Lankide:Apena080/Proba orria

Manuel Blum

Manuel Blum (1938ko apirilaren 26an jaiota) Venezuelan jaiotako Estatu Batuetako informatikaria da, 1995ean Turing Saria jaso zuena "Konplexutasun konputazionalaren teoriaren oinarriei egindako ekarpenen aitorpenean eta kriptografian eta programa-egiaztapenean egindako aplikazioan".

Hezkuntza

Blum Venezuelan jaio zen, familia judu batean. Blum MIT unibertsitatean ikasi zuen, non Ingeniaritza elektrikoan gradua eta masterra lortu zituen 1959an eta 1961ean, hurrenez hurren. Matematikan doktoratu zen 1964an, Marvin Minsky-ren ikuskaritzapean.

Lanbide-karrera

Blum Berkeleyko Kaliforniako Unibertsitateko informatika irakasle izan zen 2001era arte. 2001etik 2018ra Carnegie Mellon Unibertsitateko Bruce Nelson informatika irakaslea izan zen, non bere emaztea, Lenore Blum, ere informatika irakaslea zen.

2002an Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionaleko kide aukeratu zuten. 2006an Ingeniaritzako Akademia Nazionaleko kide izendatu zuten konplexutasunaren teoria abstraktuari, inferentzia induktiboari, protokolo kriptografikoen eta programen egiaztatzaileen teoria eta aplikazioei egindako ekarpenengatik.

2018an, berak eta bere emazteak Carnegie Mellon Unibertsitatetik dimititu zuten sexismoaren aurka protesta egiteko, Olympus Proiektuaren kudeaketa-egituran egindako aldaketa batengatik, non Blumen emaztea tratu sexista jaso zuen zuzendari gisa, eta beste emakume batzuk proiektuko jardueretatik kanpo geratu ziren.

Ikerketak

60ko hamarkadan makinen modelo zehatzen konplexutasun independentearen teoria axiomatikoa garatu zuen. Teoria hau Gödelen zenbakietan eta Blumen axiometan oinarritzen da. Teoria makina-eredu batean ere oinarritzen ez den arren, emaitza zehatzak lortzen ditu, hala nola konpresioaren teorema, arrakalaren teorema, zintzotasunaren teorema eta Blumen abiaduraren handitzearen teorema.

Bere beste lan batzuk honako hauek dira: telefonoz txanpon bat airera jaurtitzeko protokoloa, medianen mediana (denbora linealean hautatzeko algoritmoa), Blum Blum Shub zenbaki pseudoaleatorioen sortzailea, Blum-Goldwasser kriptosistema eta, berrikiago, CAPTCHAak.

Blum ikertzaile ospetsu askoren aholkulari gisa ere ezagutzen da. Doktoregoko ikasleen artean Leonard Adleman, Dana Angluin, Shafi Goldwasser, Mor Harchol-Balter, Russell Impagliazzo, Silvio Micali, Gary Miller, Moni Naor, Steven Rudich, Michael Sipser, Ronitt Rubinfeld, Umesh Vazirani, Vijay Vazirani, Luis von Ahn eta Ryan Williams daude.

Ikusi, gainera

• Venezuelarren zerrenda
• Grafoen isomorfismoaren zerrenda
• Ezagutza-zero proba ez-interaktiboa
• Txanponen jaurtiketa kuantikoa
• Opilen sailkatzea