Llama etxeko-animalia ugaztun bat da eta eta Hego Amerikan ugaria da: Argentina, Bolivia, Txile, Kolonbia, Ekuador eta Peruko Andeetako Puna edo Altiplanoan.

Llama baten burua eta lepoa irudikatzen dituen marrazkia.

Llamak gameluen gertuko senideak dira, baina ez dute konkorrik. Lepo eta hanka luzeak dituzte, eta goiko ezpaina zatituta duten buru txikiak eta belarri handiak dituzte. Bere ilea kolorez aldatzen da, zuria, marroi gorrixka eta beltza izan daiteke, baina kolore mistoa izan dezakete. Hego Amerikako herri indigenek karga- eta garraio-animalia gisa erabili dute duela milaka urtetik. Ipar Amerikan du bere jatorria eta duela 40 milioi urte inguru agertu zen, baina animaliek duela 3 milioi urte inguru emigratu zuen gaur egun bizi den tokietara, Hego Amerikara. Ondoren, Ipar Amerikatik desagertu ziren.

Nolakoa da?

Llamek lepo luze eta mehea dute eta iletsua da, zuria, marroia edo beltza. Nabarmentzekoa da 130 eta 200 kilogramo artean pisatzen dutela eta 1,7-1,8 metroko altuera dutela gutxi gorabehera.

Hauek dira llamaren ezaugarri ohikoenetako batzuk:

• Aurpegi estua dute eta belarri biribilak.
• 32 hortz dituzte: beheko hortzak nabarmentzen dira.
• 2 behatz dituzte.
• Hemoglobina ugari dute. Gainera, globulu gorriak obalatuak dira. Oxigeno gutxiko inguruneetan bizirauteko egokitzapen bat da hau, llamak altuera handietan igarotzen baitu bere bizitza.

   Ba al dakizu   

Llamek listua bota ohi dute. Emeek zein arrek listu egiten dute eta beren taldeko kideei, beste animalia batzuei eta baita pertsonei ere egin diezaiekete. Llamek listua botatzen diote beraientzat edo taldearentzat mehatxu bat dela uste duen beste edonori. Gainera, arrek txistua botatzen diote elkarri borrokan ari diren bitartean.

Listu arrunta botatzen dute, eta listuak janari-hondarrak izan ditzake digeritu ez badira. Baina ez dago konposatu pozoitsu edo toxiko berezirik listuan.

Nola bizi dira?

20 llamaz osatutako taldeetan bizi dira, eta horietatik 6 inguru emeak dira. Azken hauek haien kumeekin egoten ohi dira. Ar nagusia agresiboa izan daiteke beste ar batzuekin bere lurraldea defendatzeko, eta batzuetan elkarren arteko borrokak izaten dituzte.

Nola ugaltzen dira?

Arrak 3 urterekin lortzen du sexu-heldutasuna; emeak, berriz, bizitzako lehen urtea betetzen duenean lortzen du. Poligamiari esker, ar nagusia 6 eme ingururekin ugaltzen da. Ernalketa udaren amaieran edo udazkenaren hasieran egiten da, arra eta emea etzanda daudela, 20-45 minutuz gutxi gorabehera.

Andeetako llama txuria.

Kopula egin eta 24 eta 36 ordu bitartean emeak obulu ernaldu bat askatzen du, llama txiki bat sortuz. Haurdunaldiak 350 egun inguru irauten du, eta 10 kiloko kume bat bakarrik jaiotzen da, jaio eta ordubetera ibiltzeko eta korrika egiteko gaitasunarekin. Mingain laburra duenez, amak ezin du haurra miazkatu, laztandu eta soinuak egiten dizkio haren ordez. Umeari bularra ematen zaio jaiotzaren laugarren hilabetera arte.

Zer jaten dute?

Llamak batez ere zuhaixketatik eta larreetatik elikatzen dira. Beren elikagaiek ingurune lehor eta garaiera handian bizirauteko behar duten hezetasun gehiena ematen dute. Llamen harrapakaririk ohikoenak koioteak, pumak eta okeloteak dira.