San Martin eliza (Argiñaritz)

San Martin eliza
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Girgillao
Koordenatuak	42°44′36″N 1°51′43″W / 42.74339693°N 1.86208052°W

San Martin eliza Mañeruibarreko Girgillao udalerriko Argiñaritz lekuan kokatutako XIII. mendeko kristiau eliza bat da.

Eraikina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herriaren mutur batean parrokia dago, XIII. mende hasierako Erdi Aroko fabrika zaharra, XVI. mendean handitu eta eraberritua. Garai hartakoa da habearte bakarra, oinplano angeluzuzenekoa, jatorrizko estalki protogotikoak mantentzen dituena, kanoi erdi zorrotzeko hiru ganga-zatitan oinarritua, biribilkizko mentsuletan finkatutako arku fajoi sendoekin. Habearte horren atzean, XVI. mendeko burualde gotiko-pizkundear bat dago. Oinplano karratua du, eta gurutze-ganga soil bat, ebakidura lerronahasiko nerbioekin, eskema poligonaleko mentsula platereskoetan bilduak. Bere garaikidea da arku beheratuaren gainean oinetara altxatzen den goi-korua. Kanpoaldean, harlanduxkako hormak ikus daitezke, kontrahorma sendoekin, XVI. mendeko obran ohikoa den diagonala eskaintzen dutenak. Mende berekoa da Epistolaren albo batean irekitzen den arku zorrotzeko portada. Erdi Arokoa da, ordea, habeartearen oinaldearen gainetik irteten den dorre prismatikoa.

Parrokiaren burualdean 1580 inguruko erretaula nagusi bat dago. Erretaula hori Uharte Arakilgo zizelkatzaileak, Migel Martzalek, egin zuen. Platereskotik Erromanismorako trantsizioko Nafarroako multzo ederrenen artean dago. Bankuak, bi gorputzek eta teilatupeak osatzen dute, eta hiru kale ditu, zutabe jonikoz osatuta eta beheko herenean apaindutako fustez osatuta. Mazoneria honetan, Kristoren Pasioaren eta San Martin tenpluaren santu titularraren bizitzaren erliebeak daude, baina, bereziki, Ama Birjinaren, Haurraren eta San Juanitoren eta santu martiri baten tailuak nabarmentzen dira. Hark Italiako madona ederrak gogorarazten ditu, eta Donateloren jarraitzaileen eskultura florentziarrarekin erlaziona daiteke; bigarrenak, berriz, Erromanismorantz egiten du gehiago. Erretaula bere eskulturarekin Juan de Landa margolariak egindako polikromia nabarmentzen du.

Kapera nagusian, Sortzez Garbiaren eta Arrosarioko Ama Birjinaren erretaulak daude, XVII. eta XVIII. mendeetakoak, hurrenez hurren. Azken erretaula honek XV. mendeko bigarren hereneko tailu gaineko bi margolan ditu, dohaintza-emaile batek eta San Joan Bataiatzaileak lagunduta San Migel irudikatzen dutenak. 1570 inguruan, nabearen horma bat apaintzen duen Kalbario errenazentista dago.