1876-1878ko Gosete Handia
| 1876-1878ko Gosete Handia | ||
|---|---|---|
| ||
| Mota | Gosete | |
| Denbora-tarte | 1876 - 1878 | |
| Herrialdea | Britainiar Raj | |
1876-1878ko Gosete Handia (baita 1876-1878ko hegoaldeko Indiako Gosetea edo 1877ko Madrasko Gosetea ere) britainiar koroaren menpeko Indian izandako gosetea izan zen. 1876an hasi zen, Dekkango uztak galdu zituen lehorte handi baten ondoren.[1] Hegoaldeari eta hego-ekialdeko Indiari eragin zien (Madras eta Bombayko britainiar presidentetzak, eta Mysore eta Hyderabad estatu nagusiak) bi urterako. Bere bigarren urtean, gosetea erdialdeko probintzietako eta ipar-mendebaldeko probintzietako eskualde batzuetara eta Punjabeko eremu txiki batera ere hedatu zen iparralderantz.[2] Goseteak, guztira, 665.630 km²-ko eremua estali zuen, eta 58.500.000 pertsona larritu zituen. Gosete horren ondorioz, 5,5 milioi pertsona hil ziren.[3] [4]
Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Neurri batean, "Gosete Handia" lehorte handi batek eragin zezakeen, Dekkango goi-ordokian uztak galtzea eragin zuena.[1] Indiakoa, Txinako, Hego Amerikako eta Afrikako zati batzuetako lehorte eta uzta-galeraren modelo zabalago baten parte izan zen. El Niño gogor eta Indiako ozeanoko dipolo baten arteko elkarrekintzak eraginda, 19 eta 50 milioi arteko heriotzak eragin zituen.[5]
Gobernu kolonialaren ale-esportazio erregularrak aurrera jarraitu zuen; gosetean zehar, Lord Robert Bulwer-Lytton erregeordeak Ingalaterrara 6,4 milioi ehuneko peso (320.000 tona inguru) gari esportatu zituen, eta horrek eskualdea ahulagoa izatea eragin zuen. Labore komertzial alternatiboen laborantzak, alearen merkantilizazioaz gain, zeregin garrantzitsua ere izan zuen gertakarietan.[6][7]
Gosetea gobernu koloniala gizarte-laguntzako gastuak murrizten saiatzen ari zen une batean gertatu zen. Lehenago, 1873–1874ko Biharreko Gosetea, heriotza-tasa larria saihestu zen Birmaniako arroza inportatuz. Bengalako Gobernua eta Sir Richard Temple bere gobernadoreordea karitatezko laguntzaren gehiegizko gastuengatik kritikatu zituzten.[8][9] 1876an, Templek, orduko Indiako Gobernuarentzat Gosetearen Komisarioa zenak,[2] gehiegizko edozein salaketa berritzaile aintzat hartuta, ale-trukeari dagokionez, behin eta berriz laissez faire politika bat ezartzeaz gain[10] baita laguntza-anoa urriagoetarako kalifikazio-estandar zorrotzagoak ere proposatu zituen.[2] Bi laguntza mota eskaini zituen: "laguntza lanak" gizon, emakume eta haur langile egokientzat, eta doako laguntza (edo karitatezkoa) haur txikientzat, adinekoentzat eta behartsuentzat.[11]
Gosetea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hala ere, kalifikazio-proba zorrotzagoak behin eta berriz egin izanak Bombayko Lehendakaritzan "sorospen-langileen" grebak eragin zituen.[2] 1877ko urtarrilean, Templek soldata murriztu zuen Madras eta Bombayko laguntza-eremuetako lan gogorreko egun bategatik:[12] Temple wage edo Templeren soldata delakoak "itzalik eta atsedenik gabeko lan gogorreko egun luze baterako"[13] libra bat (453,6 gr.) ale eta anna bat gizon batentzat, eta kopuru txikiago bat emakume edo lan egiten zuen haur batentzat.[14][15] Soldata murriztuaren atzean zegoen arrazoia, garai hartako uste nagusiarekin bat zetorrena, gehiegizko ordainketek goseteak jotako biztanleen artean "mendekotasuna" (edo "desmoralizazioa" erabilera garaikidean) sor zezaketela izaten zen.[12]
Agintari batzuk Templeren gomendioen aurka agertu ziren, William Digby eta Madrasko Lehendakaritzarako Osasun Komisarioa zen W. R. Cornish medikua barne.[16] Cornishek gutxienez 1,5 libra (680,4 gr.) aleren alde egin zuen, eta gainera, landare- eta proteina-gehigarrien alde, batez ere banakoek sorospen lanetan lan nekagarria egiten bazuten.[16] Hala ere, Lytton erregeordeak Templeren alde egin zuen, eta honek "dena diru kopuru txikiena ordaintzeko finantza-kontsiderazioaren mende egon behar dela" argudiatu zuen.
1877ko martxoan, Madrasko gobernu probintzialak anoa handitu zuen Cornishen gomendioen erdira arte, 1,25 libra (567 gr.) eta dal formako 1,5 ontza (43 g) proteina.[16] Bitartean, askoz ere pertsona gehiago gosez hil ziren. Indiako beste leku batzuetan, hala nola Agra eta Oudh Probintzia Batuetan, non neurri gogorrak hartu zuten, heriotza-tasa handia izan zen.[17] 1878ko bigarren erdian, malaria izurrite batek desnutrizioaren ondorioz ahulduta zeuden beste asko hil zituen.[17]
1877ko hasieran, Templek "gosetea kontrolpean" jarri zuela aldarrikatu zuen. Digbyk adierazi zuenez, "ia ezin da esan gosete bat behar bezala kontrolatuta dagoenik, eta horrek hildako pertsonen laurdena uzten du".[7]
Gosetea Mysore estatuan[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1876ko Gosetea baino bi urte lehenago, eurite bortitzek Kolar eta Bangaloren ragi laboreak (artatxiki mota bat) suntsitu zituzten. Hurrengo urteko prezipitazio eskasiak lakuak lehortzea ekarri zuen, eta horrek elikagaien stockari eragin zion. Gosetearen ondorioz, estatuko biztanleria 874.000 pertsona jaitsi egin zen (1871ko erroldarekin alderatuta).
Gobernu kolonialak Sir Richard Temple bidali zuen gosete-komisionatu berezi gisa, Mysoreko gobernuaren laguntza-lanak gainbegiratzeko. Goseteari aurre egiteko, Mysoreko gobernuak sorospen sukaldeak hasi zituen. Jende asko, laguntza jaso zuenean, Bangalorera joan zen. Pertsona horiek elikagaien eta aleen truke Bangalore-Mysore trenbidean lan egin behar izan zuten. Mysoreko gobernuak ale kopuru handiak inportatu zituen ondoko Madrasko Lehendakaritzatik. Basoetako artzaintza aldi baterako baimendu zuten, eta tanke berriak eraiki eta tanke zaharrak konpondu ziren. C. V. Rungacharlu Mysore Estatuko dewanak hitzaldi batean estatuaren kostua 160 lakhekoa zela estimatu zuen, estatuaren zorra 80 lakhekoa izanik.[18]
Ondorioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gosetearen hilkortasuna 5,5 milioi pertsona ingurukoa izan zen.[3] Hilkortasun handiegiak eta "sorospen eta babes" eskaera berrituek eragin zuten, zuzenean, 1880ko Gosetearen Batzordea eratzea eta Indian Famine Codes izeneko kodearen adopzioa.[17] Gosetearen ondoren, hegoaldeko Indiako nekazarien eta ehuleen kopuru handi batek britainiar kolonia tropikaletara emigratu zuen landaketetan kontratatutako langile gisa lan egiteko.[19] Gosetearen gehiegizko hilkortasunak, halaber, Bombayko eta Madrasko lehendakaritzetan biztanleriaren hazkunde naturala neutralizatu zuen hamarkadan, Erresuma Batuko Indiako 1871 eta 1881eko lehen eta bigarren erroldeen artean, hurrenez hurren.[20] Tamilerazko eta beste hizkuntzetako tradizio literarioetan gosetearen memoria egun ere mantentzen da.[21]
Gosete Handiak eragin politiko iraunkorra izan zuen Indiako ekitaldietan. William Wedderburn eta A. O. Hume Indiako administratzaile britainiarrak gosetearen aurreko erreakzio ofizialengatik eta, bereziki, gosetea arintzeko modurik onenari buruzko eztabaida ofizialaren itotzeagatik kezkatuta zeuden.[22] Hamarkada bat baino gutxiago geroago, Indiako Kongresu Nazionala sortu zuten eta, aldi berean, indiar nazionalistarren belaunaldi batean eragin zuten. Azken hauen artean Dadabhai Naoroji eta Romesh Chunder Dutt zeuden, zeinentzat Gosete Handia Britainiar Rajaren kritika ekonomikoaren giltzarri bihurtuko zen.[22]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b (Roy 2006, 361 orr. )
- ↑ a b c d (Imperial Gazetteer of India vol. III 1907, 488 orr. )
- ↑ a b (Fieldhouse 1996, 132 orr. )
- ↑ (Davis 2001, 7 orr. )
- ↑ Marshall, Michael. «A freak 1870s climate event caused drought across three continents» New Scientist.
- ↑ Guha, S.. (2006). Environment and Ethnicity in India, 1200-1991. , 116 or..
- ↑ a b (Davis 2001, 40 orr. )
- ↑ (Imperial Gazetteer of India vol. III 1907, 488 orr. )
- ↑ (Hall-Matthews 1996, 217–219 orr. )
- ↑ (Hall-Matthews 1996, 217 orr. )
- ↑ (Imperial Gazetteer of India vol. III 1907, 477–483 orr. )
- ↑ a b (Hall-Matthews 2008, 5 orr. )
- ↑ (Hall-Matthews 1996, 219 orr. )
- ↑ (Washbrook 1994, 145 orr. )
- ↑ (Imperial Gazetteer of India vol. III 1907, 489 orr. )
- ↑ a b c (Arnold 1994, 7–8 orr. )
- ↑ a b c (Imperial Gazetteer of India vol. III 1907, 489 orr. )
- ↑ Prasad, S Narendra. (2014-8-5). «A devastating famine» Deccan Herald (Bangalore).
- ↑ (Roy 2006, 362 orr. )
- ↑ (Roy 2006, 363 orr. )
- ↑ Zvelebil, Kamil. (1974). Tamil Literature. Otto Harrassowitz Verlag, 218– or. ISBN 978-3-447-01582-0..
- ↑ a b (Hall-Matthews 2008, 24 orr. )
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Arnold, David. (1994). «The 'discovery' of malnutrition and diet in colonial India» Indian Economic and Social History Review 31 (1): 1–26. doi:..
- Davis, Mike. (2001). Late Victorian Holocausts. Verso Books, 400 or. ISBN 978-1-85984-739-8..
- Fieldhouse, David. (1996). Marshall, P. J. ed. The Cambridge Illustrated History of the British Empire. Cambridge: Cambridge University Press, 108–146 or. ISBN 0-521-00254-0..
- Hall-Matthews, David. (1996). «Historical Roots of Famine Relief Paradigms: Ideas on Dependency and Free Trade in India in the 1870s» Disasters 20 (3): 216–230. doi:..
- Inaccurate Conceptions: Disputed Measures of Nutritional Needs and Famine Deaths in Colonial India. doi:..
- «The Indian Empire, Economic» Imperial Gazetteer of India (Published under the authority of His Majesty's Secretary of State for India in Council, Oxford at the Clarendon Press) III: 475–502..
- Roy, Tirthankar. (2006). The Economic History of India, 1857–1947. (2. argitaraldia) New Delhi: Oxford University Press, 385 or. ISBN 0-19-568430-3..
- Washbrook, David. (1994). «The Commercialization of Agriculture in Colonial India: Production, Subsistence and Reproduction in the 'Dry South', c. 1870–1930» Modern Asian Studies 28 (1): 129–164. doi:..
- Faheem, S.. (1976). «Malthusian Population Theory and Indian Famine Policy in the Nineteenth Century» Population Studies 30 (1): 5–14. doi:. PMID 11630514..
- Bhatia, B. M.. (1991). Famines in India: A Study in Some Aspects of the Economic History of India With Special Reference to Food Problem, 1860–1990. Stosius Inc/Advent Books Division, 383 or. ISBN 81-220-0211-0..
- Davis, Mike. (2001). Late Victorian Holocausts: El Niño Famines and the Making of the Third World. Verso, 464 or. ISBN 1-85984-739-0..
- Digby, William. (1878). The Famine Campaign in Southern India: Madras and Bombay Presidencies and province of Mysore, 1876-1878. 1 Londres: Longmans, Green and Co.
- Digby, William. (1878). The Famine Campaign in Southern India: Madras and Bombay Presidencies and province of Mysore, 1876-1878. 2 Londres: Longmans, Green and Co.
- Dutt, Romesh Chunder. (2005). Open Letters to Lord Curzon on Famines and Land Assessments in India. Londres: Kegan Paul, Trench, Trubner & Co. Ltd (reprinted by Adamant Media Corporation) ISBN 1-4021-5115-2..
- Dyson, Tim. (1991). «On the Demography of South Asian Famines: Part I» Population Studies 45 (1): 5–25. doi:..
- Dyson, Tim. (1991). «On the Demography of South Asian Famines: Part II» Population Studies 45 (2): 279–297. doi:. PMID 11622922..
- Famine Commission. (1880). Report of the Indian Famine Commission, Part I. Kalkuta.
- Ghose, Ajit Kumar. «Food Supply and Starvation: A Study of Famines with Reference to the Indian Subcontinent» Oxford Economic Papers, New Series 34 (2): 368–389..
- Government of India. (1867). Report of the Commissioners Appointed to Enquire into the Famine in Bengal and Orissa in 1866, Volumes I, II. Kalkuta.
- Hardiman, David. (1996). «Usuary, Dearth and Famine in Western India» Past and Present 152: 113–156. doi:..
- Hill, Christopher V.. (1991). «Philosophy and Reality in Riparian South Asia: British Famine Policy and Migration in Colonial North India» Modern Asian Studies 25 (2): 263–279. doi:..
- Klein, Ira. (1973). «Death in India, 1871-1921» The Journal of Asian Studies 32 (4): 639–659. doi:..
- McAlpin, Michelle B.. (1983). «Famines, Epidemics, and Population Growth: The Case of India» Journal of Interdisciplinary History 14 (2): 351–366. doi:..
- McAlpin, Michelle B.. (1979). «Dearth, Famine, and Risk: The Changing Impact of Crop Failures in Western India, 1870–1920» The Journal of Economic History 39 (1): 143–157. doi:..
- Singh, Deepti. (2018). «Climate and the Global Famine of 1876–78» Journal of Climate 31 (23): 9445–9467. doi:..
- Temple, Richard. (1882). Men and events of my time in India. Londres: John Murray, 526 or..
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q3534685
Multimedia: Great Famine of 1876–1878 / Q3534685