Badami Shivalaya

Badami Shivalaya
Kokapena
Herrialdea	India
Indiako estatua	Karnataka
Division in India	Belgaum division
Indiako barruti	Bagalkot barrutia
Koordenatuak	15°55′25″N 75°40′53″E

Badami Shivalaya

Badami Shivalaya Indiako VI. mendetik VIII. mendera eraikitako hiru tenpluetako bat da, Indiako Badamin, Karnatakako Bagalkot barrutian. Chalukyaren estilo goiztiarra ilustratzen dute eta Dravida arkitektura hinduan hobekien kontserbatu diren ilustrazioen artean daude. Badamiko haitzuloko tenpluetatik eta Agasthya lakutik gertu dauden beste tenplu estruktural batzuetatik gertu daude, eta muino desberdinetan kokatzen dira. Badami Shivalaya hiru santutegiz dago osatua: Goi Shivalaya (berez Vaishnava tenplua), Behe Shivalaya eta hobekien kontserbatutako Mallegitti Sivalaya, Badami hiriaren iparraldean dagoena. Tenplu hauetan Shiva, Vishnu eta Devirekin lotutako artelanak daude, baita Ramayana eta Mahabharatako elezaharrak ere.

Kokapena eta historia

Badami Karnataka iparraldean dago, Malprabha haranaren eskualdean, tenplu hindu eta jainisten arkitektura eskolen sorlekuan. Dravida eta Nagara tenpluen estiloak eskualde honetan daude, bereziki Badami, Aihole, Pattadakal eta Mahakutako tenplu nagusietan. Hauek Badami Txalukyatarrek eraiki zituzten, Ekialdeko Txalukyak ere deituak, VI. eta VIII. mendeen artean eraikiak. Giltzarri dira tenpluko arkitekturaren eta arteen garapena ulertzeko, baita Karnatako arteen tradizioa ere, K.o. lehen milurtekoaren erdialdearen inguruan. XIII. mendetik aurrera, George Michellek dioenez, Delhiko Sultanerriko armadek, eskualdea konkistatu eta zeuden tenpluak suntsitu zituzten. Malprabha eskualdea oso eztabaidatua izan zen Vijayanagara Inperioko errege hinduen eta Deccan eskualdeko sultan islamiarren artean. Vijayanagarako erregeek Badamiko gotorlekuko hormak handitu zituzten.

Badami tenpluaren iparra aintzira ondoan kokatzen da, Lower Shivalaya terraza harritsu batean, eta goiko Shivalay iparraldeko gotorlekuaren tontorrean. Ziur asko, VII. mendearen hasieran eraiki zituzten biak. Bi tenplu hauek partzialki hondatuta daude barruan dauden artelanak bezala.

Malegitti Shivalaya, egoera askoz hobean dago, ia osorik. Tenplu hau ere VII. mendearen lehen erdialdekoa da, eta interes historikoa du, ondo kontserbatutako artelanak dituelako.

Malegitti Shivalaya

Malegitti Shivalaya

Magletti Shivalaya (625 k.o. – 675 k.o.) Badami hiriaren iparraldean dagoen harkaitz handi baten gailurrean dago. Badamiko Early Chalukya arkitekturan Dravida estiloaren adibiderik zaharrena eta hobekien kontserbatua dagoena da. Lau zutabez eutsitako gudha-manapa batera irekitzen den santutegia da. Santutegiko eta mandapako hormek kurtso kurbatua eta erdiko zatia dituzte, paneletan banatuta, musikari, dantzari eta gerlarien erliebeekin. Shivaren tenplu txiki bat bada ere, Shaivismo eta Vaishnavismoko artelanak ere baditu.

Mandaparen hormek hiru proiekzio dituzte iparraldean eta hegoaldean, eta horien artean Shiva (hegoaldea) eta Vishnu (iparraldea) irudikatzen dituzten panelak daude. Jainko bakoitzak pare bat laguneki irudikatuak daude. Mandaparen hormek, atariaren ondoan, izkinako proiekzio bat dute pilastra nitxoaz aparte. Manapa hormek jali leiho bat dute (argia sartzen uzteko harrizko leiho zulatua). Tenpluaren oinarria iparreko estiloko kapotabandha baten gainean dago, ez Dravida estiloko jagati baten gainean. Maila horretatik gora, tenplua Dravida arkitekturakoa da, oinplano karratukoa.

Beheko Shivalaya

Beheko Shivalaya

Goiko Shivalaya

Tenpluko santutegiaren dorrea baino ez dago gaur egun; kanpoko hormak deseginda daude. Santutegia, jatorriz, hiru aldetako pasabide batek inguratzen zuen, ziur aski ekialderantz hedatutako manapa batekin. Tenpluaren sarrera loto-apaingarriz inguratuta dago. Oinarri eliptiko ezohiko bat ikusten da, gaur egun hutsik dagoena. Kanpoko hormek pilastra lauak dituzte, baina ez dago hegalkin edo horma-hobi eskultorikoen aztarnarik. Sabaia, amalakazko erremate txiki batez errematatutako kupuladun oktagono bat da.

Goiko Shivalaya

Tenplu hau (600 k.o. – 625 k.o.) Iparraldeko muinoaren sekziorik altuenean dago, Behe Shivalayaren ipar-ekialdean. "Goiko Shivalaya" deitzen den arren, Vaishnava tenplua da.

Tenpluaren kanpoko hormek laukizuzen bat sortzen dute, barruan santutegi karratu bat eta pradakshinapatha simetriko bat dituena. Tenplua erortzear dago zati batzuetan, barruko kolomak falta zaizkiolako. Hormak soto baten gainean eraikita daude, eta erdiko ilarak hosto-apaingarriak eta narrazio-eszenak ditu. Hegoaldean, Ramyanaren pasarteak irudikatzen dira, Meisterrek eta Dhakyk "irudi diskretu eta adierazkorretan oinarritutako narratiba dotoreak" bezala deskribatzen dituztenak. Horien artean, Kumbhakarnaren esnatzea eta Ramaren hainbat elezaharren eszenak aurki daitezke. Mendebaldeko panelek Krishna jaunaren jaiotza eta haurtzaroa irudikatzen dute. Goiko hormek proiekzio estuak dituzte parapetoraino eramaten diren pilastren bidez, lau hegoaldean eta hiru mendebaldean. Erdiko pilastren proiekzioek Krishna, Govardhana mendia (hegoaldea) altxatzen irudikatzen duten panelak dituzte, Narasimha biktima (iparraldea) destripatzen, etab. Horiek miniaturazko teilatu-hegalak eta kuduak jasaten dituzte. Santutegiaren gaineko dorre karratuak pilastrak dituzten hormak ditu. Chalukyako arkitektura goiztiarrean Dravida estiloko sabai mota honen adibiderik zaharrena eta hobekien kontserbatuena den kuta handi batez koroatuta dago.

Kanpo estekak

• Datuak: Q19881302