Norma Andrade

Norma Andrade
	;
Bizitza
Jaiotza	1958 (65/66 urte)
Herrialdea	Mexiko
Hezkuntza
Heziketa	diplomatura ; Autonomous University of Ciudad Juárez (en)
Jarduerak
Jarduerak	giza eskubideen aldeko ekintzailea

Norma Andrade (Mexiko, 1961) ekintzaile mexikarra da, Nuestras Hijas de Regreso a Casa A.C erakundearen sortzaileetako bat.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Norma Ciudad Juárezekoa da jatorriz, eta hezitzailea, Ciudad Juárezko Unibertsitate Autonomoan diplomatua, giza eskubideen eta emakumeen aurkako indarkeriaren prebentzioaren arloan. Bere alaba Lilia Alejandra García Andrade bahitu eta hil ondoren, justiziaren alde eta mugako hirian genero-arrazoiengatik emakumeen aurka egindako krimenak ikusarazteko lan egin du, eta Nuestra Hijas de Regreso a Casa A.C. erakundea sortzen parte hartu. Elkarte hori erakunde aitzindarietako bat da Juárez hirian hildako eta desagertutako nesken senideak antolatzen.^[1]

Giza Eskubideen eta Gizarte Justiziaren aldeko Ekintza Taldeko partaidea. Talde horretan, eskoletako indarkeriari aurrea hartzeko sustapen- eta gaikuntza-arloaren koordinatzailea jardun du, oinarrizko mailan eta maila ertainean. Mexikon, Michoacán eta Mexiko Hirian desagertutako eta hildako neskatoen biktimen senideei ere aholkuak ematen dizkie; eremu akademikoetan, foroetan eta nazioko eta nazioarteko giza eskubideak defendatzeko eta babesteko instantzietan hizlari izan da.^[1]

Andradek Mexikon emakumeen justizia-eskubidearen alde borrokatu du, etengabe heriotza-mehatxuak jaso dituen arren, eta zeregin garrantzitsua izan du Mexikoko zigor-kodean emakume-hilketa delitutzat onartzeko.^[2]

2011ko abenduaren 2an, gizon armatu batzuek Norma zauritu zuten balaz Ciudad Juárezen, lanetik irteten ari zela. Hasieran lapurreta-saiakera izan zela deklaratu zen arren, ikerketa aldatu egin zen tiroketa egunean heriotza-mehatxua jaso zuela jakin zenean.^[3] 2012ko otsailaren 3an, eraso egin zioten Normari bigarren aldiz Mexiko Hiriko egoitzatik kanpo, erasoa gertatu zenean poliziaren babespean egon arren.^[4]

Andraderen bizitzaren bigarren erasoaren ondoren, Erdialdeko Amerikako emakumeen eta ekintzaileen eskubideak defendatzeko 200 talde baino gehiagok berehalako babes eraginkorra eskatu zuten Andrade eta bere familiarentzat, sare sozialetan egindako eskaeren bidez. Eskaerak zioenez, Mexikoko estatuak ezin baditu aurkitu alabaren erasoaren, bortxaketaren eta hilketaren erantzuleak, babes egokia eman lezake gutxienez.^[5] 2008az geroztik, Giza Eskubideen Batzorde Interamerikarrak presioa egin dio Mexikoko gobernuari Andrade familiako lau kideri babesa emateko, Norma barne. Gobernuak ez du egin. Talde horiek ere arreta eta kritika erakartzen diote Mexikoko gobernuari, ez baitiote segurtasun egokia eskaini.

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Giza eskubideen defendatzaile gisa egindako ibilbideaz geroztik, Andradek hainbat sari jaso ditu Mexikon eta nazioartean:^[1]

2003 Amnistia Internazionala AEBen aintzatespena Washingtonen, zigorgabetasunaren aurkako borroka jarraituaren alde.
2004 Frantziako Errepublikako Giza Eskubideen Sariaren aipamen berezia.
2005 Alecrín saria Vigon (Espainia), bere lana aintzatesteko eta bere bizitzarako arriskutik salbuetsi gabeko konpromisoa adierazteko, Ciudad Juárezen feminizidioa salatuz.
2006 Carballo udalerriak (Espainia) emandako Racimo saria.
2006 Andrakintza saria, Euskal Herriko Muzkizko Udalak emana, Ciudad Juárezen emakumeen aurkako indarkeriari aurre egiteko "Alto a la violencia contra las mujeres, no más feminicidios, fin a la impunidad, por la igualdad de género" proiektuari
2007 Madrilgo (Espainia) Aktoreen Batasuneko Emakumearen Idazkaritzaren Sari Berezia.
2007 Espainiako Coutat L'Hospitalet saria, Lankidetza eta Elkartasunekoa, zigorgabetasunaren aurka borrokatzeagatik eta giza duintasuna, norbanakoaren askatasuna eta emakumeen eskubideak babesten laguntzeagatik.
2007 Semilllas Fundazioaren saria egindako lana aintzatestea.
2009 Urteko ama onenaren saria, Mexikoko Selección Readers Digest-ek emana.
2013 Alice Salomón saria, Alice Salomon Goi Mailako Ikasketa Eskolak ematen duena, Berlinen (Alemania), emakumearen emantzipazioan eta egoera txarrean gizarte-lana garatzen lagundu duten pertsona ospetsuei. "Nuestras Hijas de Regreso a Casa" elkartea sortzeagatik eta emakumeen eskubideen aldeko konpromiso ausarta izateagatik aintzatetsi zuten.
2013 Mentes Quo + Discovery saria, Mente Humana kategorian, buru bitxia, grinatsua, integratzailea eta ameslaria izateagatik, mundua eraldatzeko inspirazioa ematen diguna. Mexiko eraldatzen duten 30 buruen artean geratzen da, eta bere proiektua hamar buru onenen artean aukeratua..
2016 Pertsona kategorian Hermila Galindo onartzea, giza eskubideen defentsan egindako ibilbideagatik eta emakumeak ahalduntzean egindako aurrerapenagatik.
2022ko azaroa Edelstam Saria, Suedia^[6]