Lankide:Joxan Garaialde/Heriotza

Heriotza biologian eta medikuntzan

Medikuntza zientziak heriotza "kardioarnasketa funtzioen edo garunaren funtzio guztien etetea atzeraezina" bezala definitzen du. Biologiarentzat, homeostasia mantentzeko ezintasun organikoaren ondoriozko gertaera bat da. Zelulen nukleoetan dagoen azido desoxirribonukleikoaren (DNA) degradazioaren ondorioz, zelulen erreplikazioa gero eta zailagoa da, emaitza hilgarria gertatu arte.

Heriotzaren egoerari buruzko estimazioen bilakaera

XX. mendean, heriotza bihotz-jardueraren etetea (pultsurik eza), erreflexurik eza eta ageriko arnasketa gisa definitu zen. Hala ere, ebidentzia ez nahiko horretan oinarrituta, pertsona asko lurperatu zituzten ezkutuko bizi-egoeran edo katalepsia-aldien ondorioz.

Geroago, aurrerapen teknologikoei eta garun-jardueraren ezagutza hobeari esker, heriotza garunean jarduera bioelektrikorik ez izatea bezala definitu zen, elektroentzefalograma batekin egiazta daitekeena. Geroago, froga hori ere ez zen nahikoa izan, oso salbuespenezko kasu batzuetan aktibitate bioelektrikorik ezaren fenomenoa itzulgarria izan zitekeela frogatu zenean, hala nola izozte-puntuan eta ustez hilda dauden uretan itotakoak.

Auzitegiko medikuntza

Artikulu nagusia: «Medicina forense»

Historikoki, heriotzaren une zehatza definitzeko saiakerak arazotsuak izan dira. Iraganean, heriotza bihotz-taupadak eta arnasketa gelditzen diren unea bezala definitzen zen, baina zientziaren garapenak aukera eman digu heriotza, benetan, prozesu bat dela, une jakin batean itzulezina bihurtzen dena. Gaur egun, heriotzaren unearen definizioa eskatzen denean, prozesu horren atzeraezintasuna gertatzen den momentuari dagokiola uste da. Medikuntzan, badaude protokolo klinikoak heriotzaren unea ziurtasunez ezartzea ahalbidetzen dutenak, hau da, heriotza prozesuaren atzeraezintasunerako baldintza nahikoa eta beharrezkoa bete dela.

Heriotza motak

Heriotza modu naturalean edo eraginpean izan badaiteke ere, heriotza mota hauek bereiz daitezke bere kausaren izaera kontuan hartu gabe, hainbat alderdi kontuan hartzen dituzten beste sailkapen irizpide batzuei baizik:

Bat-bateko heriotza

Artikulu nagusia: «Muerte súbita»

Bat-bateko heriotza edo berehalako heriotza bat-batean gertatzen da bizitza mantentzeko ezinbesteko organo bat edo gehiago berehala baliogabetzean: bat-bateko Istripu zerebrobaskular bat, bihotz-sinkope akutu bat edo gertaera bortitz baten bidez (leherketa baten ondoriozko talka-uhina) edo energia handiz garatutako istripuz.

Heriotz entzefalikoa

Garuneko heriotza

Artikulu nagusia: «Muerte cerebral»

Garun-heriotza konorte galera itzulezina da, garunaren funtzioaren erabateko desagerpenaz eta bihotz-uzkurdura mantentzearekin ezaugarritzen dena. Medikuntzan izandako aurrerapen teknologikoei esker, gaur egun, zainketa intentsiboetan bihotzaren taupadak gelditu zaizkion eta bere kabuz arnasa hartzeko gai ez den pertsona bati, bihotz artifizialaren eta haizagailuaren bitartez jarduera mantentzeak, ez dela hil frogatzen du. Kasu horretan, heriotza diagnostikatzeko erabiltzen den protokoloa ezberdina da, eta neurozientzietako espezialistek aplikatu behar dute, eta, orduan, “garun-heriotzaz” edo “heriotza entzefalikoz” hitz egiten dugu. Iraganean, batzuek uste zuten garun-azalean jarduera elektrikoa etetea (kontzientziaren amaiera suposatzen duena) nahikoa zela garun-heriotza zehazteko, hau da, kontzientzia behin betiko etetea hilda egotearen parekoa zela, baina, gaur egun, ia munduko leku guztietan, pertsona bat hildakotzat hartzen da (nahiz eta bihotz- eta haizagailu-jarduerarekin jarraitzen duen zainketa intentsiboko unitate batean laguntza artifizialari esker), garun osoaren bizi-jarduera itzulezina eten ondoren, garunaren enborra barne (garuneko egitura baxuena, bizi-funtzio gehienen arduraduna), ondo zehaztutako protokolo kliniko neurologikoen bidez egiaztatua eta proba espezializatuek lagunduta.

Kasu horietan, zaila izan daiteke heriotza zehaztea. Elektroentzefalograma batek, garunaren jarduera elektrikoa zehazteko probarik erabiliena, baliteke garuneko seinale elektriko oso ahulak ez antzematea edo garunetik kanpo sortutako seinaleak bertan agertzea eta, oker, garunekoak direla interpretatzea. Hori dela eta, garunaren bizitasuna ebaluatzeko, beste proba fidagarriagoak eta espezifikoagoak garatu dira, hala nola fotoi bakarreko igorpen-tomografia (garun-SPECT), garuneko panangiografia eta garunen zeharreko ekografia.

Gezurrezko heriotza

Txantiloi:Extracto [[Kategoria:Seneszentzia]] [[Kategoria:Auzitegi-medikuntza]] [[Kategoria:Fisiologia]] [[Kategoria:Jaraunsletza]] [[Kategoria:Antropologia]] [[Kategoria:Heriotza]] [[Kategoria:Erreferentzia behar duten adierazpenak dauzkaten artikuluak]]