Unibertsoaren adina

Kosmologia fisikoan, unibertsoaren adina Big Bang-etik igarotako denbora da. Gaur egun, astronomoek unibertsoaren adinaren bi neurketa egin dituzte: zuzeneko behaketetan oinarritutako neurketa, unibertsoaren egoera goiztiar bati buruzkoa, 13.787±0.13.787±0.020 mila urteko adina adierazten duena, Lambda-CDM komunztadura-ereduarekin 2018tik aurrera interpretatua; eta tokiko unibertso modernoaren behaketetan oinarritutako neurketa, adin gazteagoa iradokitzen baitute.^[1]^[2]^[3]^[4]^[5] Lehen neurketa motaren ziurgabetasuna 20 milioi urtera murriztu da, adinerako oso kopuru berdintsuak eman zituzten zenbait azterlanetan oinarrituta. Besteak beste, Planck espazio-ontziaren mikrouhinen hondoko erradiazioaren, Wilkinson-en mikrouhinen anisotropia-zundaren eta beste espazio-zunda batzuen azterketak. Hondoko erradiazio kosmikoaren neurketek unibertsoa hozteko denbora ematen dute Big Bang-etik. eta unibertsoaren hedatze-tasaren neurketak denboran atzera estrapolatuz gutxi gorabeherako adina kalkulatzeko erabil daitezke.^[6] Zenbatespenaren heina ere zenbatespenaren heinaren barruan dago, unibertsoko izar zaharrenaren kasuan.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ «From an almost perfect Universe to the best of both worlds» sci.esa.int (European Space Agency) 17 July 2018.
↑ Planck Collaboration. (2020). «Planck 2018 results. VI. Cosmological parameters» Astronomy & Astrophysics 641 doi:10.1051/0004-6361/201833910..
↑ Riess, Adam G.; Casertano, Stefano; Yuan, Wenlong; Macri, Lucas; Bucciarelli, Beatrice; Lattanzi, Mario G.; MacKenty, John W.; Bowers, J. Bradley et al.. (2018-07-12). «Milky Way cepheid standards for measuring cosmic distances and application to Gaia DR2: Implications for the Hubble constant» The Astrophysical Journal 861 (2): 126. doi:10.3847/1538-4357/aac82e. ISSN 1538-4357. Bibcode: 2018ApJ...861..126R..
↑ ESA/Planck Collaboration. (17 July 2018). «Measurements of the Hubble constant» sci.esa.int (European Space Agency).
↑ Freedman, Wendy L.; Madore, Barry F.; Hatt, Dylan; Hoyt, Taylor J.; Jang, In-Sung; Beaton, Rachael L.; Burns, Christopher R.; Lee, Myung Gyoon et al.. (2019-08-29). «The Carnegie-Chicago Hubble Program. VIII. An independent determination of the Hubble constant based on the tip of the red giant branch» The Astrophysical Journal 882 (1): 34. doi:10.3847/1538-4357/ab2f73. ISSN 1538-4357. Bibcode: 2019ApJ...882...34F..
↑ Bennett, C.L.. (2013). «Nine-year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) observations: Final maps and results» The Astrophysical Journal Supplement Series 208 (2): 20. doi:10.1088/0067-0049/208/2/20. Bibcode: 2013ApJS..208...20B..

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q500699

Artikulu hau zientziari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

[1] «From an almost perfect Universe to the best of both worlds» sci.esa.int (European Space Agency) 17 July 2018.

[Planck_2018-2] Planck Collaboration. (2020). «Planck 2018 results. VI. Cosmological parameters» Astronomy & Astrophysics 641 doi:10.1051/0004-6361/201833910..

[3] Riess, Adam G.; Casertano, Stefano; Yuan, Wenlong; Macri, Lucas; Bucciarelli, Beatrice; Lattanzi, Mario G.; MacKenty, John W.; Bowers, J. Bradley et al.. (2018-07-12). «Milky Way cepheid standards for measuring cosmic distances and application to Gaia DR2: Implications for the Hubble constant» The Astrophysical Journal 861 (2): 126. doi:10.3847/1538-4357/aac82e. ISSN 1538-4357. Bibcode: 2018ApJ...861..126R..

[4] ESA/Planck Collaboration. (17 July 2018). «Measurements of the Hubble constant» sci.esa.int (European Space Agency).

[5] Freedman, Wendy L.; Madore, Barry F.; Hatt, Dylan; Hoyt, Taylor J.; Jang, In-Sung; Beaton, Rachael L.; Burns, Christopher R.; Lee, Myung Gyoon et al.. (2019-08-29). «The Carnegie-Chicago Hubble Program. VIII. An independent determination of the Hubble constant based on the tip of the red giant branch» The Astrophysical Journal 882 (1): 34. doi:10.3847/1538-4357/ab2f73. ISSN 1538-4357. Bibcode: 2019ApJ...882...34F..

[arxiv-20121220-6] Bennett, C.L.. (2013). «Nine-year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) observations: Final maps and results» The Astrophysical Journal Supplement Series 208 (2): 20. doi:10.1088/0067-0049/208/2/20. Bibcode: 2013ApJS..208...20B..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]