Lankide:OlatzGomezLoizaga/Proba orria

Bit-tasa

Informatika eta telekomunikazioen arloetan, bit-tasa (edo R, aldagai bezala) denbora unitateko prozesatzen edo transmititzen den bit kopurua da. Bit-tasa ”bit segundoko” unitatearekin (”bit/s”) kuantifikatzen da, normalean SI aurrizki bati lotuta; adibidez, “kilo” (1 kbit/s = 1.000 bit/s), “mega” (1 Mbit/s = 1.000 kbit/s), “giga” (1 Gbit/s = 1.000 Mbit/s) edo “tera” (1 Tbit/s = 1.000 Gbit/s). Askotan, laburpen ez-estandarra “bps” erabiltzen da sinbolo estandarra “bit/s” ordezkatzeko; adibidez, “1 Mbps” milioi bat bit segundoko adierazteko erabiltzen da.

Arlo gehienetan, byte bat segundoko (1 B/s) neurriak 8 bit/s adierazten du.  

Aurrizkiak

Bit-tasa altuak kuantifikatzen direnean, SI aurrizkiak erabiltzen dira:

1.000 bit/s tasa = 1 kbit/s (kilobit bat edo mila bit segundoko)

1.000.000 bit/s tasa = 1 Mbit/s (megabit bat edo milioi bat bit segundoko)

1.000.000.000 bit/s tasa = 1 Gbit/s (gigabit bat edo mila milioi bit segundoko)

Batzuetan aurrizki binarioak erabiltzen dira bit-tasak adierazteko. Estandar Internazionalak (IEC 80000-13) laburpen desberdinak adierazten ditu aurrizki binario eta dezimalentzat (adib.: 1 KiB/s = 1024 B/s = 8192 bit/s, eta 1 MiB/s = 1024 KiB/s).

Datuen komunikazioaren arloan

Bit-tasa gordina

Komunikazio sistema digitaletan, OSI ereduko geruza fisikoko bit-tasa gordina fisikoki eta segundoko transmititzen den bit kopurua da. Transferentzia komunikazio lotura batetik gertatzen da, eta informazio erabilgarria eta protokolo goiburuak hartzen dira kontuan.

Serieko transmisioetan bit-tasa gordina bit transmisio denborarekin erlazionatuta dago hurrengo formularen bidez:

$\operatorname {R} _{b}={\frac {1}{\operatorname {T} _{b}}}$

Bit-tasa gordina sinbolo-tasarekin erlazionatuta dago. Sinbolo-tasa baudetan edo sinbolo segundoko neurtzen da; hala ere, bit-tasa gordina eta baud balioa soilik izango dira baliokideak bi maila sinboloko daudenean, 0 eta 1 adierazten; hori gertatzen da egoera horretan sinbolo bakoitzak bit bat eramaten duelako zehazki.

Modulazio eta linea kode digital metodo gehienentzako:

${\text{Sinbolo-tasa}}\leqslant {\text{Bit-tasa gordina}}$

Zehazki, linea kode digital batek informazioa adierazten duenean pultsu anplitude modulazioa (PAM) erabiliz, $2^{N}$ tentsio maila desberdinekin ${\text{N bit/pultsu}}$ transferitu ditzake. Modulazio metodo digital batek $2^{N}$ sinbolo desberdin erabiliz, adibidez $2^{N}$ anplitude, fase edo maiztasun, ${\text{N bit/sinbolo}}$ transferitu ditzake. Honen emaitza hurrengoa da:

${\text{Bit-tasa gordina}}={\text{Sinbolo tasa}}\times N$

Aurreko emaitzaren salbuespena autosinkronizazioa egiten duten linea kodeak dira, adibidez Manchester kodetzea edo zerora itzuli (RTZ) kodetzea, non bit bakoitza bi pultsuz adierazita dagoen. Honen emaitza hurrengoa da:

${\text{Bit-tasa gordina}}={\text{Sinbolo-tasa/2}}$

Nyquisten legeak goiko muga teoriko bat ezartzen du sinbolo tasarentzat baudioetan, sinbolo/s edo pultsu/s neurrietan eta banda zabalera batzuentzat hertzetan:

${\text{Sinbolo-tasa}}\leqslant {\text{Nyquist-tasa}}={\text{banda zabalera}}\times 2$

Komunikazio paraleloa bada, bit-tasa gordina hurrengo formularen bitartez lortzen da:

$\sum _{i=1}^{n}{\frac {\log _{2}M_{i}}{T_{i}}}$

Non n kanal paraleloen kopurua den, M_i modulazioaren sinbolo edo maila kopurua i kanalean den eta T_i sinboloen iraupen denbora den, segundoetan, i kanalerako.

Informazio tasa

Komunikazio-kanal digital baten geruza fisikoko bit-tasa netoa, informazio-tasa, bit-tasa erabilgarria edo kable abiadura (hizkera informalean) bere edukiera da, protokolo goibururik gabe; adibidez, erroreak zuzentzeko kodeen bit erredundanteak ez dira kontuan hartzen bit-tasa netoan. Erroreak zuzentzeko kodeak arruntak dira, batez ere haririk gabeko komunikazio sistemetan, banda zabalera handiko modem estandarretan eta kobrezko abiadura altuko LAN modernoetan.

Modem eta haririk gabeko sistemetan, lotura egokitzapena (informazio-tasa eta modulazio eta/edo errore kodetze sistema seinalearen kalitatearen arabera moldatzen dira automatikoki) askotan erabiltzen da. Testuinguru horretan, goieneko bit-tasa terminoak azkarrena den eta sendotasun gutxiena duen transmisio moduaren bit-tasa netoa adierazten du; adibidez, erabilgarria da igorle eta hartzailearen arteko distantzia oso laburra bada.

Kasu batzuetan, sistema eragileek eta sare tresneriak sare sarbide teknologiaren edo komunikazio gailuaren “konexio abiadura” detektatu dezakete; kasu horietan, bit-tasa netoa erabiltzen da.

Bit-tasa netoa bit-tasa gordinarekin erlazionatuta dago kodigo-tasaren bitartez:

${\text{Bit-tasa netoa}}\leq {\text{Bit-tasa gordina}}\times {\text{Kodigo-tasa}}$

Throughput

Throughput terminoak banda zabalera digitalaren kontsumoa adierazten du. Erabiltzen da komunikazio lotura batean izandako bit-tasa erabilgarriaren batezbestekoa adierazteko. Normalean, erreferentzia puntua lotura geruzaren gainean dago; ondorioz, throughputa lotura geruzaren protokoloaren goiburua ez du kontuan hartzen. Throughputean eragina dute hurrengo bi faktoreek: informazio iturrian dagoen trafiko karga eta sare baliabideak erabiltzen ari diren iturri kopurua.

Goodput

Goodputa aplikazio geruzara heltzen den bit-tasa netoaren batezbestekoa adierazten du. Tasa horretan protokolo goiburuak edo informazio pakete berbidalketak ez dira kontuan hartzen; adibidez, fitxategiak bidaltzean, goodputa fitxategi transferentzia-tasa da. Tasa hori horrela kalkulatu ahal da:

${\text{Fitxategi transferentzia-tasa}}={\frac {{\text{Fitxategiaren tamaina}}\times 8}{\text{Fitxategi transferentzia denbora}}}$

Non fitxetagi transferentzia-tasa bit/s-etan adierazten den, fitxategiaren tamaina byte-etan adierazten den eta fitxategi transferentzia denbora segundoetan adierazten den.

Multimediaren arloan

Multimedia digitalaren arloan, bit-tasak hurrengoa adierazten du: gordetako informazio kantitatea grabazioaren segundoko. Kasu honetan, bit-tasa faktore desberdin batzuen menpe dago:

• Jatorrizko materialaren laginketa maiztasunak desberdinak izan ahal dira.
• Laginek bit kopuru desberdinak erabili ahal dituzte.  
• Informazioa kodifikatuta egon ahal da eskema desberdinekin.
• Informazioa konprimituta egon ahal da algoritmo desberdinak erabilita.

Kodifikazio bit-tasa

Multimedia digitalaren arloan, bit-tasa hurrengoa adierazteko erabiltzen da: konpresio prozesuaren ondoren, ikus-entzunezkoak adierazteko erabiltzen den bit-kopurua segundoko. Multimedia fitxategi baten kodifikazio bit-tasa honela kalkulatu daiteke:

${\text{Kodifikazio bit-tasa}}={\frac {{\text{Fitxategiaren tamaina}}\times 8}{\text{Fitxategiaren iraupena}}}$

Non kodifikazio bit-tasa bit/s-etan adierazten den, fitxategiaren tamaina byte-etan adierazten den eta fitxategiaren iraupena segundoetan adierazten den.

Denbora errealeko streaming zerbitzuetan, kodifikazio bit-tasa beharrezko goodputa da etenaldiak saihesteko.

${\text{Kodifikazio bit-tasa}}={\text{Beharrezko goodputa}}$

Audio

Audio CD

Disko trinkoetan bit-tasa netoa 44.1kHz/16-koa da; horrek esan nahi du audioa 44.100 aldiz segundoko laginduta izan dela, 16 bit erabiliz lagin bakoitzeko. Disko trinkoetan soinua estereoa da, beraz bi kanal erabiltzen ditu: eskerrekoa eta eskuinekoa. Hurrengo formularekin kalkulatzen da bere bit-tasa:

${\text{Bit-tasa = lagin-tasa}}\times {\text{bit kopurua}}\times {\text{kanal kopurua}}$

Emandako adibidearen datuak erabiliz:

$44.100\times 16\times 2=1.411.200{\text{ bit/s}}=1.411,2{\text{ kbit/s}}$

MP3

MP3 formatuaren kasuan, kalitatea hobetzen da bit-tasa handitzen den heinean.

• 32kbit/s – orokorrean, onartuta mintzamenean soilik
• 96 kbit/s – orokorrean onartuta mintzamenean edo kalitate baxuko streaming zerbitzuetan
• 128 edo 160 k bit/s – erdi-mailako kalitatea
• 192 kbit/s – kalitate ertaina
• 256 kbit/s – kalitate altua
• 320 kbit/s – MP3 formatuan onartutako kalitaterik onena