Sara Ugarte
| Sara Ugarte | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Cochabamba, 1866 |
| Herrialdea |  Bolivia |
| Heriotza | Cochabamba, 1925 (58/59 urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | idazlea |
Sara Ugarte Quiroga de Salamanca (Cochabamba, Bolivia, 1866 - Ibidem, 1925eko azaroaren 23a) [1] Boliviako poeta izan zen, bere filantropiagatik gogoratua, Boliviako Errepublikako presidente ohiarekin, Daniel Salamanca Ureyrekin, ezkontzeagatik, eta bere jaioterrian Coronillako emakume heroien monumentua eraikitzea sustatzeagatik.
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hasierako urteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sara Ugarte Cochabamban jaio zen 1866an. Leinu nobleko familia bateko ondorengoa zen, bere aita Guillermo de Ugarte Santivañez zuen eta bere ama Antonia Quiroga Guzmán, era berean, bere anaia Natalio Ugarte poeta zen, berarekin idazteko zaletasuna partekatzen zuena. Sarak bere jaioterriko Liceo 14 de Septiembre-n ikasi zuen. Diotenez, bere haurtzaroan eta nerabezaroan bere altruismoa izan zen ezaugarri. Oraindik txikia zenean, Pazifikoko Gerra piztu zen Bolivia, Txile eta Peruren artean. Sara gogor aritu zen borroka horretan zaurituei laguntzeko.
Diotenez, gainera, bere panpin bilduma saldu zuela, Juan Gallardo kaboarentzat (Cochabambakoa, Quillacollon jaioa) urrezko domina bat egiten laguntzeko, beste hainbeste bezala, Txileko porrotaren ostean bere hirira behartsu itzuli zen. [2]
Sararen filantropia asko komentatu eta goraipatu zen garaiko gizartean. Bere esaldia famatua da: "Mende zoriontsua, non betebeharra bertute den".
Sara Ugarteren lehen saiakera liriko bat "La húrfana" izan zen eta arrakastaz errezitatu zuen bere jaioterriko Achá Antzokian, ongintzazko ekitaldi batean.
Helduaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
La Huérfana saiakera lirikoa hamaika silabako laukotetan idatzi zuen eta arrakastaz interpretatu zuen bere jaioterriko Achá Antzokian, ongintzazko eginkizun batean.
Clora ezizenez ere idatzi zuen; bere nortasuna ezagutzen ez zutenentzat, "SOLEDAD-en dizipulu adimentsua" zen ( Soledad Adela Zamudioren ezizena zen, hau ere Cochabambako poeta, Boliviako historiako idazlerik garrantzitsuena ). Bere Fantasía eta Colón lanak gogoratzen dira, baita ereserkiak eta kantu abertzaleak ere. Era berean, Émile Zolaren Lourdes lanaren testu kritiko bat egin zuen, non katolizismoa defendatzen zuen. Saiakera hori Revista Católica aldizkarian argitaratu zen, kolaboratzaile guztiak gizonak ziren arlo akademikoan, Sara izan ezik, zeina bere inizialekin soilik sinatzera mugatu baitzen.
Ozeano Bareko Gerrari buruz hitz egiten duen ikerketa historiko eta soziologiko baten egilea ere bada. Era berean, pinturan ausartu zen, 1890eko Erakusketan Una caridad lana erakutsi baitzuen. Cochabambako Nueva Aurora emakumeen egunkariaren sortzaile eta zuzendaria izan zen.
1893an Daniel Salamanca Ureyrekin ezkondu zen, bi urte geroago (1895ean) Cochabambako diputatu hautatuta ekingo zion bere ibilbide politikoari eta 1931ko martxoan Errepublikako presidente izango zena, egintaldia Chacoko gerrarekin bat eginez. 6 seme-alaba izan zituen, Hernan Salamanca Ugarte, Alberto Salamanca Ugarte, Rafael Salamanca Ugarte, Laura Salamanca Ugarte, Leonor Salamanca Ugarte eta Raquel Salamanca Ugarte.
Coronillako emakume heroien Monumentua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sara Ugartek "27 de Mayo" Elkarte Abertzalea sortu eta zuzendu zuen (egungo Emakumeen Batzorde Zibikoaren aitzindaria [3]), eta Bolibiako Independentzia Gerraren garaian errege-armadaren aurka borrokatu zuten Coronillako emakume heroiei monumentu bat sortzeko borrokatu zuen. Sara Ugarteren esku-hartzeari esker, San Sebastiángo muinoaren gainean egin zen monumentua, zeinaren magaletan borroka egin zen. Monumentuaren kokapena proposatzerakoan, eztabaida handia sortu zen: Cochabambako aipagarriak ez ziren ados jarri monumentua leku horretan kokatu behar zenik, saltzailez, baratzez eta artisauz inguratuta egongo baitzen. Sara Ugartek, berriz, heroien jatorri herrikoia erreskatatu eta kokaleku hori defendatu zuen.
1926an, Sara hil eta urtebetera, Hernando Siles presidenteak San Sebastiángo muinoaren gainean monumentua eraikitzea onartu zuen. Jaiek hiru egun iraun zuten eta maiatzaren 25eko azokaren inaugurazioa izan zuten, herri-sektoreen pozerako, merkataritzari leku berria ematen baitzioten eta monumentuan ordezkatuak izan baitziren. [4]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Elías Blanco Mamani. (23 de marzo de 2012). «Sara Ugarte de Salamanca» Diccionario Cultural Boliviano.
- ↑ «Ugarte de Salamanca, Sara» El Cronista de Cochabamba 21 de septiembre de 2010.
- ↑ Luján, Mónica. (4 de octubre de 2009). Adriana Salamanca: Hechos y no palabras. .
- ↑ Rocha Monroy, Ramón. (10 de abril de 2012). Mujer, madre, heroína. .
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q20015650
Multimedia: Sara Ugarte de Salamanca / Q20015650