Quellón
| Quellón | ||
|---|---|---|
| Txileko komuna | ||
 | ||
| ||
| Administrazioa | ||
| Estatu burujabe |  Txile | |
| Eskualdea |  Los Lagos eskualdea | |
| Probintzia | Chiloé probintzia | |
| Geografia | ||
| Koordenatuak | 43°06′S 73°36′W / 43.1°S 73.6°W | |
 | ||
 | ||
| Azalera | 3.244 km² | |
| Altuera | 5 m | |
| Demografia | ||
| Informazio gehigarria | ||
| Sorrera | 1905 | |
| muniquellon.cl | ||
Quellón Txileko hegoaldeko hiri bat da, Quellón komunan dagoen Chiloé probintziaren hegoaldean, Los Lagos eskualdean. Chiloéko hego-ekialdeko muturrean dagoen Punta de Lapas bainuetxean dagoen "Hito Cero" izenekoan amaitzen den Panamerikar errepidearen bidez iristen da.
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bere izena külon mapudungun hitzetik etor daiteke, hau da, gaztelaniaz maqui izeneko sasiari ematen zaion izena. Beste aukera bat da kellun, "lagundu"-rekin lotutako hitz batetik etortzea eta horrela, Txileko leku-izenen etimologiak biltzen dituzten lan askotan, Quellón-en itzulpena "laguntza lekua" izango litzatekeela adierazten da.
Inguruan Chono indigenak bizi izan ziren eta geroago Paioak. Aro kolonialaren amaieran errege tituluak eman zizkieten eremuan bizi ziren hainbat Huillitxe buruzagiri. XIX mendearen amaieran gero Quellón Viejo izenez ezagututako herrixkak baino ez zen existitzen.
Quellón herria 1905ean sortu zuen Compañía Destilatoria Quellón konpainiak, garai hartan zeuden baso zabaletako egurretik alkohola ateratzen zuena. Konpainiak, ikatza eta azetona ekoiztera ere dedikatzen den, bide estuko trenbide labur bat eraiki zuen basotik portura egurra garraiatzeko.
Destildegiak emandako gorakada handiaren ondorioz, 1910ean hasita, herriko bizilagunak Quellón udalerria sortzeko antolatzen hasi ziren, ordura arte Queilén komunaren menpe jarraitzen zutelako. Ahaleginak bi urte geroago eman zuen fruitua; 1912an Quellón azpidelegazioa komuna bihurtu zen eta Guaitecas eta Chonos artxipelagoak bere jurisdikzioan sartu zituen. [1] [2]
1952an destilategia itxi zuten merkatu faltagatik. [3] Urte askotan Quellón gainerako uhartetik isolatuta egon zen, itsasoz soilik komunikatuta. Hala ere, 40 urte baino gehiagoz herrialdearekin eta Amerikarekin lotu zen Panamerikar errepidearen bidez, eta, hain zuzen ere, bere hegoaldeko puntu edo "Zero Mugarri" bihurtu zen. Panamerikarraren eraikuntza 1966an amaitu zen.
1960ko lurrikarara arte, biztanleriaren gehiengoa itsasoaren ondoan bizi zen eta bertan palafito ugari zeuden, baina ia guztiak suntsitu zituzten lurrikarak eta tsunamiak. [4] Ondoren, biztanleak hiriko goialdera joan ziren eta bertan etxe eta kale berriak eraiki ziren.
1994an, auzitegi zibila sortu zen komunan, ordura arte iparraldera 50 km-ra dagoen Castrora lekualdatzea eskatzen zuen justiziarako sarbidea erraztuz. [5]
Gaur egun Chiloé uharteko portu nagusia da, izokinaren industria eta itsaskien erauzketa izanik bere ekonomiaren oinarria.
Turismoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Quellónen bi museo daude: Inchin Cuivi Anti Museoa, bere izenak "gure iragana" esan nahi du, Huillitxe kultura eta kultura azaltzen du; eta Udal Museoa, hiriaren historia erakusten duena. [6]
Hiriaren inguruetan hainbat leku interesgarri daude bisitatzeko:
- Punta de Lapas, 5 km-ko hondartza eta bainuetxea non Zero Mugarria kokatzen den, Panamerikar errepidearen hasiera edo amaieratzat hartzen dena.
- Auchac-ek, 22 km-ra, hondartza luzea, arroka, basoak eta 1933ko eliza ditu.
- Compu, XX. mendearen hasieran eraikitako zurezko eliza bat dauka . [7]
- Quellón Viejo (4 km), Quellón baino hiririk zaharrena, egurrezko mausoleoak dituen hilerria du. XX mendearen hasieran eraikitako elizak Chiloé-ko estilo tipikoa adierazten du.
- Yaldad (11 km-ra), 500 biztanle gutxi gorabehera (2002) eta XX. mendearen hasieran eraikitako eliza (Iglesia de Nazareno) herri huillitxe bat da. 1990ean berritu zen, etaChiloé-ko estilo tipikoa irudikatzen du. [8]
- Trincaok (10 km-ra) hilerri interesgarria eta 1920an eraikitako eliza bat ditu [9]
-
Quellón-eko iparraldeko sarrera -
Corcovado sumendiaren bista -
Panamerikar Errepidearen hasiera edo amaiera
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Consejo de Estado, sesión en 16 de julio de 1912. Santiago 1 de agosto de 1912, 1 or..
- ↑ Creación de la comuna. Ancud 7 de agosto de 1912.
- ↑ Juan Mancilla Pérez: Pueblos de Chiloé, p. 66. Castro 2008
- ↑ Dominique Verhasselt: Chiloé archipielago - el encanto de una isla misteriosa, p. 118. Santiago de Chile. ISBN 978-956-7136-53-7
- ↑ Nacional, Biblioteca del Congreso. «LEY 19298 - Crea juzgados y cargos que indica, modifica composición de Cortes de Apelaciones que señala y disposiciones que indica del Código Orgánico de Tribunales y de la ley N° 18.776» Biblioteca del Congreso Nacional de Chile.
- ↑ Jorge Sànchez R.: Chiloé - tradición y cultura, p. 45. Santiago de Chile 2006
- ↑ Juan Mancilla Pérez: Pueblos de Chiloé, p. 67. Castro 2008
- ↑ Juan Mancilla Pérez: Pueblos de Chiloé, p. 68. Castro 2008
- ↑ Juan Mancilla Pérez: Pueblos de Chiloé, p. 69. Castro 2008
