Mariangiola Criscuolo
| Mariangiola Criscuolo | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Napoli, 1548 (egutegi gregorianoa) |
| Heriotza | 1630 (81/82 urte) |
| Familia | |
| Aita | Giovanni Filippo Criscuolo |
| Ezkontidea(k) | Giovanni Antonio di Amato the younger (en)  |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | margolaria |
Mariangiola Criscuolo (c. 1548-1630) italiar margolari errenazentista izan zen, batez ere Napolin, bere jaioterrian. Ezaguna da bere erretratu, pintura historiko eta aldareengatik. XVI. mendeko emakumeek antolatutako lehen arte-eskoletako bateko kide izan zen.
Pintorez inguratuta jaio eta bizi izan zen, Giovanni Filippo Criscuoloren (1624) alaba eta Giovanni Angeloren (Gian Angelo) iloba zen. Giovanni Antonio d’Amato el Joven margolariarekin ezkondu zen.
Gaztaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mariangela Criscuolo 1548 inguruan jaio zen Napolin, Italian. Oso gaztetatik inguratu zen artez, bere familiako hainbat kide hirian finkatutako artistak baitziren.[1]Haren osaba, Giovanni Angelo Criscuolo (1500 k.a., 1577aren ondoren), notarioa izan zen, gero lanbidez aldatu eta pintore egin zena.[2] Haren aita, Giovanni Filippo Criscuolo (1529-1561 k.p.), margolaria zen, eta haren estiloak Rafaelen jarraitzaileena gogorarazten du.[3]Mariangelaren eta haren aitaren lanen estiloaren arteko antzekotasunak inspirazio-iturri izan zitezkeen Mariangelak margolari gisa egin zuen ibilbidea garatzeko.[4] Antzekotasun horiek askoz gehiago islatzen dira Napoliko (Giovanni Filippo) San Paolo Maggioreren Anuntziazioan, eta Beneventoko Bucciano parrokiarako Mariangelaren laneko gai berean.[5]
Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mariangelak gogor lan egin zuen erretratugile ezagun bihurtzeko Giovanni Antonio d’Amato (1535-1598) margolariarekin ezkondu aurretik.[2] Ondoren, pintura historikora igaro zen, hainbat eszena erlijioso eginez, hala nola Ama Birjinaren heriotza eta Ama Birjina Jesus Umea eta Santosekin.[1]Mariangelaren beste lan ezagun bat Gurutzeko Eraistea da, Napoliko San Servino elizan aurkitua.[2] Ezkonduta zegoen bitartean, Mariangelak, ziur aski, dokumentatu den Napolin emakumeek antolatutako lehen arte-eskola sortu zuen, nahiz eta ikasleak gizonak zein emakumeak izan.[1] Gizon ikasle gutxik lortu zuten arrakasta handia, emakume batengandik ikastea ez zela hain ikusgarria sumatzen baitzen.[1] Bere ikasle posibleetako bat Luisa Capomazza izan zen, moja gisa botoak hartu eta Napoliko hainbat eliza margotu zituena.[6]
Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mariangelaren heriotzaren data ezezaguna da, baina uste da 1598an hil zela, senarra hil zen urte berean.[1]
Vite de’ Pittoriren biografia, Scultori ed Architetti Napoletani[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mariangela Criscuolori buruz ezagutzen den datu asko Bernardo de Dominicik (1683-1759) Vite de’ Pittori, Scultori ed Architetti Napoletani liburuan idatzitako biografian oinarritzen da, hiru liburukitan argitaratua 1742 eta 1745 artean.[1]Mariangelaren biografian, Dominicik artista napolitanoen biografien konpilazio bat (inoiz argitaratu gabea) aipatzen du, Massi Stanzione-k egindako lana.[4] Dominicik Mariangelaren lorpenak aitortu zituen artista eta gizonak zein emakumeak onartzen zituen arte-eskola baten sortzaile gisa,.[4]Gaineratu zuen Mariangelaren eskolara joaten ziren emakumeak artista onak baino gehiago emazte eta kristau onak izaten ikasteko bidatzen zituztela.[4]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e f Dabbs, Julia Kathleen (2009). Life Stories of Women Artists, 1550-1800: An Anthology. Farnham,Surrey/ Burlington: Ashgate Publishing.
- ↑ a b c Napoli-Signorelli, Pietro (1785). Vicende della coltura nelle due Siclie, o sia storia ragionata della loro legislazione e polizia, delle lettere, del commercio, delle arti, e degli spettacoli. Naples: Flauto.
- ↑ Toscano, Gennaro. "Criscuolo". Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press.
- ↑ a b c d De Dominici, Bernardo (1743). Vite de' pittori, scultori ed architetti napoletani. Vol 1. Naples: Forni.
- ↑ Abbate, Francesco (October 1, 1984), "Appunti su tre restauri napoletani.", Prospettiva (39): 46–52.
- ↑ Jacobs., Fredrika Herman (1997). Defining The Renaissance Virtuosa: Women Artists and the Language of Art History and Criticism. Cambridge: Cambridge University Press.
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- De Dominici, Bernardo (1742). Vite dei Pittori, Scultori, ed Architetti Napolitani 2. Naples: Stamperia del Ricciardi. pp. 347-350.
- Minieri-Riccio, Camillo (1844). Memorie storiche degli scrittori nati nel regno di Napoli. Naples: Tipografia dell'Aquila di V. Puzziello, Chiostro di San Tomasso d'Aquino. p. 111.
