Lankide:Katerinurain/Proba orria

Zatiak

Tolkienek, Eraztunen Jauna istorio bakar bat bezala sortu zuen, baina arrazoi editorialen ondorioz, George Allen & Unwin argitaletxeak hirutan banatzea erabaki zuen, bere luzera eta kostuagatik. Hala, eleberria hiru zatitan banatua izan zen: Eraztunaren Elkartea, Bi dorreak eta Erregearen itzulera eta baita ere eranskin bat. Hala ere, Tolkienek egin zituen zatiketa natural bakarrak I, II, III, IV, V eta VI liburuak dira.

Eraztunaren Elkartea

Obra osatzen duten hiru liburukietako lehena da. Bi zatitan banatuta dago, aurretik hitzaurre bat dutelarik.

Hitzaurrea

Eraztunaren Elkartea osatzen duten bi zatien aurretik, Tolkienek Hobbitei eskainitako hitzaurre bat idatzi zuen, eleberriko protagonista nagusitzat hartzen baitzituen. Hitzaurreak lau atal ditu:

• Hobbitak: eraztunen jaunaren gertaeren aurretik Hobbiten historia aurki daitekeen toki bakarra da, horrez gain hobbiten ezaugarri fisiko, ohitura eta kultura nagusiei buruzko analisia azaltzen da.
• Piparako belarra: Hobbiten zaletasun nagusietako bat deskribatzen du: pipan erretzea eta ohitura horren jatorria.
• Eskualdearen antolamenduaz: eskualdearen banaketa geografiko nagusiak, politika eta zerbitzu publikoak deskribatzen ditu.
• Eraztunaren aurkikuntzaz: hemen Tolkienek Hobbita lanaren laburpena eskaintzen du, bereziki Bilbok Eraztun Bakarra eta Gollumekin duen topaketa deskubritzen dituen zatia azpimarratuz.

I. Liburua

Bilbok bere 111. urtebetetzea ospatzen du eta bat-batean eskualdea uzten du abisatu gabe, eraztuna Frodo Zorrozabal, bere lehengusu eta oinordekoari utziz. Gandalf aztia Boterearen Eraztuna dela konturatzen da. Hamazazpi urte geroago, Gandalfek Frodori esaten dio Eraztuna Sauron Jaun Ilunak aspaldi galdutakoa dela eta eskualdetik kentzeko aholkatzen diola. Gandalf badoa, eta zin egiten dio Frodoren urtebetetzerako itzuliko dela eta bidaian lagunduko diola, baina ez du hala egiten.

Frodo hobbita, Sam Gamgee lorazaina eta Pippin Took lehengusua lagun dituela oinez abiatzen da Crickhollowko etxe berrira. Haien atzetik zaldizko beltz misteriotsuak doaz, baina Gildor Inglorionek gidatutako elfo talde batekin topo egiten dute eta salbatu egiten dute, Elbereth eta Riders auzoetan. Hobbitek gaua beraiekin pasatzen dute, hurrengo egunean, jazarleak saihesteko lasterbide bat hartzen dute eta Farmer Maggot etxaldera iristen dira. Bucklebury Ferryra eramaten dute eta han Merry Brandybuck bere laguna ezagutzen dute. Crickhollowko etxera iristean, Merryk eta Pippinek Eraztunaren berri dutela adierazten dute eta Frodo eta Samekin bidaiatu nahi dutela azpimarratzen dute. Ondoren, Baso Zaharra zeharkatzea erabakitzen dute, zaldizko beltzak saihesteko. Hala, Agure zumearekin, basoa kontrolatzen duen zuhaitz gaizto bat, Merry eta Pippin harrapatzen ditu, baina Tom Bombadil misteriotsuak erreskatatzen ditu. Alde egiten dutenean, barrow wight batek  harrapatzen ditu. Frodo sorginkeriatik iratzarririk, Bombadileri deitzen dio, honek askatu egiten ditu eta antzinako ezpatak ematen diote.

Bree herrixkara iristen dira, non Strider izeneko Ranger batekin topo egiten dute. Ostalariak Gandalfen gutun bat ematen dio Frodori, Strider lagun gisa identifikatzen duena. Strinderrek basamortura eramaten ditu hobbitak, orain Nazgûl bezala ezagutzen diren zaldizko beltzen beste ihesaldi estu baten ondoren. Weathertop muinoan, berriz ere Nazgûlen erasoa jasatzen dute eta oraingoan Frodo ezpata madarikatuaz zauritu dute. Ihes egitea lortzen dute eta Strinderrek Rivendeleko Elven babesera eramaten ditu. Bidean Frodo gaixotu egiten da, Strinderrek belar-athelaz tratatzen du eta bizirik irtetzen da. Nazgûlak ia Frodo harrapatu egiten dute, baina Strider, Sam eta Elf-jauna Glorfindelek uretara botzen dute Nazgûlak, non Rivendelleko nagusia zen Elrondek deituriko uholde-urak harrapatzen duten.

II. Liburua

Frodo Rivendellen dago, Elrondek zainduta. Elrondeko Kontseiluak Sauron eta Eraztunaren historiari buruz hitz egiten du. Strider Aragorn da, Isildurren oinordekoa dela ezagutarazten da. Isildurrek Sauronen eskutik moztu zuen Eraztuna aurreko Aroan, baina ez zuen suntsitu nahi izan. Gandalfek dioenez, azti nagusiak, Sarumanek, traizionatu egin die eta orain boterea izateko lanean ari da. Gandalf Sarumanek harrapatu zuen, baina ihes egitea lortu zuen, horren ondorioz ezin izan zen Frodoregana itzuli. Kontseiluak Eraztuna suntsitu egin behar dela erabakitzen du, baina hori Mordorreko Doom mendiaren sutara bidaliz bakarrik egin daiteke. Frodok bere gain hartzen du hori. Elrondek, Gandalfen aholkuarekin, kideak aukeratzen ditu. Hala, Eraztunaren Elkartea bederatzi ibiltariek osatzen dute Riders Beltzen aurka egiteko: Frodo, Sam, Merry, Pippin, Aragorn, Gandalf, Gimli nanoa, Legolas elfoa eta Boromir, Denethorren semea, Gondorreko laguntzailea.

Mendi malkartsuak Redhorn pasabidean zehar gurutzatzen saiatu ondoren, Elkartasuna Moriako meategietatik barrena doan bidezidor arriskutsuan doaz. Horrela, Balin, Hobbitan Bilborekin batera joan zen nanoetako bat eta bere nanoen kolonia orkoek hil zutela jakiten dute. Eraso bat biziraun ondoren, orkoek eta Balrog batek jazartzen dituzte, antzinako suzko deabru bat. Gandalfek Balrogari aurre egiten dio, eta biak amildegira erortzen dira. Besteek ihes egiten dute eta Lothlórien baso elfikoan aurkitzen dute babesa. Abiatu aurretik, Galadrielek beraien leialtasuna aztertzen du, eta opari indibidualak egiten dizkie, magikoak gutxi gorabehera, haien misioan laguntzeko. Frodo eta Sami, bere iturria (Galabrieleko ispilua) begiratzeko baimena ematen die, iraganeko, oraingo eta agian etorkizuneko ikuspenak ikusteko.

Galadrielen senarrak, Celebornek, Elkartasun txalupak, soingainekoak eta ogia ematen diote, eta Anduin ibaian behera joaten dira Amon Hen muinoraino. Han, Boromir Frodori Eraztuna kentzen saiatzen da, baina Frodok jantzi eta desagertu egiten da. Frodok Mordorrera bakarrik joatea aukeratzen du, baina Samek igarri egiten dio zer nahi duen, harrapatu egiten du ibaia gurutzatzen saiatzen den bitartean, eta berarekin doa.

Bi dorreak

III. Liburua

Sarumanek, Sauronek eta Grishnákh bidalitako Uruk-hai, orko handiak, eta beste orko batzuk, Boromir hil eta Merry eta Pippin harrapatu dituzte. Ondorioz, Aragorn, Gimli eta Legolas orkoen atzetik doaz. Rohango erresuman, orkoak Rohangoko zaldizkoak hiltzen dituzte, Éomerrek gidatuta. Merry eta Pippin Fangorn Basora ihes egiten dute, non Treebeard, Ents antzekoen artean zuhaitzik zaharrena ezagutzen duten. Hobbiten arrastroa Aragorn, Gimli eta Legolasen Fangorneraino eramaten dituzte. Han, ustekabean, Gandalfekin topo egiten dute.

Gandalfek azaltzen du Balrog hil zuela borrokan baina Lur Ertainera bidali zuten bere misioa betetzera. Zuriz jantzia dago eta orain Gandalf Zuria da, Sarumanen tokia hartu baitu aztien buruzagi gisa. Gandalfek bere lagunei ziurtatu die Merry eta Pippin salbu daudela. Elkarrekin doaz Edorasera Rohangoren hiriburura. Gandalfek Théoden askatzen du, Rohangoko erregea. Théodenek bere borrokarako indarra biltzen du eta bere gizonekin Helmen Leizearen antzinako gotorlekura doa, Gandalfek Treebearden laguntzaren bila alde egiten duen bitartean.

Bitartean, Merry eta Pippinek bide baketsuetatik Ents esnatu ondoren, Isengard, Sarumanen gotorlekua, eraso eta suntsitu egiten du, aztia Orthancek dorrean harrapatuz. Gandalfek Treebeard konbentzitzen du Huorns armada Théoden laguntzen bidaltzeko. Rohirrimen armada eramaten du Helmen Leizera, eta orkoak garaitu egiten dituzte. Gandalf, Theoden, Legolas eta Gimli Isengardera doaz, eta harritu egiten dira Merry eta Pippin hondakinen artean lasai ikustean. Gandalfek aukera eskaintzen dio Sarumani gaiztakeriatik aldentzeko. Sarumanek entzungor egiten dionean, Gandalfek bere maila eta indar gehienak kentzen dizkio. Sarumanek alde egin ondoren, Wormmithek objektu biribil gogor bat jaurtitzen du Gandalf hiltzeko asmoz. Pippinek objektua jasotzen du; Gandalfek azkar hartzen du, baina Pippinek gauean lapurtzen dio. Dirudienez, palantír bat da, ikus-harria. Pippin Sauronek ikusten du harriaren bitartez. Gandalf berehala Minas Tirith, Gondorreko hiriaren nagusiarengana doa, Pippin berekin eramanez.

IV. Liburua

Frodo eta Sam, Mordorrera bidean, Emyn Muileko muino eta harkaitz antzuetan zehar zailtasunakekin topatzen dira. Jarraituak izaten ari direla ohartzen dira, gau ilargi batean Gollum harrapatzen dute, Moriatik jarraitu diena. Froomek zin eginarazten dio Gollumi zerbitzatuko diola, eta eskatzen dio gida ditzala Mordorrera. Gollumek Marshes hilak zeharkatzen gidatzen diote. Samek Gollum entzuten du bere alter ego Sméagolekin eztabaidatzen ea promesa hautsi eta Eraztuna lapurtzen duen. Mordorreko Ate Beltza oso ondo zainduta dagoela ikusten dute, eta, horren ordez, Ithilien lurraldetik hegoaldera bidaiatzen dute Gollumek ezagutzen duen pasabide sekretu batera. Bidean, Faramirrek harrapatzen ditu. Eraztuna harrapatzeko tentazioari eusten dio. Gollumek, Frodorekiko leialtasunaren eta Eraztunaren desioaren artean urratuta dagoela, pasabidera eramaten ditu, baina Frodo traizionatzen du Shelob armiarma handiarekin Cirith Ungol tuneletan. Gollumek Shelob 's-eko gordelekura eramaten ditu. Frodok Galadrielek emandako Elbereten izarraren argiaren Phiala hartzen du. Argiak Shelob itsutzen du, eta atzera egiten du. Frodok sare erraldoia ebakitzen du Stinga erabiliz (elfoen ezpata), eta aurrera egiten dute. Shelobek beste tunel batetik erasotzen du, eta Frodo ziztatzera erortzen da. Galadrielgo Phialaren eta Sting ezpataren laguntzaz, Sam borrokan hasi da eta munstroa larri zauritzen du. Frodo hilda dagoela sinetsita, Samek Eraztuna hartzen du abentura bakarrik jarraitzeko. Orkoek Frodo aurkitzen dute, Samek entzuten die eta Frodo bizirik dagoela jakiten du.

Erregearen itzulera

V. Liburua

Sauronek armada handi bat bidali du Gondorren aurka. Gandalf Minas Tirith hirira iristen da Denethorri erasoaz ohartarazteko. Minas Tirith setiatua dago, Nazgûlen Jaunak bere Eraztunaren boterea erabiltzen ditu hiriko ateak suntsitzeko. Denethor, Sauronek engainatua, etsipenean erortzen da. Bere burua erretzen du bizirik.  Aragornek, Legolas, Gimli eta Iparraldeko Ragerarekin batera, Hildakoen Patuak hartzen ditu Dunharrowko Gizon hilak erreklutatzeko, horiek Gondorreko erregearen alde borrokatu arte atseden hartzea ukatzen dien madarikazio zahar bat dute.

Aragorn jarraituz, Hildakoen armadak ikara eragiten die Umbarreko korsikarrei Gondor hegoaldean. Aragornek korsikarrak garaitzen ditu eta euren ontziak erabiltzen ditu Gondor hegoaldeko gizonak Anduin ibaian gora eramateko, eta Minas Tirith borrokara garaiz irizteko. Théoden iloba Éowynek, armadan mozorroturik sartu eta Nazgûlen Jauna hiltzen du Merryren laguntzarekin; biak zaurituta daude. Elkarrekin, Gondorrek eta Rohanek Sauronen armada garaitu dute Pelennorreko Zelaien guduan, hala ere, Théoden erregea hildakoen artean dago.

Aragorn Minas Tirith hirira sartzen da eta Faramir, Eowyn eta Merry sendatzen ditu. Sauron bere benetako arriskutik aldentzeko intentzioarekin, gizon talde bat gidatzen du Gondor eta Rohanetik, Ithilien zeharkatuz Ate Beltzeraino. Morannongo batailan, besteen armadaren soldaduen kopurua askoz ere handiago da.

VI. Liburua

Bitartean, Samek Frodo Cirith Ungol dorretik erreskatatzen du. Mordorren zehar abiatzen dira. The Cracks of Doom-era iristen direnean, Frodok ezin dio Eraztunari gehiago eutsi. Berak erreklamatu eta jarri egiten du. Gollum berriro agertzen da bat-batean, Frodorekin borrokatu eta Frodori atzamarra hozkatzen dio Eraztuna gainean duela. Modu basatian ospatuz, Gollum sutara erortzen da Eraztuna eramanez. Eraztuna suntsitzen denean, Sauronek betiko galtzen du bere boterea. Ondorioz, sortu zuen guztia suntsitzen da, Nazgûl galdu eta bere gudarosteak hain sakabanaturik geratzen dira guduan, Aragorn garaile ateratzen dela.

Aragorn, Arnor eta Gondorreko errege izandatzen dute, eta Arwen, Elronden alabarekin ezkontzen da. Théoden lurperatzen dute eta Éomer Rohango erregea izendatzen dute. Bere arreba, Éowyn, Faramirrekin ezkonduko da, orain Gondorreko laguntzailea eta Ithilien printzearekin. Galadriel, Celeborn eta Gandalfek elkartu eta agur esan zieten Treebeardi eta Aragorni.

Lau hobbitek eskualdera itzultzen dira, bertan "Sharkey" (gerora Saruman zela jakingo dute) zuzenduriko gizonek eskualdea bere gain hartu dutela ohartzen dira. Merryk gidatutako hobbitek matxinada sortzen dute eta garaitu egiten dituzte. Gríma Wormmithek Saruma hil egiten du Bag End-en aurrean (Frodoren etxea). Hori dela eta, Hobbit gezilariek Gríma hiltzen dute. Merry eta Pippin heroi bezala ospatzen dira. Sam Rosie Cottonekin ezkontzen da eta Galadrielen opariak erabiltzen ditu eskualdea osatzen laguntzeko. Frodo, ordea, oraindik zauriturik dago gorputz eta arimaz, hainbeste denboraz Eraztuna jasan ondoren. Urte batzuk geroago, Bilbo eta Gandalfen konpainian, Frodo itsasoz haraindiko Grey Havens Mendebaldetik Lur hilezinetara doa bakearen bila.

Eranskina

Eraztunen Jaunaren eranskinek Tolkienen legendariumari, kronologiei, genealogiei eta liburuko fikziozko hizkuntzei buruzko zenbait istorio laburrak jasozten ditu:

• A eranskina: Tolkienen legendariumeko gobernariei buruzko urtekari batzuk jasotzen ditu, Numenorretik, Gondor eta Arnorretik, Eorl eta Durinen etxeetaraino. Gobernari horiek zerrendatzeaz gain, etxe bakoitzaren istorioari buruzko kontakizun laburrak eta Aragorn eta Arwenen arteko maitasun istorioari buruzko pasarte bat ere baditu.
• B eranskina: Eguzkiaren Bigarren eta Hirugarren Aroen kronologia bat jasotzen du, Eraztunen Jauna eleberrian kontatzen diren gertaerak bereziki azpimarratuz. Eguzkiaren Laugarren Aroko gertakari ezagun gutxi batzuk ere jasotzen dira, baina Eskualdeko Koparen arabera datatuak.
• C eranskina: hobbit familia ezberdinetako zuhaitz genealogikoak biltzen ditu, horien artean, Zorrozabal, Brandigamo, Tuk eta Sam Gamyiren familiak. Azken honetan, Gamyiz gain, Coto eta Cavada ere sartzen dira.
• D eranskina: Erdialdeko Lurraldean erabiltzen diren egutegiei buruzko azalpen bat jasotzen du.
• E eranskina: Tengwar eta angerthasen idazketa, ortografia eta ahoskera arauak jasotzen ditu, Tolkienek bere obrarako sortutako hizkuntzetan erabilitako letra motak.
• F eranskina: Tolkienek, Eguzkiaren Hirugarren Aroko Erdialdeko Lurraldeko herri ezberdinek erabiltzen dituzten hizkuntzei eta euren itzulpenari buruz hitz egiten duen testu bat jasotzen du.

Ikus, gainera

• Hobbita
• Silmarillion