Lapis Niger

Lapis Niger Erromako Foroan zegoen santutegi bat izan zen, Erromako Foroan eraiki zen Erromako lehen hauteskunde-barrutian. Aspaldiko leku sakratua zen, eta Erroamatar Foroaren garaian, hasieran, lur-mailaren azpian zegoen. K.a. I. mende aldean, egitura bat egin zitzaion eta geroago, kanpoaldera zorua zuen sabaiaz estali zen, Foroaren maila berdinean gera zedin.

Santutegi honi buruz egin diren interpretazioak asko eta askotarikoak izan dira, eta gaur egun ez dago aho bateko adostasunik horren inguruan.^[1]

Historia

Lapis Niger (lat., harri beltza) eta Volkanala (Vulcano jainkoarentzako santutegia, harekin harremana duena) dira, antzinako Comitiumaren eraikuntza multzotik geratzen diren aztarna bakarrak dira. Batzar-gune zahar hori Foroaren aurretik zegoen, eta K. a. VIII. eta VII. mendeen arteko kultu-leku arkaiko batetik zetorrela uste da. Lapis Nigerren marmol beltzezko lauza (K.a. I. mendea) eta hormigoizko itxitura modernoa (XX. mendearen hasiera) hainbat elementu dituen azpiegitura baten gainetik daude, eta, horien artean, harrizko bloke bat (oroitarri), latinezko idazkun zaharrenetako bat (latin arkaikoa) erakusten duena eta K.a. VI. mendean datatu ohi dena.

Lapis Niger induskatu zenean aurkitu ziren iruditxoak

Aurreko elementuak jaso zituen egitura eta santutegia Julio Zesarrek (K.a. 100-44) eraiki zituen Foroaren eta Comitiumaren espazioaren berrantolaketan. Edo, beste hipotesi baten arabera, egokitze lan hori belaunaldi bat lehenago egin ahal izan zuen Luzio Kornelio Silak (K.a. 138-78) bere eraikuntza-proiektuetako baten baitan. Errepublika garaian, Erromako Senatuaren bilerak hartu zituen eraikinetako bat izan zen Kuria Hostilia, erromatarren tradizioaren arabera Erromako hirugarren errege Tulio Hostilioren erregealdian eraiki zena Erromatar Foroan, Alba Longa hiria suntsitu eta hiri honetako familia handiak Senatuan sartu ondoren (Tito Livio, Ab urbe condita, I, 30). Augustok, bere aldetik, marmol beltzezko lauzez estali zuen lekua, eta marmol zurizko xaflez inguratu zituen, Comitiumaren barruan kokatuz.^[1] Inskripzioa dela eta, lehen egitura K.a. VIII. eta VI. mendeen arteko monarkiaren garaian datatu behar dela uste da, inskripzioa errege bati buruzkoa baita (RECEI hitza agertzen da (= regi, rex hitza latin arkaikoan). Beste teoria batek dio Sacrorium rex delakoari erreferentzia egin diezaiokeela, hau da, Errepublika hasierako goi mailako funtzionario erlijiosoari. Kasu horretan, Errepublika erromatarraren lehen urteetan kokatuko litzateke Lapis Nigerra.

Ez dugu haren helburu zehatza ezagutzen, erromatarrek santutegi honen jatorrizko esanahia ahaztu zutelako eta, horren ondorioz, bere esanahiari buruzko istorio ezberdinak ematen eta asmatzen hasi zirelako: Romuloren hilobia, edo Romulo senatuko kideek hil zuten tokia, besteak beste.

Hala ere, leku honi buruzko lehen idazkiek Erromako lehen erregeek Foroan eta Senatuan jendetzari hitz egingo zioten seinale gisa hartzen dute. Gaur egun, Lapis Nigerrera Erromako Foroko eskailera batetik jaisten da, Curia Juliatik gertu.^[2]

Erreferentziak

↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) Agustí Torres, Rafael. Lapis Niger. .
↑ (Gaztelaniaz) «Lapis Niger | Latín y Roma» www.latinyroma.es 2022-06-08 (Noiz kontsultatua: 2024-08-06).