Ionan Marigomez

Gehitu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Ionan Marigomez

Bizitza
JaiotzaErandio, 1961 (62/63 urte)
Herrialdea Bizkaia, Euskal Herria
Jarduerak
Jarduerakunibertsitateko irakaslea eta biologoa
Lantokia(k)Plentziako Itsas Estazioa
Enplegatzailea(k)Euskal Herriko Unibertsitatea  (1991ko urriaren 1a -  1999ko apirilaren 4a)
Inguma: jonan-marigomez-allende

Ionan Marigomez Allende (Erandio, Bizkaia, 1961) Euskal Herriko Unibertsitateko irakaslea da eta ikertzaile nagusia Plentziako Itsas Estazioan (PIE). Bera izan zen Plentziako ikerketa-zentro horren sortzaileetako bat 2012an eta harrezkero zuzendari-lanetan izan da. Isurketek, kutsadurak eta klima aldaketak itsas ingurumenean duten eragina ikertzen du Plentzian. [1]

Plentziako Itsas Estazioaren sortzaile eta gidari[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Plentziako Itsas Estazioa edo PIE Plentziako hondartzan dagoen ikerketa-zentroa da. Ionan Marigomez izan zen sustatzaile nagusia eta 2012tik bera izan da zentroaren zuzendaria eta gidaria.

Gorliz eta Plentziako hondartzak

Itsas Biologiaren eta Ingurumen Biologiaren esparruan ikerketa- eta hezkuntza-jarduerak sustatzeko eta horri buruzko ezagutza zientifikoen hedatzeko sortu zuten. Euskal Herriko Unibertsitateak Itsas Biologian esperimentazio-zerbitzua sortzeko interesa aitortu zuen: estazioak itsasoko ur-bolumen handiak aztertzeko aukera ematen du, eta, horri esker, esperimentuak beste modu bideragarriago batean egin daitezke. Pentsaezinak baina beharrezkoak diren baliabide horiek bikaintasuneko ikerketa-talde finkatuentzako "laborategi" itzela da. Azpimarratzekoa da ingurumen-hezkuntzako mintegi iraunkor bat ere sortu dela proiektuaren inguruan, graduondoko prestakuntza (nazioarteko kalitateko master ofizialak), biltzarrak, unibertsitateko ikastaro espezializatuak, zabalkunde-jarduerak eta abar barne. [2][3]

Plentziako Itsas Estazioa dagoen eraikina 1923an eraikitako erietxea zen. Bizkaiko Aurrezki Kutxa zaharrak hezur-tuberkulosiaren gaixoentzako helioterapia-erietxe bihurtu zuenean. Hainbat hamarkadatan Bizkaiko Aurrezki Kutxarena izan zen (BBK, orain Kutxabank). Finantza-erakundeak hasieran Plentziako Udalari eman zion eraikina, eta, azkenean, UPV/EHUri. Eraikina birmoldatu, egokitu eta hornitzeko egindako inbertsioa Bizkaiko Aldundiak finantzatu zuen ia osorik.

  • Plentziako Itsas Estazioa

Ikasketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

EHUko zientzia Fakultatean kasi zuen Biologia. Aparteko Saria lortu zuen bere doktoretzagatik (1989). Doktoratu aurreko eta ondoko ikerketa-ikasketak egin zituen atzerriko zenbait erakundetan: Galesko Unibertsitatea (Aberystwyth, Erresuma Batua, 1988), Heidelberg-eko Unibertsitatea (Alemania, 1992), King’s College School of Medicine & Dentistry (Londres, Erresuma Batua, 1993), Scripps-eko Institutu Ozeanografikoa (AEB).

Irakaslea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zoologia eta Animalia Zelulen Biologia Saileko burua izan zen. Euskara unibertsitatean sartzeko prozesuaren barruan hainbat irakasgai irakatsi ditu euskaraz, eta horien artean hauek: Animalien organografia mikroskopikoa, Biologia zelularreko metodo eta teknikak, Landare eta animalien zitologia eta histologia, eta Animalia organografia mikroskopikoa

Adituak eta doktoreak hezteko ikerlari eragilea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikerketa-prestakuntzan jardun da, eta UPV/EHUko Erasmus/Socrates koordinatzailea izan da "Ingurumen Zientziei eta Hezkuntza" sarean (1989tik), Ingurumen Biologiari eta Bizi Kalitateari buruzko Doktoretza Programen zuzendaria (198tik), Ingurumen Kutsadura eta Toxikologiarea (2012tik), &Tsas-ingurune eta baliabideak (2009tik). Halaber, Ingurumen Kutsadura eta Toxikologia MSc (05-2012) eta European MSc Marine Environmental Resources (Quality Award MEC, Mundus Master, 2013az geroztik - International Ordinator-; 05-oraina) koordinatzaile izan zen. Istripuetako Itsas Isurien Koordinazio Zientifikoko MICINN Batzordeko (03-07) eta Prestige petroliontziko Batzorde Zientifikoko (02-04) kide izan zen. Biologia zelularra, biomarkatzaileak, poluzioaren monitorizazioa, ekosistemen, metalen, petrolio-isuriaren, itsasoaren, lurzoruaren, klima-aldaketa, animalien histologia konparatiboa, histopatologia, histokimika, mikroskopia kuantitatiboa.

13 tesi zuzendu ditu (2 aparteko sariarekin), baita maisutza-tesia eta Lizentziatura-tesia ere (“25”). 150 argitalpen zientifiko eta liburu-kapitulu baino gehiago sortu ditu , eta 250 ekarpen baino gehiago estatuko eta nazioarteko hitzaldietan.

Hezkuntza, Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioak, Euskal Herriko Unibertsitateak, Eusko Jaurlaritzak (Saiotek & Etortek programak) finantzatutako ikerketa-proiektuak gainbegiratu eta koordinatu ditu, bai eta udalerriekin, estatuko eta tokiko ingurumen-agentziekin eta enpresa pribatuekin (atzerrikoak eta tokikoak) egindako kontratuak ere.

Azken 15 urteetan etenik gabe parte hartu du Europar Batasuneko seigarren eta zazpigarren esparru-unitateetako eta H2020ko programetan finantzatutako Europako ikerketa-proiektuetan.

Ikerketa-lerroak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ugariak dira ikerlari moduan landu dituen arloak. Gai hauetan aditua da: Biologia zelularra, biomarkatzaileak, poluzioaren monitorizazioa, ekosistemen, metalak, petrolio-isuriak, itsasoa, lurzorua, klima-aldaketa, animalien histologia konparatiboa, histopatologia, histokimika, mikroskopia kuantitatiboa.

Ikerketa-elkarteetan eragilea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Estatuko eta nazioarteko biltzarrak antolatzen lagundu du, eta horietako askoren Antolakuntza Batzordean eta Batzorde Zientifikoan parte hartu du.

Ingurumen Kutsaduraren eta Toxikologiaren Latinoamerikako Elkartearen kide sortzaile eta lehen lehendakaria izan zen (SICTA, 1998).

Kudeatzailea eta antolatzailea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Marigomezek ibilbide luzea egin du unibertsitate-kudeaketan. Honako kargu hauek izan ditu UPV/EHUn: Zoologia eta Animalia Zelulen Biologia Saileko zuzendaria

UPV/EHUko Erasmus/Socrates koordinatzailea izan da "Ingurumen Zientziei eta Hezkuntza" sarean (1989tik), Ingurumen Biologiari eta Bizi Kalitateari buruzko Doktoretza Programen zuzendaria (198tik), Ingurumen Kutsadura eta Toxikologiarena (2012tik), Itsas-ingurune eta baliabideak (2009tik). Halaber, Ingurumen Kutsadura eta Toxikologia masterrean (2005-2012) eta European MSc Marine Environmental Resources (Quality Award MEC, MasterMundus , 2013az geroztik - International coordinator-; 2005-oraina) koordinatzaile izan zen.

Istripuetako Itsas Isurien Koordinazio Zientifikoko MICINN Batzordeko (2003-2007) eta Prestige petroliontziko Batzorde Zientifikoko (2002-2004) kide izan zen.[4]

Liburuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskarazko produkzioaren Inguma datu-basean bere 11 ekarpen azaltzen dira horien artean bi liburu hauek:[5]

Sariak eta errekonozimenduak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2020an Outstanding Science Career Award saria eman zion SETAC Europako Ingurumen Toxikologia eta Kimika Elkarteak. SETAC Europe Sarien Programak gizabanakoek edo norbanako-taldeek ingurumen-zientziei egindako ekarpen nabarmenak aintzatesten ditu. Programa horren sari nagusiak zientzialari baten karrera ezohikoa saritzea du helburu, Noack Laboratorioen konpaniak basbetua.[8][9]
  • 2005-2009 saria jaso zuen Boletín de Impacto Marina aldizkarian
  • 2007-2010 saria jaso zuen Consumo Ambiental aldizkarian.
  • Nazioarteko 30 aldizkari baino gehiagoren ohiko ikuskatzaile gisa aritzen da.
  • Espainiako, Portugalgo, Erresuma Batuko eta Argentinako ikerketa-agentzien eta ERC eta fundazioen ebaluatzailea da.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Orzaiz, Ion. ««COVID-19ari buruzkoa kenduta, zientzia ikerketa etenda egon da»» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-05-29).
  2. ↑ (Gaztelaniaz) History – PIE | Plentziako Itsas Estazioa – Estación Marina de Plentzia. (Noiz kontsultatua: 2020-05-29).
  3. ↑ «preview - Zientzia eta Teknologia Fakultatea - UPV/EHU» Zientzia eta Teknologia Fakultatea (Noiz kontsultatua: 2020-05-29).
  4. ↑ Sarasua Arabaolaza, Irati. ««'Prestige'-ren hondoratzea aurreikus zitekeen; ez zen kasualitatea izan»» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-05-29).
  5. ↑ «Jonan Marigomez Allende :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea» www.inguma.eus (Noiz kontsultatua: 2020-05-29).
  6. ↑ Miren Cajaraville Bereziartua, Jonan Marigomez Allende, Manuel Soto Lopez. (). Landare eta animali zitologia eta histologia : ariketa praktikoak : biologi ikasketen ikasleentzako praktiketarako gidaliburua. Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua = Servicio Editorial de la Universidad del País Vasco ISBN 84-8373-340-4. PMC 863164376. (Noiz kontsultatua: 2020-05-29).
  7. ↑ Miren Cajaraville Bereziartua, Jonan Marigomez Allende. (). Zelula : zelula eukariotikoaren azalpenerako testuliburua. Udako Euskal Unibertsitatea ISBN 84-86967-99-6. PMC 52408612. (Noiz kontsultatua: 2020-05-29).
  8. ↑ «Ionan Marigómez, Europako Ingurumen Toxikologia eta Kimikako Elkarteak (SETAC-Europe) saritua - Info» UPV/EHU (Noiz kontsultatua: 2020-06-01).
  9. ↑ SETAC. (2020). 2020 Europe Award Winners.. The Society of Environmental Toxicology and Chemistry (SETAC).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Ionan_Marigomez&oldid=8938944"(e)tik eskuratuta