbiar idazlea (j. 1928).
- 2004 - Larry Trask, euskal hizkuntzalari estatubatuarra (j. 1944).
- 2005 - Fernando Jiménez del Oso, espainiar psikiatra eta kazetaria (j. 1941).
- 2006 - Stanisław Lem, zientzia fikzioko poloniar idazlea (j. 1921).
- 2007 - Paul Lauterbur, estatubatuar kimikaria, 2003ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1929).
- 2010 - Vasili Smyslov, errusiar xake-jokalaria (j. 1921).
- 2011 -
- Clement Arrindell, Saint Kitts eta Nevisko lehendabiziko gobernadore orokorra (j. 1931).
- Farley Granger, estatubatuar aktorea (j. 1925).
- 2012 -
- Millôr Fernandes, brasildar marrazkilari, umorista, antzerkigile, idazle eta itzultzailea (j. 1923).
- Adrienne Rich, estatubatuar idazle feminista (j. 1929).
- 2013 - Yvonne Brill, kanadiar propultsio ingeniaria (j. 1924).
- 2015 - Olga Syahputra, indonesiar aktore, umorista eta abeslaria (j. 1983).
- 2016 - Alain Decaux, frantziar historialaria eta idazlea (j. 1925).
- 2018 - Stéphane Audran, frantziar aktorea (j. 1932).
- 2019 - Abdul Latif Dayfallah, Ipar Yemengo lehen ministroa (j. 1930).
- 2020 - Hamed Karoui, Tunisiako lehen ministroa (j. 1927).
- 2022 -
- Titus Buberník, eslovakiar futbolaria (j. 1933).
- Ayaz Mutallibov, Azerbaijango lehendabiziko presidentea (j. 1938).
- Mario Muchnik, argentinar-espainiar idazle, argitaratzaile, argazkilari eta fisikaria (j. 1931).
Jaiak eta urteurrenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Antzerkiaren Nazioarteko Eguna
- Sehaska egutegiko izendegia: Itzale/Itzal eta Xuban.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||