Semiha Berksoy
| Semiha Berksoy | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Istanbul, 1910eko maiatzaren 24a |
| Herrialdea |  Turkia |
| Heriotza | Istanbul, 2004ko abuztuaren 15a (94 urte) |
| Hobiratze lekua | Çengelköy cemetery (en)  |
| Familia | |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | turkiera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | opera abeslaria |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Musika instrumentua | ahotsa |
   | |
Semiha Berksoy (Istanbul, Turkia, 1910eko maiatzaren 24a - Ibidem, 2004ko abuztuaren 15a) turkiar opera abeslaria eta margolaria izan zen.
Bizitza goiztiarra[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Semha Berksoy Çengelköyn jaio zen, Istanbulen, 1910eko maiatzaren 24an. Ama margolaria zen, aita poeta eta kontularia. Semiha Berksoyek musika eta ikusizko arteak ikasi zituen Istanbulgo Kontserbatorioan.[1]
Berksoyek, Semiharen paperarekin hasi zuen bere aktore ibilbidea, 1931n Muhsin Erturul zuzendutako "Estambul Sokaklarnda" soinudun turkiar lehen filmean. Istanbulgo antzeztokietan Semihak operetatan parte hartu zuen bere ibilbidearen hasieran. 1934an, Özsoy lehen opera turkiarrean kantatu zuen (Kemal Atatürk-ek enkargatua, Adnan Saygun-ek konposatua). Opera turkiarreko lehen abeslaria bezala ohoratu zuten, eta Berlingo Musika Akademiara prestakuntza gehiagorako joatea saria eman zion. Nazioarteko kantu karrera 1934an hasi zuen, Turkian, Alemanian eta Portugal-en, Wagneriar soprano gisa ezagutzen da.[1]
1939an, Berlingo Richard Strauss-en 75. urtebetetze-egunean, Ariadneren papera abestu zuen Ariadne auf Naxos-en, eta Europako agertokian jardun zuen lehen prima donna turkiarra bihurtu zen. Turkiara itzuli zenean, Carl Ebertekin lan egin zuen, Turkiako Estatuko Opera eta Baleta sortzeko ahaleginetan lagunduz. Ekimen horren ondorioz, Ankara Estatuko Kontserbatorioaren Etapa Esperimentala sortu zen 1940an.[1]
Berksoy 1972an erretiratu zen Istanbuleko operatik. "Atatürk Opera Award" saria eman zioten 50. urteurreneko ospakizunean, emakumeek botoa eman eta hautatua izateko eskubideak sartu zituztela ospatzeko. 1998an, "estatuko artista" izendatu zuten Turkian. Erretiratu ondoren, batez ere antzerki-artista gisa aritu zen lanean.[1]
Bere pinturak ere oso ezagunak ziren, bere buruaren irudi batean neskato txiki bat erakutsiz.[1][2]
90 urte zituela, eszena dramatiko batean agertu zen Liebestod Robert Wilson-aren operan kantatuz ! Heriotza, hondamena eta Detroit III-ren aurreko egunek". New Yorkeko Lincoln Center-en (1999an).[1]
Istanbulen hil zen 94 urte zituela, bihotzeko kirurgiarekin lotutako konplikazioengatik. Bere alaba Zeliha Berksoy bizi da.[1]
Oroitzapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2019ko maiatzaren 24an, Berksoy-ren 109. urtebetetzean, Google Doodle batekin ohoratu zuten.[3]
Berksoy erakusketa batean izan zen: Cumhuriyet Kadınları Sahneye Çıkıyor: Cevval, Akılcı, Dirençli, Sabırlı ve İnançlı, ( Errepublikar Emakumeak Agertokira Ausartak, Arrazionalak, Erresistenteak, Pazienteak eta Leialak) Ankara-ko Goethe-Institut-ean 2023ko abenduaren 5etik 2024ko otsailaren 4ra antolatu zuten Errepublika Turkiarren 100, urtebetetzean eta Emakumeen boto eskubidea lortu zuten 90. urtebetetzean. Erakusketak sei emakume Turkiar Errepublika berrian eta Weimar Errepublikan hezitakoen bizitzak eta ibilbideak erakusten zituen. Haien karrerek eragina izan zuten munduan. Alonside Berksoy erakusketan Halet Çambel arkeologoa, Mualla Eyübolu Anhegger arkitektoa, Marianne Laqueur zientzialari informatikoa, Erna Eckstein Schlossmann pediatra eta Margarete Schütte - Lihotzky arkitektoa izan ziren.[4][5][6]
Filmografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Sokaklarneraren istanbul ("Istanbuleko kaleetan"), (1931)
- Söz Bir, Allah Bir, (1933)
- Büyük Sυr ("Sekretu handia"), (1956)
- KaranlapenaSular ("Sugearen ipuina"), (1993)
- Boulevard Bio, 2002
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e f g Sebnem Arsu (August 23, 2004) "Semiha Berksoy, 94, Turkish Star of Opera and Art, Dies", The New York Times.
- ↑ «collection - Sharjah Art Foundation» www.sharjahart.org.
- ↑ (Ingelesez) «Semiha Berksoy's 109th Birthday» Google 2019-05-24.
- ↑ (Turkieraz) «Türk ve Alman Kadınlarının Efsanevi Hikayeleri» Sonsöz Gazetesi 2023-12-05.
- ↑ (Ingelesez) Ünalan, Oktay. (2024-01-25). «SERGİ | Cumhuriyet Kadınları Sahneye Çıkıyor: Cevval, Akılcı, Dirençli, Sabırlı ve İnançlı, Goethe Institut, Ankara» Dergi.
- ↑ (Turkieraz) «Sergi: Cumhuriyet Kadınları Sahneye Çıkıyor: Cevval, Akılcı, Dirençli, Sabırlı ve İnançlı - Goethe-Institut Türkiye» @GI_weltweit.
