Eugiko ola

Eugiko ola
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Esteribar
Koordenatuak	43°00′57″N 1°29′10″W
Ondarea

Olaberriko Munizioen Errege Fabrika, eskuarki Eugiko ola deitua, Espainiako Koroaren arma fabrika izan zen, Eugin kokatutakoa, Nafarroa Garaian. XVIII. mendean hasi zen lanean, baina gaur egun hondakinetan dago. Nafarroako Gobernua aldizkako zaharberritze lanak egiten ari da instalazioen egoera egokia lortzeko.

Kokapena

Eugin dago, Esteribar ibarrean, herritik 6 kilometro iparraldera. Adi eta Urkiaga mendien artean eraiki zuten, 780 metroko garaieran, Aldudera aldera doan bidean.

Historia

Laburra izan arren, Eugiko Arma Fabrikaren jarduera oso gogorra izan zen. 1766an eraiki zen, natura-baliabideak ugari ziren gune estrategiko batean, eta kanoientzako eta burdinazko armentzako munizioaren ekoizpenean oinarritu zuen bere jarduera.

Bere instalazio garrantzitsuenen artean, ikaztegiak, galdaketa-labeak, molderiak, kalibratze-tailerrak eta munizioak garbitzeko gelak zeuden. Eta ez hori bakarrik: bere garrantzia hain handia izan zen, non bere ondoan biztanlegune bat garatu zen, non 500 pertsona elkarrekin bizi izan ziren.

Herriak, bere unerik onenean, eskola bat, mediku zentro bat eta kapera ere bildu zituen, fabrikako langileek lo egiten zuten gelez gain. Honek, bere kokapena dela eta, nahiko sarbide mugatua zuen. Hori ebazteko, Arga ibaia nabigagarri egiteko aukera aztertu zen, baina ez zen onartu kostu handiagatik.

Orbaizetako arma fabrikaraino lurreko bide bat eraikitzea erabaki zen, Iruritarekin ere lotuko zuena. Handik, muniziozko kargamentuak Bidasoak eramango zituen, gabarren bidez, Kantauri itsasora.

Hala ere, bizi-baldintzak gogorrak ziren. Ez zen janari askorik iristen, beste herri handiago batzuetatik isolatuta zegoen eta industria-langileek soldata oso txikia irabazten zuten. Gaur egun, herriguneko biztanleei ere zigor ekonomikoak ezartzen zaizkie; izan ere, zabarkerian, legez kanpoko gaueko apustuetan eta instalazioen erabilera desegokietan eguneroko zailtasunen aurrean ihesbide bat ikusten zuten.

1789an Frantziako Iraultza lehertu zen eta 1794an tropa iraultzaileek fabrika desegin zuten, 28 urteko jarduera aldi bati amaiera emanez.

Orbaizetako olak berriro funtzionatzea lortu zuen bezala, Eugikoaren hondakinak gehiago izan ziren eta 1843an erabat utzia izan zen.

Erreferentziak

• (Gaztelaniaz) Kintoa. (2018-02-07). «Eugiko arma fabriaka» Hotel Rural Quinto Real en Eugui (Navarra) (Noiz kontsultatua: 2021-09-07).

Ikus, gainera

• Eugi
• Orbaizetako ola

Kanpo estekak

• Datuak: Q108440634