Lankide:Ireneagg/Erdi-egia

Erdi egia edo egia erdia adierazpen engainagarria da, egiaren elementuren bat duena. Adierazpena partzialki egia izan daiteke, partzialki egia izan daiteke, baina soilik egia globalaren zati bat, edo elementu engainagarri bat erabiltzea, hala nola puntuazio desegokia edo zentzu bikoitza, batez ere asmoa engainatzea, saihestea edo egiazkoa desitxuratzea.

Erdi egiek eta testuingurutik kanpoko egiak gezurrek baino ondorio ahaltsuagoak dituzte, mezuaren hartzailea errazago konbentzi baitezakete, aurkeztutako egia-zatiari esker. Naziek, eta bereziki Goebbelsek, beren propagandan gezur zuzena, egia erdia eta testuingurutik kanpoko egia erabili zituzten kontzienteki.

Politika

Alfred North Whitehead filosofoaren esaldi bat aipatzen da: «Ez dago egia osorik; egia guztiak erdi egiak dira, baina deabruak egia osoak bezala pasarazten ditu». Hori egia bada, Whiteheaden arabera «erdizkako egiak» diren deklarazioak edo egiak ondorio engainagarri edo faltsuetara isuri daitezke beti.

«Erdizkako egien» forma batzuk politikaren zati banaezina dira demokrazia ordezkatzaileetan. Hautagai politiko baten ospeak kalte konponezinak jasan ditzake gezur baten aurrean jarriz gero, eta, beraz, hizkuntza-estilo konplexu baterantz eboluzionatu da, hori gertatzeko aukera minimizatzeko. Norbaitek zerbait esan ez badu, ezin zaio gezurretan aritzea leporatu. Horren ondorioz, politika erdi egiak espero diren mundu bihurtu da, eta politikarien adierazpenak oso gutxitan onartzen dira beren balioarekin.

William Safirek honela definitzen du erdizkako egia bat, helburu politikoak dituena: «azalpen bat behar izateko bezain zehatza den adierazpena, eta azalpena zenbat eta luzeagoa izan, orduan eta ziurragoa da jendeak erdizka sinestea eragingo duen erreakzioa».

Ikusi ere bai

• Logika lausoa
• Egia
• Gezurra
• Dilema

Erreferentziak

1. Merriam Webster: Definicion de una verdad a medias, 1 de agsoto, 2007.
2. David Welch (1983). Nazi Propaganda: The Power and the April 2012
3. Crystal, David (2003). La Enciclopedia Cambridge del Idioma Inglés. Cambridge University Press. p. 378.
4. William Safire (1968). El nuevo lenguaje de la política: Un diccionario de palabras gancho anécdotas, lemas y de uso en política. Random House.