Maria Majoral

Maria Majoral
	Maria Majoral trementinairea
Bizitza
Jaiotza	Cornellana (en) , 1887ko uztailaren 10a
Herrialdea	Katalunia
Heriotza	1976 (88/89 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	katalana
Jarduerak

Maria Majoral, ezaguna Tamastima ezizenez (Curniana, Lleida, Katalunia, 1887ko uztailaren 10a – 1976) Vansa haraneko trementinairea izan zen, sendatzeko produktu naturalen saltzaile ibiltaria.^[1] Lanbide horretan denbora gehien eman duen emakumeetako bat izan zen, eta, beraz, trementinaireen munduan ibilbide luzeena egin duenetako bat.^[2]

Biografia

Maria Majoral 1887ko uztailaren 10ean jaio zen Tamastim de Cornellanan, hortik datorkio ezizena. Gurasoek herritik alde egiten zuten neguko denboraldian Vic herrian lan egiteko, eta haiekin eramaten zituzten Maria Majoral eta haren neba txikia. Maria Majoralek bi urte zituen lehen bidaia egin zuenean.

Lan ibilbidea

Majoral, ohikoa zen moduan, "munduan zehar" trementinaire lanean hasi zen, Tuixenteko emakume bati laguntzen.^[3] 1899an hasi zen bere kabuz trementinaire ibilbidea egiten, hamabi bat urte zituela. Xuriguer etxeko Rosa Arnau izeneko 8 urteko neskatila bat hartu zuen laguntzaile gisa. Bidaia amaitzen zuenean, Bartzelonan geratzen zen zerbitzari gisa lan egitera uda iritsi arte. Udan herrira itzultzen zen bere etxekoei laguntzera. 21 urte zituela ezkondu zen Jaume izeneko ibarreko gizon batekin. Senarra etxe baten oinordekoa zen, lur gutxi eta azienda gabea.^[1] Maria Majoralek eta Jaumek lau alaba izan zituzten, baina lehenengoa jaio eta hilabete gutxira hil zen. Hori zela eta, beste alabak (Maria, Rosa eta Cándida) Bartzelonan hazi ziren. Neguko denboraldian hirian gelditzen zen, senitarteko batzuen fondan lan egiten. Maria Majoral trementinaire gisa "munduan zehar ibiltzearen" lanbidean gehien egon den emakumeetako bat da. Azkenaurreko bidaia bakarrik egin zuen 1955ean. Hurrengo urtean, 1956an, 72 urte zituela, azken bidaia egin zuen Rosa alabarekin. Hiru alabak (Cándida, María eta Roseta) ezkondu are lagundu zioten. Emilia LLorens bilobak ere gogoratu zuen 1998an berak ere lagundu ziola amonari 7 urtetik 16ra. Alabak ile horiak zirenez, 'ume ile horidunen trementinairea' deitzen zioten.

Maria oso adin nagusi zela jardun zuen munduan zehar, hirurogeita hamar urte inguru. Izan ere, ez zuen familiatik kanpoko nesken mende egon behar, bizimodu aldaketen eta lehiaren ondorioz beste jarduera edo lanbide batzuk nahiago zituzten garaietan (...). Emakume honen ibilbidea oso luzea da, baina hala izan zen bi belaunaldiko sei neskaren laguntza mailakatua izan zuelako.»
Joan Frigolé Reixach, Mujeres que iban por el mundo. Vansa eta Tuixent haraneko trementinaireen azterketa etnografikoa (2005), 73-74 or.

Vansa ibarreko eta Tuixenteko bizitza

Trementinaireen lanbide ibiltaria eta "ia erabat femeninoa" ulertzeko, kontuan hartu behar da ibarrean bizirik irauteko ekonomia hausteko eta desartikulatzeko unea. Mendearen erdialdean ekonomia-eredu kapitalista sartzeak eragin zuen inpaktuaren ondorioz.^[4] Lanbide gogorra zen, eta Kataluniako hainbat tokitan zeharbide luzeak egitea eskatzen zuen, sendabelarren pisu guztia eta sendatzeko produktuak egiteko behar zituzten tresnak kargatuz.

Trementinaireak, euren hitzetan, "munduan zehar" ibiltzen ziren. Katalunian zehar ibiltzen ziren, aurretik finkatutako ibilbideei jarraituz, trementina, sendabelarrak eta mendiko beste produktu batzuk saltzeko». — Diccionario Biográfico de Mujeres, Maria Majoralen biografia

Trementinaireen lanbidea krisi- eta baliabide-gabeziaren aurrean emakumeek izandako erantzuna izan zen, eta, beraz, jarrera aktiboa izan zuten beren bizi-egoeran.

Krisia ez da soilik egitura baten ordez beste bat jartzea, hutsunea ere bada, batez ere. Dena posible den hutsunea (...). Krisia ulertzeko modu horrek (oro har) aukera ematen digu trementinaireen lanbidearen azterketa faktore sozioekonomiko hutsetara ez murrizteko, azaldu ohi den bezala, baizik eta errealitatearen arteko espazio hori beste begi batzuekin ikusteko, non emakume jakintsu horiek jakintza transmititzeko hari bat egiten jakin zuten, beti desprestigioaren eta autoritatearen oreka zailean ibiliz".» — Les trementinaires de la Vall de la Vansa i Tuixén. Sabers femenins a la corda fluixa. Sònia Moll Gamboa

Trementinairea	La Trementinaire
Emakume ausarta eta irmoa, ibiltari bat belar asko ezagutzen dituena eta erremedio tradizionalak. Oso ondo jantzita zegoen eta, inoiz ez bakarrik, lankidearekin, normalean, ikastuna soldata bat ematen zion. Hitz adierazkorra eta argia memoria handia hain atsegina egiten zuen xarma handiko eder baten antzera. Oso harrera ona zuen leku guztietan, baita espero zuen familiarena ere. Kalifikatutako doktoreen arabera naturaren altxor osagarri eta laguntzagatik egindako kurbak. Eta beti haien jokabidea zintzoa eta formala eta familia pobreenei ez zien kobratzen, ezta erreal bat ere. Pere Serra (1971-1998, Katarrino, Tuixendar bat)	Dona valerosa i ferma, remeiera ambulant amb gran coneixença d'herbes i remeis tradicionals. Anava molt ben vestida i, mai sola, amb companya, generalment aprenenta a la qual un sou donava. Sa parla expressiva i clara amb una memòria gran la feien tan agradable com un bell trinat encant. Era molt ben acollida per tot arreu on passava, fins i tot com de família havia que l'esperava. Per doctors qualificada com a joia de la natura pel seu complement i ajuda en curis realitzades. I sempre la seva conducta era sincera i formal i a li famílies més pobres no els hi cobrava ni un ral. Pere Serra (1971-1998, Cal Catarí, Tuixén)^[4]

Iruditegia

Trementinaire bikotea lanean
Bailarako trementinaireen izenak herriz herri (100etik gora)
Trementinaireak bizi izandako etxe bakoitzean plaka dago.
Bailarako trementinaire bakoitzak bere plaka du.
Trementinaireen museoa, Tuixent herrian
Trementinaireen museoa, Tuixent herrian

Erreferentziak

↑ ^a ^b Xtec. El pas de les Trementinaires pels pobles catalans
↑ Bosch, Carme. (juny de 2018). «Trementinaires. De l'oblit al reconeixement» Milfulles, núm 1: pàg. 48-54..
↑ Dones sàvies: Les trementinaires, Sofia d'Ossera. Clara Garí. .
↑ ^a ^b Les trementinaires de la Vall de la Vansa i Tuixén. Sabers femenins a la corda fluixa. Sònia Moll Gamboa

Bibliografia

Frigolé, Joan. Dones que anaven pel món. Estudi etnogràfic de les trementinaires de la vall de la Vansa i Tuixent. Barcelona: Generalitat de Catalunya, Departament de Cultura, 2005 (Temes d'etnologia de Catalunya). ISBN 84-393-6850-X

Kanpo estekak

Datuak: Q20005729

[xtec-1] Xtec. El pas de les Trementinaires pels pobles catalans

[2] Bosch, Carme. (juny de 2018). «Trementinaires. De l'oblit al reconeixement» Milfulles, núm 1: pàg. 48-54..

[3] Dones sàvies: Les trementinaires, Sofia d'Ossera. Clara Garí. .

[diposit-4] Les trementinaires de la Vall de la Vansa i Tuixén. Sabers femenins a la corda fluixa. Sònia Moll Gamboa

[1]

[2]

[3]

[4]