Santa María Cahabón
| Santa María Cahabón | |
|---|---|
| Guatemalako udalerria | |
| Administrazioa | |
| Estatu burujabe |  Guatemala |
| Department of Guatemala | Alta Verapaz |
| Posta kodea | 16012 |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 15°36′20″N 89°48′45″W / 15.6056°N 89.8125°W |
 | |
| Azalera | 900 km² |
| Altuera | 250 m |
| Mugakideak | Fray Bartolomé de las Casas (en)  , San Pedro Carcha, Lanquín (en) , El Estor (en) , Senahú (en) eta Chahal (en) |
| Demografia | |
| Biztanleria | 70.321 (2021) |
| Dentsitatea | 78,13 bizt/km² |
| Informazio gehigarria | |
| Sorrera | 1543 |
| Telefono aurrizkia | 502 |
| Ordu eremua | UTC−06:00 |
| inforpressca.com… | |
Santa María Cahabón edo Cahabón Guatemalako udalerria da, Alta Verapaz izeneko eskualdean dagoena, herrialdearen iparraldean. Udalerriak Cahabón ibaiari zor dio bere izena. Udalerrian kaoba eta zedro. Herriko jaiak irailaren 1etik 8ra ospatzen dira.[1]
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Garai koloniala: domingotarren doktrina[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Errege-erregina katolikoak indigenen katekizazioa izan zuen ardatz, erregeen misiolariak «indiarren doktrinak» edo «doktrinak» deitutako kongregazio bereziak sortu zituzten horretarako.Fraideek nahierara fundatu ziren doktrinak.[2]
1638an, Domingotarrek beren doktrina handiak, diru-sarrera handiak zituztenak, sei komentutan bereizi zituzten: Guatemalako Santiago de los Caballeros, Amatitlán, Verapaz, Sonsonate, San Salvador eta Sacapulas hirietan hain zuzen ere. Verapazko doktrinak Cahabon, Cobán, Chamelco, San Cristobal eta Tactic herriak hartzen zituen.[3]
1754an, Borboien Erreformen baitan Errege Zedula baten bidez, ordena erregularretako kuratu guztiak klero sekularrera pasatu ziren.[1]1765ean, Espainiako Koroaren borboi-erreformak argitaratu ziren, kolonien gaineko botere erreala berreskuratu eta zerga-bilketa handitzeko.[4]
Ertamerikako independentziaren ondoren[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1825eko urriaren 11ko Konsitituzioan Cahabón Verapazko departamentuaren barruko udalerria zen jada, Cobán, Tactic, Salamá eta Rabinal, Petengo barrutiaz gain.[5]
Estatuko lurraldean justizia-administraziorako ere Cahabon (orduan Cajavon) 5. Barrutiaren (Verapaz) parte zen, Lanquinekin batera.[5]
Franja Transversal Norte (FTN)[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Carlos Arana Osorio jeneralaren gobernuan Franja Transversal Norte delakoa sortu zen ustez nekazaritzaren garapena ezartzeko.[6] Aldi berean petrolioa aurkitu zen eskualdean eta inbertsio eremua bihurtu zen. Guatemalako Gerra Zibilak gogor jo zuen eskualdea horretan,
Geografia fisikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kokapen geografikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Alta Verapazko departamentuan dago eta mugakide hauek ditu:
- Iparraldean: Fray Bartolomé de las Casas, Alta Verapaz departamentuko udalerria.
- Hegoaldean: Senahú, Alta Verapaz departamentuko udalerria.
- Ekialdean: El Estor, Izabal departamenduko udalerria.
- Mendebaldean: San Pedro Carchá eta Lanquín, Alta Verapazeko udalerriak.
Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Cahabónek klima tropikala du (Köppen sailkapena: Af).
 Datu klimatikoak (Cahabón) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 27.4 | 29.3 | 30.7 | 32.2 | 32.1 | 32.1 | 30.7 | 31.0 | 31.0 | 30.1 | 28.5 | 27.7 | 30.2 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 23.4 | 24.2 | 25.7 | 26.8 | 27.3 | 27.5 | 26.7 | 26.7 | 26.7 | 26.0 | 24.6 | 23.5 | 25.8 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 19.4 | 19.2 | 20.7 | 21.5 | 22.5 | 22.9 | 22.7 | 22.5 | 22.4 | 22.0 | 20.8 | 19.4 | 21.3 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 134 | 75 | 64 | 83 | 146 | 425 | 411 | 269 | 320 | 307 | 189 | 138 | 2561 |
| Iturria: https://en.climate-data.org/north-america/guatemala/alta-verapaz/santa-maria-cahabon-46094/ | |||||||||||||
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Guatemala |
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b «CAHABON Photo Gallery by Marco Antonio Escalante Herrera at pbase.com» web.archive.org 2010-05-31 (Noiz kontsultatua: 2023-05-15).
- ↑ (Ingelesez) Oss, Adriaan C. van. (2002-07-04). Catholic Colonialism: A Parish History of Guatemala, 1524-1821. Cambridge University Press ISBN 978-0-521-52712-5. (Noiz kontsultatua: 2023-05-15).
- ↑ (Gaztelaniaz) [https://web.archive.org/web/20150121173246/http://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/2458303.pdf «Poder y redes sociales en Centroamérica: El caso de la orden de los Dominicos (1757–1829)»] Mesoamerica 41 2015-01-21 (Noiz kontsultatua: 2023-05-15).
- ↑ Juarros, Domingo; Bromsen, Maury A. fmo RIBRL; Parreño, Alberto fmo RIBRL; Beltranena, Francisco de fmo RIBRL. (1808). Compendio de la historia de la ciudad de Guatemala.. En Guatemala : Por D. Ignacio Beteta (Noiz kontsultatua: 2023-05-15).
- ↑ a b Recopilación de las leyes de Guatemala. Imprenta de la Paz 1869 (Noiz kontsultatua: 2023-05-15).
- ↑ «Franja Transversal del Norte - WikiGuate» web.archive.org 2014-10-31 (Noiz kontsultatua: 2023-05-15).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q332147