Astigar: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

17:47, 30 abuztua 2010ko berrikusketa

Taxotaula bat irakurtzeko era

Astigarrak

Astigar gorriaren loreak

Sailkapen zientifikoa

Erreinua:	Plantae
Klasea:	Magnoliopsida
Ordena:	Sapindales
Familia:	Sapindaceae
Generoa:	Acer Carolus Linnaeus

Espezieak

Acer monspessulanum - Ihar frantsesa
Acer opalus - Astigar italiarra
Acer campestre - Astigar arrunta
Acer grandidentatum - Hortz handidun astigarra
Acer macrophyllum - Orri handidun astigarra
Acer micranthum - Baratzetako Astigarra
Acer negundo - Negundo astigarra
Acer palmatum - Astigar japoniarra
Acer platanoides - Astigar zorrotza edo Astigar norvegiarra
Acer pseudoplatanus - Astigar zuria
Acer rubrum - Astigar gorria
Acer saccharinum - Astigar zilarkara
Acer saccharum - Astigar azukreduna
Acer espezieen zerrenda osoa

Astigarrak edo azkarrak Acer generoko zuhaitzak dira, Sapindales-en ordenean; eurentzat bakarrik den Aceraceae familian, edo (Hippocastanaceae-ekin batera) Sapindaceae familian sailkatzen dira; ebidentzia genetikoaren arabera bigarren aukera egokiagoa dela badirudi ere. Astigarrek aurrez aurre jarritako orriak dituzte, gehienetan gingildun eta palmatuak baina, espezie batzutan, pinatu edo gingil bakoak ere. Loreak arruntak eta pentameroak dira eta mulko, korinbo edo unbeletan jaiotzen dira. Euren fruitu bereziak samara mota batekoak dira, eta biraka jausi eta haizearen eraginez haziak urrunera eramateko forma egokia dute. 'Acer' izena Latineko "acris"etik dator (zorrotz), aspaldian lantzak egiteko erabiltzen zen haien zuraren gogortasunagatik.

Acer generoko zuhaitz batzuk euskaraz ihar izenaz ere izendatzen dira; sarrera honetan agertzen den espezie zerrenda laburrean ikus daitekeen legez.

Espezie gehienen orriak palmatuak eta gingildunak dira eta gingil bakoitzaren muturrerantz zuzentzen diren 3-9 zain nagusien hornituta daude, gingil bat beti erdian dagoela. Espezie batzuk; haien artean paper antzeko azaldun astigarrak Acer griseum, astigar mantxuriarrak Acer mandshuricum, nikko astigarrak Acer maximowicziana eta hiru loreko astigarrak Acer triflorum; orri trifoliatuak dituzte. Negundo astigarraren orriak era pinatuan konposatuak dira, trifoliatuak edo 5, 7 edo, gutxiagotan, 9 orrixkekin. Astigar batek, xarma orridun astigarrak Acer carpinifolium, xarmen orrien itxura duten orri pinatu bakunak ditu.

Astigarren loreak, espezie batzuetan orriak baino lehen baina espezie gehienetan orriekin edo eurak irten eta berehala, neguaren azkenean edo udaberriaren hasieran irteten dira. Haien loreak txikiak eta ez nabarmenak dira, hala ere loretan dauden hiribide bateko astigarrak ikusgarriak izan daitezke. Loreek bost sepalo, 1-6 mm-ko bost petalo, eraztun bitan seina jarritako 6-10 mm-ko hamabi lorezil, eta pistilo bi edo pistilo bat estilo birekin dituzte. Goian dagoen obarioak karpelo bi ditu, bere hegoek loreak luzatzen dituzte eta, horren ondorioz, erraza da esatea zein lore dira emeak. Loreak irten eta aste gutxi batzuetatik sei hilabeteak arte zuhaitzek hazi kopuru handiak botatzen dituzte.

Astigarrak garrantzitsuak dira zura eta siropa lortzeko eta hazitako landare apaingarri legez. Espezie batzuk udagoienean orri koloretsu argiak izaten dituzte. Astigar azukreduna (Acer saccharum) bere izerdia irakinaraziz astigar siropa lortzeko erabiltzen da; bestalde, astigar honen zura boloak eta bolatokietako zurezko lurra egiteko aukerako zura ei da. Quebec da astigar azukredunaren ekoizkinen munduko ekoizlerik handiena.

Astigarrak udaberri goiztiarrean polen eta nektar iturri garrantzitsuak dira erleentzat. Bestalde, Lepidoptero batzuen larbak elikatzeko ere, erabiltzen dira astigarrak; haien artean azaroko sits argiarenak.

Kanadaren banderak astigar orri estilizatu bat erakusten du, eta orri hori ospe handiko nazio-ikurra da.