Txikipedia:Etxe-euli

Etxe-euli

Etxe-euli. Etxe-eulia intsektu hegalari bat da.

Deskribapen fisikoa.

Etxe-eulien anatomia

Helduak 6-9 mm luze izan ohi dira. Torax grisa daukate eta bizkarrean lau marra ilun. Abdomenaren behealde horia daukate, eta gorputz osoa ilez estalita daukate. Emeak arrak baino pixka bat handiagoak dira, eta begiak banatuagoak dituzte.

Gainerako dipteroek bezala, hegoen pare bakarra daukate; atzeko hegoak hegaldiaren egonkortasunean laguntzen duten halterio bilakatu dira. Etxe edo euli arrunta ( Musca domestica ) Muscidae familiako intsektu brakizerano dipteroa da. Lurreko klima gehienetan euli ohikoena eta ohikoena da.

Etxeko euli emea normalean behin bakarrik elkartzen da eta espermatozoideak gordetzen ditu gero erabiltzeko. Deskonposatzen den materia organikoaren gainean ehun bat arrautzaz osatutako loteak erruten ditu, hala nola, elikagai-hondakinak, karroiak edo gorotzak.

Handik gutxira hankarik gabeko larba zurietan sortzen dira, larba bezala ezagutzen direnak. Bi edo bost egunen garapenaren ondoren, 8 milimetro inguruko (0,3 hazbeteko) luzera duten pupa marroi-gorrixkak bihurtzen dira. Euli helduak normalean bi edo lau astez bizi dira, baina neguan hibernatu dezakete. Helduak hainbat substantzia likido edo erdi-likidoz elikatzen dira, baita beren listuak leundutako material solidoez ere.

Gorputzean eta gorotzetan patogenoak eraman ditzakete, elikagaiak kutsatu eta elikagaiak transmititzen dituzten gaixotasunak hedatzen lagundu, eta, kopuruz, fisikoki gogaikarria izan dezakete. Horregatik guztiagatik, izurritetzat hartzen dira. Etxeko euliak laborategian erabili izan dira zahartzea eta sexuaren determinazioa ikertzeko. Etxeko euliak Antzinako Greziako mitologiatik eta Esoporen Zomorro inpertinentetik aurrera agertzen dira literaturan. Egileek batzuetan etxe-eulia aukeratzen dute bizitzaren laburtasunaz hitz egiteko, William Blake-ren 1794ko "Euli" poeman bezala, kontrola ezinezko zirkunstantziaren mende dagoen hilkortasuna jorratzen duena.