Catherine Helen Spence

Wikipedia, Entziklopedia askea
Catherine Helen Spence

Bizitza
JaiotzaMelrose (Scottish Borders) eta Eskozia, 1825eko urriaren 31
Herrialdea Australia
 Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
HeriotzaNorwood, 1910eko apirilaren 3a (84 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: bihotz-gutxiegitasuna
Familia
Anai-arrebak
Hezkuntza
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakkazetaria, autobiografialaria, eleberrigilea, kritikaria, emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea, sufragista, idazlea eta sufragettea
Jasotako sariak
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioaunitarismoa
Find a Grave: 47849690 Edit the value on Wikidata

Catherine Helen Spence (Melrose, Eskozia, 1825eko urriaren 31 - Norwood, 1910eko apirilaren 3a) idazle, irakasle, kazetari, politikari, buruzagi sufragista eta georgista australiarra zen.

Oro har, Hegoaldeko Australian eta, bereziki, Australiako politikan eta feminismoan, pertsona garrantzitsua izan zen.

1897an, Australiako lehen hautagai politikoa bihurtu zen, Adelaidan egindako Konbentzio Federalerako aurkeztu zenean (arrakastarik gabe). Miles Franklinek "Australiako emakume handiena" deitzen dio Spenceri. 80 urte egin zituenean, "Grand Old Woman of Australia" izendatu zuten, eta Australiako Federazioaren mendeurrena zela eta, Australiako bost dolarreko billeteetan agertu zen Spence.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaztaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hormako plaka bat Melroseko (Eskozia) Townhouse hotelean. Spence bere bizitzako lehen 14 urteetan bizi izan zen eraikina egun hotela da.
Plaka Jubileeko pasabidean.

Spence Melrosen jaio zen (Eskozia)[1], eta zortzi senideko familia bateko bosgarren alaba zen.[2]

1839an, bat-bateko finantza-zailtasunak zirela eta, familiak Hegoaldeko Australiara emigratu zuen. 1839ko urriaren 31n, 14 urte egin zituen egunean, Palmyre ontzian. Hango kolonia lehortea jasaten ari zen hainbat urtetan, eta toki hark Eskozia jaioterriarekiko zuen kontrasteak “eztarria ebakitzeko gogoa” sorrarazten zion. Hala ere, familia zazpi hilabetez bizi izan zen kanpalekuan, eta garia landatu zuen 32 hektareatan, Adelaidara joan aurretik.

Aita, David Spence, Adelaida hiriko lehen idazkari bilakatu zen. John Brodie Spence anaia bankari eta parlamentari ezaguna zen, eta Jessie ahizpa Andrew Murray Hamdacherekin ezkondu zen .

Kazetaritza eta literatura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Spencek idazteko gaitasuna zuen, eta irakurtzeko grina. Kazetaritzak erakarri zuen nerabezaroan. Familia-harremanei esker, testu laburrak eta poesia argitaratu zituen The South Australianen. Adelaidako familia handi batzuentzat haurtzain gisa lan egin zuen, orduko sei pennyren truke. The Argus egunkariko Australiako hegoaldeko korrespontsala izan zen Spence hainbat urtez, eta anaiaren izenean idatzi zuen, telegrafoa agertu arte.

Bere lehen liburua, modu anonimoan argitaratua, Clara Morison: Hegoaldeko Australiako ipuin bat urrearen sukarraren garaian eleberria da. Hasieran baztertu egin zuten, baina John Taylor lagunak editore bat aurkitu zuen JW Parker and Son-en, eta 1854an argitaratu zuten. 40 libera esterlina ordaindu zioten, baina 10 libera esterlina kendu zizkioten editorearen formatu estandarrera egokitzeko laburtu behar izateagatik. Bigarren eleberria, Tender and True, 1856an argitaratu zuten, eta, bere pozerako, bi aldiz berrinprimatu behar izan zuten. Hala ere, ez zuen ordainsari gehigarririk jaso hasierako 20 liburuengatik. Gero, bere hirugarren eleberria etorri zen, Australian Uphill Work izenburupean argitaratua, eta Ingalaterran M. Hogarthen testamentua, 1861ean argitaratua, eta asko gehiago. Horietako batzuk a posteriori argitaratu ziren, besteak beste, Gathered In (1977 arte argitaragabea) eta Hand Fasted (1984 arte argitaragabea).

1888an, Astebete etorkizunean argitaratu zuen, non irudikatzen baitzuen etorkizuna mende bat geroago. Testu hau 1889an argitaratutako Edward Bellamyren Looking Backward liburuaren aitzindarietako bat izan zen.

Bere azken liburuaren eskuizkribua galdu da, A Last Word izenekoa.

Gizarte lana eta erronkak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Spencek ez zituen onartu bere bizitzako bi ezkon-proposamenak. Hala ere, familia-bizitzaz eta ezkontzaz interesatu zen. Bere idazkera eta jarduerak emakumeen eta haurren egoera sentsibilizatu eta hobetzeko erabili zituen. Hiru umezurtz hazi zituen, bata bestearen atzetik. Lehenengoa Lucy Duval bere lagunaren haurra zen.

Emily Clarken familiaren hurbila zen. 1999ko abenduaren 20an, The Advertiserrek Catherine Helen Spence aipatu zuen XX. mendeko Hegoaldeko Australiako pertsonaia garrantzitsuenen zerrendan.[3]

1901ean, emakumeentzako arropa-fabrika autogestionatu bat sortu zuen.[4]

Boarding-out Societyko aktore nagusietako bat izan zen, Emily Clarkekin (John Howard Clark-en ahizpa). Erakunde haren asmoa zen haur pobreak babes-etxetik ateratzea, baimendutako familietan bizitzen jartzeko, eta, azken batean, haur guztiak erakundeetatik ateratzea, gaizkileak izan ezik. Hasieran, mespretxuz tratatu zuen Hegoaldeko Australiako Gobernuak, baina bere erakundea animatu egin zen haur gaizkileak zaintzen zituzten erakundeak gainpopulatu zirenean. Bi pertsona horiek Haurren Kontseilu Nazionalean ere izendatu zituzten, zeinak Magilleko erreforma-zentroa kontrolatzen baitzuen. CH Spence, halaber, kargugabetzeko ahala zuen administrazio-kontseiluko kide zen emakume bakarra zen.

Politika publikoetan egindako lana aitortua izan zen.[5][3][4][1][6]

Erlijioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1854 inguruan, Eskoziako elizako zenbait doktrinak desengainatuta, Adelaidako eliza kristau bateratura joan zen.[7] Wakefield Street elizan eman zituen lehen sermoiak, 1878an.[2] Spence ez zen esparru horretan predikatzen zuen lehen emakumea, lehena Melbourneko Martha Turner izan zen, Gyles Turnerren arreba.

Politika eta bozka eraginkorra[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gutxiengoak ordezkatzeko, Thomas Hareren sistema defendatzen zuen, gai hori emakumeen sufragioa baino premiazkoagoa zela iritzita.

Bidaiatu eta hitzaldiak ematen zituen bere herrialdean eta atzerrian, voting efektua ("bozka eraginkorra") zeritzonari buruz. Efektu horri ordezkaritza proportzionala esaten zaio.[5] Tasmanian berenganatu zuten, artean bera bizirik zela.

Arteei laguntzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Margaret Preston artista australiarren lanaren lehen defendatzaileetako bat izan zen. 1905ean margotutako Oinons izadi hileko koadroak erosi zituen. 1991n [Zalantzazko informazioa], Prestonek Adelaidako herritar-batzorde baten dirulaguntza jaso zuen Spenceren erretratu bat margotzeko. Erretratu hori Hegoaldeko Australiako[8] arte-galeriarena da orain.

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eleberriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    • Clara Morison: A Tale of South Australia During the Gold Fever (1854)
    • Tender and True: A Colonial Tale (1856)
    • Mr Hogarth's Will (1865) originally serialised as Uphill Work in the (Adelaide) Weekly Mail
    • The Author's Daughter (1868) originally serialised as Hugh Lindsay's Guest in the (Adelaide) Observer
    • Gathered In serialised in Observer and Journal and Queenslander, possibly never published in book form
    • An Agnostic's Progress from the Known to the Unknown (1884)
    • A Week in the Future (1889)
    • Handfasted (1984) Penguin Originals ISBN 0-14-007505-4

Ez-fikzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • A Plea for Pure Democracy (1861) pamphlet praised by John Stuart Mill and Thomas Hare
  • The laws we live under (1880) for South Australian Education Department
  • State children in Australia: A history of boarding out and its developments (1909) principally dealing with the work of Emily Clark This book was used by the British Home Secretary when at the end of her reign Queen Victoria asked him to formulate Child Laws in Britain that up until that time were non-existent. He wrote and thanked her for her work.
  • Catherine Helen Spence: An autobiography (1910) (unfinished, but completed posthumously by Spence's friend Jeanne Young, working from diaries.)

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Adelaida hiriko erdialdean Spenceren oroitzapenezko monumentu asko daude, besteak beste:

  • Brontzezko estatua bat Light Square-n;
  • Catherine Helen Spence eraikina, Australiako Hegoaldeko Unibertsitateko City West campusean;
  • State Library of South Australiako Spence hegala;
  • Catherine Helen Spence Street kalea, hirigunetik hego-ekialdera;
  • Plaka bat Jubilee 150 pasabidean, iparraldeko terrazan.
  • Rose McPhersonek Spenceri hil ostean egindako erretratua Hegoaldeko Australiako arte-galeriarena da. Erretratu hori eredu izan zen Australiako bost dolarreko billeteetan Spencen irudia irudikatzeko.
  • 1975ean, Australiako[9] posta-zigilu batean irudikatu zen.
  • Catherine Helen Spence oroitzapenezko beka Hegoaldeko Australiako Gobernuak sortu zuen haren ohoretan.
  • 2001ean Australiako bost dolarreko billetean ageri da haren irudia, Federazioaren mendeurrena zela-eta atera zen billetea.
  • Hegoaldeko Australiako Aberfoyle Parkeko lau eskoletako bati 'Spence' izena jarri zioten bere omenez. Ordutik, eskola horrek bat egin zuen beste eskola batekin, Thieleko lehen hezkuntzako eskola eratzeko.
  • ACTko Spence auzoaren izena, batzuetan, oker lotzen da Catherine Spencerekin, egiazki William Guthrie Spence izenari baitagokio, haren hurbileko senidea zena.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b Biography - Catherine Helen Spence - Australian Dictionary of Biography. 2016-04-12.
  2. ↑ a b Eade, Susan. (1976). «Spence, Catherine Helen (1825–1910)» Australian Dictionary of Biography (Melbourne University Press) 6: 167–168..
  3. ↑ a b McDonald, Prue. LibGuides: Catherine Helen Spence: Home. .
  4. ↑ a b Melbourne, The University of. Spence, Catherine Helen - Woman - The Encyclopedia of Women and Leadership in Twentieth-Century Australia. .
  5. ↑ a b Women & Politics in South Australia. .
  6. ↑ Australia - Several small democracies: 1860–1900. .
  7. ↑ Ever Yours, C H Spence ed. Susan Magarey, Wakefield Press ISBN 978-1-86254-656-1. Google books
  8. ↑ Isobel Seivl, « Preston, Margaret Rose (1875-1963) », Dictionnaire biographique australien, Centre national de biographie, Université nationale australienne, consulté le 6 avril 2012.
  9. ↑ Catherine Spence 1825-1910, émission de timbres-poste Femmes australiennes célèbres, Australia Post

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Percval Serle, Spence, Catherine Helen Australiar biografiakp hiztegia, Sydney: Angus & Robertson, 1949.
  • Susan Magarey: Unbridling the Tongues os Women, University of Adelaide Press, 214 orr. (ISBN ί0-9806723-0-5) Doan deskargatu
  • (en) Sarah Lumley, « Catherine Helen Spence 1825-1910 », Patrick H. Armstrong, Geoffrey Martin, Geographers : biobibliographical studies [« Geografoak : azterketa bibliografikoak »], Bloomsbury Publishing, coll. « Geographers » (22. zk.), 160 orr. (ISBN 9780826456175)

Lotutako artikuluak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Catherine_Helen_Spence&oldid=9633933"(e)tik eskuratuta