Autosoma

Kromosoma autosomikoak edo autosomak X eta Y ez den edozein kromosoma; bikoteka ageri dira gorputzeko zeluletan, eta banaka gametoetan. Daramaten informazio genetikoak ez du sexua erabakitzen.[1] Gizakiek 22 pare autosoma dute.
Etimologia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]"Autosoma" hitzak erro grekoak ditu eta "kromosoma ez-sexuala" esan nahi du. Osagai lexikoak hauek dira: auto (berez) gehi soma (gorputza).[2]
Ezaugarriak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zelula diploide arrunt baten barruko kromosoma autosomikoak morfologia bera duten pare gisa aurkezten dira.
Gizakian, 1. paretik 22. parera bitarteko kromosomak autosomak dira, eta 23. parea X edo Y kromosoma sexualei dagokie.
Autosomei lotutako ezaugarriak edo ezaugarriak herentzia autosomikoa dutela esaten da, eta kromosoma sexualei edo heterokromosomei lotutako ezaugarriak edo ezaugarriak X-tik edo Y-tik independenteak dira. Desordena genetiko batzuk kromosoma autosoma kopuru anormal batek eragiten ditu.
Mendel
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gregor Johann Mendel (Heinzendorf, gaur egun Hynčice, 1822ko uztailaren 20a - Brno, 1884ko urtarrilaren 6a) austriar abade eta zientzialaria izan zen. Genetika modernoaren aita dela esan dezakegu; bere ikerketekin biologiaren atal honi oinarri sendoak jarri baitzizkion. Meldelek 3 lege zituen.
1. legea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ezaugarri bakarrean desberdinak diren espezie bereko bi barietate gurutzatzen direnean, lehendabiziko belaunaldiko ondorengo guztiak ezaugarri edo karaktere horrekiko berdinak dira eta hibridoak gainera.
2. legea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Lehenengo belaunaldian sortutako hibridoak gurutzatutakoan, kontrako karaktereak bereizi egiten dira, eta ondorengoek fenotipo ezberdinak izaten dituzte.
3. legea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Karaktere ez antagonikoei erreparatzen badiegu, bakoitza bere aldetik heredatzen da eta ondorengoei zoriz konbinatuta transmititzen zaizkie. Bestela esanda, karaktere bakoitza bere aldetik transmititzen da, aurreko bi legeak betez.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2025-03-21).
- ↑ (Gaztelaniaz) «AUTOSOMA, radicación» Etimologías de Chile - Diccionario que explica el origen de las palabras (Noiz kontsultatua: 2025-03-21).