Zerrenda:Euskara erabiltzeko eskubidearen kontrako neurriak
Orri honetan zerrendatzen dira azken urte eta hamarkadetan euskara esfera publikoan erabiltzea eragozten duten neurriak eta erabakiak, oro har, "Oldarraldia" deitu izan dena:
29. 2025/04/11: Espainiako Auzitegi Gorenak ere baliogabetu egin zituen udalek euskaraz jardun ahal izateko artikulu batzuk, PPren eskariz atzera botatakoak. PPk auzitara jo ondoren, EAEko Auzitegi Nagusiak sententzia bat eman zuen EAEko udal legea euskararen arloan garatzeko dekretuaren harira, eta Gorenak ontzat eman zuen oraingoan, Jaurlaritzak helegitea garaiz ez aurkezteagatik.[1]
28. 2024/11/07: Nafarroako Gobernuak merezimenduen dekretua onartu zuen. Horren arabera, euskara ingelesaren, frantsesaren eta alemanaren azpitik gelditu zen lan deialdi askotan, eta euskalgintzak eta alderdi abertzaleek araua kritikatu zuten.[2]
27. 2024/10/23: Kabia adineko eta mendekotasun egoeran dauden pertsonen zaintzaz arduratzen den erakunde autonomoak ezarritako euskara eskakizunen aurkako epaia eman zuen Donostiako auzitegi batek. Epailearen arabera, «neurriz kanpokoa» zen Gipuzkoako Aldundiaren organismoak eskatzen zuen euskara maila.[3]
26. 2024/10/08: Donostiako epaitegi batek ebatzi zuen «neurriz kanpokoak eta diskriminatzaileak» zirela Gipuzkoako Foru Aldundiaren aterpetxeetako garbitzaileei jarritako euskara eskakizunak.[4]
25. 2024/09/16: EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen Donostian udaltzain izateko ez zegoela euskaraz B2 maila eduki beharrik. Horixe zen Donostiako Udalak bi udaltzain lanpostutarako jarritako euskara eskakizuna. Artean ere aukera zegoen Espainiako Auzitegi Gorenean helegitea jartzeko.[5]
24. 2024/09/11: Baionako auzitegiak 1.500 euroko isuna eman zion Gorka Torreri euskararen zapalkuntza salatzeko ekintzak egitea leporatuta, eta kalte ordainak ere ordaindu beharko zituen. «Frantsesez deklaratu nahi ez baduzu, isilik egoteko eskubidea ere baduzu», adierazi zion jujeak. Euskara baliatzeko ukoa ikusirik, Gorka Torrek auzi gelatik ateratzea erabaki zuen.[6]
23. 2024/05/16: Espainiako Auzitegi Gorenak ez zuen onartu Uliazpiko euskara eskakizunen kontrako sententziari jarritako helegitea. Gipuzkoako Foru Aldundiaren menpeko Uliazpi fundazioak jarri zuen helegitea, 34 langileren kontratazioko hizkuntza eskakizunari eragiten ziona.[7]
22. 2024/04/19: Donostiako Administrazioarekiko Auzien Lehenengo Epaitegiak ebatzi zuen Eibarko (Gipuzkoa) udaltzain lanpostu bat egonkortzeko deialdian hautagaiek ez zutela euskara maila frogatu beharko, eta partzialki onartu hautagai baten helegitea. Apelazioetarako aukerak irekita geratu ziren.[8]
21. 2024/04: Donostiako Administrazioarekiko Auzien 2. eta 3. zenbakiko epaitegiek bi epai eman zituzten Pasaiako Udalak 2023an egindako kale-garbitzaileen lanpostuak egonkortzeko deialdian gutxieneko euskara mailaren eskakizuna baliogabetzeko.[9]
20. 2024/01/09: Donostiako epaitegi batek esan zuen «diskriminatzailea» zela udaltzain izateko euskara eskatzea.[10]
19. 2023/12/19: EAEko Auzitegi Nagusiak berretsi egin zuen euskara "hizkuntza zailenetakoa" zela argudiatu zuen epailearen ebazpena, Laudioko Udala hizkuntza eskakizuna betetzen ez zuen bitarteko langile bat onartzera behartuz.[11]
18. 2023/12/01: Iruñeko Administrazioarekiko Auzien 3. Epaitegiak atzera bota zituen udal lanpostu baten euskara eskakizunak, UPNk jarritako helegite bat aintzat hartuta. Zehazki, herriko obretan jarduteko lanpostuetako bati jarria zion udalak euskaraz jakiteko betebeharra; UPNren ustez, ordea, erabakia ez zegoen «justifikatuta».[12]
17. 2023/11/17: Iruñeko Administrazioarekiko Auzien 1. Epaitegiak erabaki zuen "Konstituzioaren plaza" plaka publikoa erdara hutsean jar zitekeela, 22/2023 epaiaren bidez. Erabakiak talka egin zuen bete-betean Nafarroako Administrazio Auzitegiaren osoko bilkurak, 2048/2022 ebazpenaren bidez, gai horren gainean ezarritako doktrinarekin: Iruñeko Udalak era horretako plakak elebitan jarri behar izatea.[13][oh 1]
16. 2023/10/19: EAEko Auzitegi Nagusiak bertan behera utzi zituen Araba, Bizkai eta Gipuzkoako udaletan euskara sustatzeko hainbat artikulu, PP alderdiaren salaketa onartuta.[14]
15. 2023/10/18: EAEko Auzitegi Nagusiak bertan behera utzi zituen Araba, Bizkai eta Gipuzkoako udalen komunikazioan euskara lehenesteko hainbat artikulu, Vox alderdiaren salaketa onartuta.[15]
14. 2023/07/13: Espainiako Justiziak atzera bota zituen Eusko Jaurlaritzak lan poltsetarako ezarritako hizkuntza irizpideak.[16]
13. 2023/07/06: Espainiako Auzitegi Konstituzionalak ezeztatu egin zuen udalek euskara hutsez jardun ahal izatea, eta gehitu zuen EAEko udal legeak hizkuntzaren gainean ematen zituen irizpideek «era bidegabean» urratzen zutela «oreka linguistikoa».[17]
12. 2023/05/29: Arkautiko Akademiak ez zien aukerarik eman suhiltzaileei oposizioak euskaraz egiteko.[18] Urtebete geroago, Eusko Jaurlaritzako administrazioak erantzun mezu batean adierazi zuen «obligazioa» dela gaztelaniaz jakitea.[19]
11. 2023/05/02: Bilboko Administraziorekiko Auzien Epaitegiak atzera bota zuen Erandioko udaltzain lanpostu baterako euskara eskakizuna (B2) derrigorrezko egiten zuen udal erabakia, udaltzain batek helegitea aurkeztu eta gero.[20] Sententzian, Uliazpi fundazioaren hizkuntza eskakizunaren kontra erabilitako argudioak aipatu ziren.[21]
10. 2023/03/03: Uliazpi Gipuzkoako Foru Aldundiaren menpeko erakunde publikoko langileek, LAB eta ELA sindikatuek babesturik, aurreko asteazkenean emaniko «epai euskarafoboa» salatu zuten, erakunde horretarako 34 zaintzaile kontratatzean B2 hizkuntza eskakizuna beharrekotzat ezarri eta Auzitegi horrek, berriz, betekizun hori bertan behera utzi eta gero, enplegu publikoa eskuratzeko eskubidea urratzen zuelakoan.[22]
9. 2022/09/04: EAEko Auzitegi Gorenak ezetsi egin zuen Irungo Udalak aurkeztutako kasazio helegitea, argudiatuz euskara ez zekitenei «diskriminazioa» egiten zitzaiela. Udaltzainek hizkuntza eskakizunak bete behar izateari CCOO sindikatuak 2021eko maiatzean baldintza horri helegitea aurkeztuz hasitako prozesuaren azken ondorioa izan zen.[23]
8. 2022/02/01: Epaile batek, euskara “zaila” dela esanez, langile batek hizkuntza eskakizuna ez betetzea justifikatu zuen, eskakizun hori ez betetzearren Laudioko Udalak langile bat kaleratu zuenean, 2014. urtetik kontratatu zutenean eskakizun hori bete behar zuela bazekien arren.[24]
7. 2021/07/07: Donostiako EH Bilduk salatu zuen udal horrek 70 udaltzain berri kontratatuko zituela 2. euskara hizkuntza eskakizunik ere bete gabe, eta euskara erabiltzeko eskubidean atzera pausoak ematen ari zirela Donostiako Udalean.[25]
6. 2021/05/22: Frantziako Konstituzio Kontseiluak hezkuntzako murgiltze ereduaren kontra jo zuen, Frantziako Hezkuntza Kodean sartzea konstituzioaren 2. artikuluaren kontrakoa zela ebatziz. Erabaki horretan adierazi zenez, «Konstituzioaren 2. artikuluan xedatutakoaren arabera, zuzenbide publikoko pertsona juridikoei eta zuzenbide pribatuko pertsonei frantsesaren erabilera inposatzen zaie zerbitzu publikoko eginkizun bat gauzatzean».[26]
5. 2021/05: Nafarroako Administrazio Auzitegiak Atarrabiako Udaleko lanpostu guztietan euskara meritu gisa hartzea baliogabetu zuen, baldin eta plaza horietan euskara jakitea nahitaezkoa ez bazen.[27]
4. 2019/10/01: Nafarroako Auzitegi Nagusiak UGT eta SPA sindikatuek euskararen foru dekretuaren kontra jarritako helegitea onartu zuen soilik neurri batean. Ondorioz, utzi egin zion derrigorrezkoa izateari euskara meritu gisa aitortzea eremu mistoko eta zerbitzu zentraletako lanpostu publikoen oposizio deialdietan. Horrez gain, eragotzi egin zen zerbitzu zentralen komunikazio guztien elebitasuna dekretu bidez bermatzea.[28]
3. 2015/01/28: Paueko Administrazio Auzitegiak gibelera bota zuen Uztaritzeko Herriko Etxeak euskara ofizial izendatzeko hartu erabakia. Hori dela eta, udalak ezin izango zuen euskara frantsesaren hein berean ezarri, edo ez, behintzat, ofizialki.[29]
2. 2004/04/04: Epaileak ez zien herritarrei euskaraz egiteko aukera eman eta epaiketa epaituek hitzik esan gabe egin zen.[30]
1. 2002/11/07: Baionako auzitegi batean, bertaratu ziren herritarrek tratu txarrak, kolpeak eta gas negarreragileak jaso zituzten, euskaraz deklaratzeko eskubideari irmo eustearren. Epaile batek hamasei halako handitu zuen parte zibilak eskatutako kalte ordainaren diru zigorra auzipetuek euskarari eusteko agertu jarreragatik.[30]
Oharrak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ «Gorenak ere baliogabetu egin ditu udalek euskaraz jardun ahal izateko artikulu batzuk, PPren eskariz atzera botatakoak» Berria 2025-04-11 (Noiz kontsultatua: 2025-04-12).
- ↑ «Euskarak ez du merezi» Berria 2024-11-07 (Noiz kontsultatua: 2024-11-07).
- ↑ «Kabia erakundeak ezarritako euskara eskakizunen aurkako epaia eman du Donostiako auzitegi batek» Berria 2024-10-23 (Noiz kontsultatua: 2024-10-29).
- ↑ «Donostiako epaitegi batek ebatzi du «diskriminatzaileak» direla aterpetxeetako garbitzaileei jarritako euskara eskakizunak» Berria 2024-10-07 (Noiz kontsultatua: 2024-10-08).
- ↑ «EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi du Donostian udaltzain izateko ez dagoela euskaraz B2 maila eduki beharrik» Berria 2024-09-16 (Noiz kontsultatua: 2024-09-16).
- ↑ «Intsumisiorako deia egin du Torrek Baionako auzitegian» Berria 2024-09-10 (Noiz kontsultatua: 2024-09-11).
- ↑ «Espainiako Auzitegi Gorenak ez du onartu Uliazpiko euskara eskakizunen kontrako sententziari jarritako helegitea» Berria 2024-05-16 (Noiz kontsultatua: 2024-05-20).
- ↑ «Epaileak agindu du Eibarko udaltzain lanpostu bat eskuratu nahi dutenek ez dutela euskaraz jakin beharko» Berria 2024-04-19 (Noiz kontsultatua: 2024-04-19).
- ↑ «Pasaiako Udalean euskararen aurkako bi sententzia berri: elkarretaratzea ostiral honetan» Argia 2024-04-10.
- ↑ «Donostiako epaitegi batek esan du «diskriminatzailea» dela udaltzain izateko euskara eskatzea» Berria 2024-01-08 (Noiz kontsultatua: 2024-01-09).
- ↑ «Euskara "hizkuntza zailenetakoa" zela argudiatu zuen epailearen ebazpena berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak» Argia (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
- ↑ «Euskalgintza kalera aterako da bihar Iruñean, oldarraldi judizialaren aurka» Berria 2024-02-07 (Noiz kontsultatua: 2024-02-08).
- ↑ «Iruñeko Konstituzio plazaren izena gaztelania hutsez jar daitekeela ebatzi du justiziak» Berria 2023-11-17 (Noiz kontsultatua: 2023-11-20).
- ↑ Iraola, Gurutze Izagirre-Arantxa. (2023-10-19). «Udal legearen bidez euskara sustatzeko dekretuaren artikulu gehiago baliogabetu ditu justiziak» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-10-19).
- ↑ «EAEko Auzitegi Nagusiak bertan behera utzi ditu euskara lehenesten duen udal legearen hainbat artikulu» EITB 2023-10-17 (Noiz kontsultatua: 2023-10-19).
- ↑ Iraola, Arantxa. (2023-07-15). «Jaurlaritzak lan poltsetarako ezarritako hizkuntza irizpideak atzera bota ditu justiziak» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
- ↑ Iraola, Arantxa. (2023-07-06). «Espainiako Auzitegi Konstituzionalak ezeztatu egin du udalek euskara hutsean jardun ahal izatea» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-07-06).
- ↑ Beloki, Mikel Elkoroberezibar. (2023-05-30). «Oposizioak euskaraz egiteko aukerarik ez die eskaini Arkautik suhiltzaileei» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-05-29).
- ↑ ««Desabantaila sentitu dut nire ama hizkuntza euskara izateagatik»» Berria 2024-10-25 (Noiz kontsultatua: 2024-10-25).
- ↑ «Atzera bota dute Erandion behin-behinean lanean ari zen udaltzain baten euskara eskakizunaren derrigortasuna» EITB 2023-05-02 (Noiz kontsultatua: 2023-05-02).
- ↑ «Udaltzain batek Erandion euskara jakin behar izatea atzera bota dute epaitegiek» Argia (Noiz kontsultatua: 2023-11-01).
- ↑ Intxauspe, Gurutze Izagirre. (2023-11-01). «Uliazpiko langileek, «epai euskarafoboa» salatu, eta oposizioen emaitza babestu dute» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-11-01).
- ↑ lehenetsia, Gune. (2022-09-24). «Gorenak ezetsi egin du Irungo udaltzainen euskara eskakizunei buruzko helegitea» Bidasoko Hitza (Noiz kontsultatua: 2023-10-19).
- ↑ «Euskara “zaila” dela esanez, langile batek hizkuntza eskakizuna ez betetzea justifikatu du epaile batek» Argia (Noiz kontsultatua: 2023-11-01).
- ↑ Telleria, Beñat Mujika. (2023-10-19). «EH Bilduk Donostiako Udaltzaingoa euskalduntzeko «atzera pausoak» salatu ditu» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-10-19).
- ↑ Beloki, Ekhi Erremundegi. (2023-11-01). «Murgiltze ereduaren kontra jo du Frantziako Konstituzio Kontseiluak» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-11-01).
- ↑ «Euskararen aurkako epaien kronologia judiziala: 18 ebazpen 2020tik» EITB 2023-11-04 (Noiz kontsultatua: 2023-12-18).
- ↑ Otamendi, Gorka Berasategi. (2023-11-01). «Euskararen foru dekretuak Euskararen legea urratzen du, Nafarroako Auzitegiaren arabera» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-11-01).
- ↑ Iribarren, Maddi Ane Txoperena. (2023-11-01). «Ezin izanen dute euskara ofizial izendatu» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-11-01).
- ↑ a b Kasares, Paula. (2004). «Hizkuntz eskubideak Euskal Herrian: zer eskubidez ari garen eta zertan diren» Giza Eskubideei buruzko Deustu Koadernoak (Bilbo: Deustuko Unibertsitatea) 31.