Lerro-diagrama
Lerro diagrama gehienetan denboran zehar jasotako datuak irudikatzeko diagrama da. Ardatz horizontalean denboran eta ardatz bertikalean datuak puntuz irudikatuz eta zuzen batez lotuz lortzen da, datuek erakusten duten bilakaera argiago ikuzteko. Ohikoa da diagrama berean datu multzo bat baino gehiago irudikatzea, dagozkien bilakaerak alderatzeko.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Historiako lerro-diagrama zaharrenetako batzuk Francis Hauksbee, Nicolaus Samuel Cruquius, Johann Heinrich Lambert eta William Playfairrek egindakoak dira[1].
Adibidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zientzia esperimentaletan, esperimentuetan jasotako datuak grafiko batean ikusten dira maiz. Adibidez, denboraren une jakin batzuetan objektu batek duen abiadurari buruzko datuak jasotzen badira, datuak datu-taula batean bistara daitezke:
| Igarotako denbora (s) | Abiadura (m s–1) |
|---|---|
| 0 | 0 |
| 1 | 3 |
| 2 | 7 |
| 3 | 12 |
| 4 | 18 |
| 5 | 30 |
| 6 | 45,6 |
Datu-taularen irudikapen hori balio zehatzak erakusteko modu oso egokia da, baina balioetan ereduak aurkitzea eta ulertzea eragotz dezake. Gainera, askotan uste izaten da datu bilketa edo biltegiratze objektibo neutroa dela (eta, alde horretatik, datuak berak bezala ere har daitezke oker), eta, berez, datuak ikusteko aukera bat baino ez da.
Taulako datuek deskribatzen duten prozesua ulertzeko, abiadura-lerroen grafikoa edo grafikoa versus denbora sortzen da. Bistaratze hori eskuineko irudian ageri da. Bistaratze horri esker, ikusleak azkar uler dezake prozesu osoa begi hutsez.
Hala ere, bisualizazio hori gaizki uler daiteke, batez ere abiadura (mendeko aldagaia) denboraren arabera adierazten duen funtzio matematikoa nola erakutsi adierazten denean. Hori gaizki uler daiteke abiadura denboraren araberako aldagaia dela erakusten duenean. Hala ere, hutsean jardungo duen indar konstante batek bakarrik jardungo balu soilik izango litzateke hori.
A izeneko zerbaiten matematika-kontzeptuaren gaizki-ulertu hori, B izeneko zerbaiten funtzio bat izatea, kausa-erlazio bat adieraztea, hala ere, komuna da pertsona arrunten artean (eta "mendeko aldagai" terminoak indartuta), eta ez dago lineako grafiko batean irudikatzearen mende.
Ongien egokitutako funtzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Grafikoek, askotan, gainjarritako funtzio matematiko bat izaten dute, sakabanatutako datuak hobeto doitzeko joera adierazten duena. Geruza horri ongien egokitutako funtzioa deritzo, eta geruza hori duen grafikoari, sarritan, lerro-grafikoa deitzen zaio.
Erraza da "hobeto doitzeko" marra bat eraikitzea, ondoko datu-puntuak lotzen dituzten lerro-segmentuz osatua; hala ere, "hobeto doitzeko" hori ez da azpiko sakabanatze-datuen joeraren irudikapen ideala, arrazoi hauengatik:
- Oso zaila da doikuntza onenaren maldako etenuneak neurketa-balioen posizioekin zehatz-mehatz bat etortzea.
- Datuen errore esperimentala oso gutxitan gertatuko da, baina kurba zehazki datu-puntu bakoitzaren bidez erortzen da.
Nolanahi ere, geruzarik egokienak datuen joerak adieraz ditzake. Gainera, gradientea edo kurbaren azpiko azalera bezalako neurketak bisualki egin daitezke, eta ondorio edo emaitza gehiago atera daitezke datu-taulatik.
Egiazko doitze oneneko funtzio batek funtzio matematiko jarraitu bat adierazi behar du. Funtzio horren parametroak zehazteko, erroreak minimizatzeko eskema egokia erabili behar da, datu-errorea behar bezala ponderatzen duena. Kurbak doitzeko funtzionalitate hori grafikoen edo kalkulu-orrien softwarean egoten da maiz. Doitze hobereneko kurbak ekuazio lineal sinpleetatik kurba koadratiko, polinomial, esponentzial eta periodiko konplexuagoetara alda daitezke.[2]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Friendly, Michael. (2008). «A Brief History of Data Visualization» Handbook of Data Visualization (Springer Berlin Heidelberg): 15–56. ISBN 978-3-540-33036-3. (Noiz kontsultatua: 2020-06-03).
- ↑ «Curve fitting» The Physics Hypertextbook.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q776115
Multimedia: Line charts / Q776115