Lankide:Txikillana/Fractura de fémur
Femurraren haustura, osasun oneko pertsonetan, traumatismo handi baten ondorioz eginiko haustura izaten da; halere, femur haustura gehienak osteoporosia duten pertsonetan gertatzen dira, traumatismo txikien edo erorketen ondorioz.
Izendapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Askotan "mokorreko haustura" edo "aldakako haustura" bezala ezagutzen dira, baina gehienetan izen hau ez da egokia izaten, giltzadura koxofemorala bera ez baita ukitua egoten.
Sailkapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Femur hausturen artean hainbat azpimota bereizten dira, pronostiko eta bide terapeutiko desberdinekin.
Sailkapen topografikoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Femurraren buruaren haustura: traumatismo handien ondorioa izaten da, eta batzuetan luxazio koxofemoralarekin batera gertatzen da.
- Femurraren lepoaren haustura: beste izenez haustura azpikapitala edo intrakapsularra). Femurraren buruaren eta trokanter handiaren artean gertatzen da. Haustura hauek femurraren buruaren odol ekarpena eten ditzakete, eta honek hezur atal honen nekrosia ekar dezake.
- Trokanterren arteko haustura: haustura trokanter handiaren eta txikiaren arteko lerroan gertatzen da. Ohikoena da, eta konplikaziorik ezean pronostiko ona du.
- Trokanterren azpiko haustura: trokanter txikiaren azpiko aldean edota femurraren diafisian.
Gardenen sailkapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Sailkapen guztiak hiru faktoretan oinarritzen dira:
a. Hausturaren maila. b. Hausturaren zeiharkakotasuna. c. Zatien ezaugarriak.
Lehenengo faktoreak batez ere femurraren buru eta lepoaren odoleztatzearekin du zerikusia.
Bigarrenak, berriz, egonkortasunarekin.
Hirugarren faktoreak haustura-zatien erredukzio aukerarekin.
Faktore hauen konbinazioak gidatzen ditu irizpide ortopedikoak edo kirurgikoak.
Patogenia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mokorreko haustura gehienak energia baxuko traumatismoen eraginez adineko pazienteetan gertatzen dira, honek dakarren ospitalizazioa eta arazo gehigarriekin.[1] Hori dela eta, osasun programek indar handia ezartzen dute osteoporosiaren tratamenduan eta erorketen prebentzioan.[2]
Hezurra ahultzen duten faktoreak:
- Osteoporosia. Elikadurarekin tratatzen denean (kaltzioa eta D bitamina) femur hausturak jeitsi izan dira.
- Homozisteina: bihotzeko gaixotasunekin, garun hemorragiarekin eta hezur-hausturekin lotutako aminoazidoen toxina "natural" hau B konplexuko bitaminekin murrizten da, mokorreko hausturen haustura kopurua gutxituz.
- Beste hezurren gaitz metabolikoek, hala nola Paget gaixotasunak, osteomalaziak, osteopetrosiak eta osteogenesi inperfektuak mokorreko estres hausturak eragin ditzakete.
- Minbiziak eta hezurretako infekzioek ere hezurra ahuldu dezakete.
Tratamendua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Tratamendu ortopedikoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Femur hausturak gutxitan tratatzen dira modu kontserbadorean, gehienetan emaitza onenak barne-finkapen metalikoekin lortzen baitira. Tratamendu kontserbadorea paziente oso nagusientzat edo oinez ibiltzea ezinezko dutenentzat gorde ohi da, kirurgiatik errekuperatzeko lanak merezi ez duenean.
Tratamendu kirurgikoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ohikoena da. Prozedura haustura motaren arabera aukeratzen da.
a. Femurraren buruaren hausturak: helburua hezur zatiak tolestea eta tartean egon daitezkeen ehun bigunak baztertzea izaten da.
b. Femurraren lepoaren hausturak: femur buruaren odol-zirkulazioa berreskuratu dezaketen paziente gazteetan, barne-finkapen metalikoak ezartzen dira; 75 urte baino gehiagoko pazienteetan, berriz, protesiekin emaitza hobea lortzen da.
c. Trokanterren arteko hausturak: pieza metalikoekin lotzen dira, batzuetan femurraren buruaren artroplastiarekin.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Goldacre, Michael et alii. (2002). Mortality after admission to hospital with fractured neckof femur: database study. British Medical Journal, 868-869 or..
- ↑ Rodríguez-Molinero, Alejandro; Narvaiza, Leire; Gálvez-Barrón, César; de la Cruz, Juan José; Ruíz, Jorge; Gonzalo, Natalia; Valldosera, Esther; Yuste, Antonio. (2015-11-01). «Caídas en la población anciana española: incidencia, consecuencias y factores de riesgo» Revista Española de Geriatría y Gerontología 50 (6): 274–280. doi: . ISSN 0211-139X. (Noiz kontsultatua: 2019-07-02).