Burdinola: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

21:54, 29 urria 2013ko berrikusketa

Burdinola burdin minerala landu eta burdina lortzen zen antzinako lantegia da.^[1]

Motak

Zeharrolak

Zeharrolak burdin totxo handiak (12-15 arroa bitartean) lantzen zituzten burdinola handiak ziren, uraren indarra erabiltzen zutenak berau lantzeko. ^[1]

Tiraderak

Tiraderak burdinola txikiak ziren, 5 arroa inguruko burdin totxoak lantzen zituztenak, hauek ere uraren indarra erabiliz. ^[1]

Fanderiak

Fanderiak XVIII. mendean sortu ziren burdinola mota bat izan zen. Bertan, ostean landuko zen burdin-xafla eta flaskoak sortzen ziren.

Historia

Lehenengo burdinolak mendietan kokaturik zeuden eta haizearen indarra erabiltzen zuten burdina lantzeko (haizeolak) eta XIV. mendean hasi zen uraren indarra erabiltzen, mendietatik ibai-ertzeetara mugituz burdinolak. Burdinolen urrezko garaia XVI. mendean izan zen, ontzigintza zibil eta militarraren beharrek eraginda, baina XVII. mendean euren gainbehera hasi zen, ingeles eta suediarren teknologia aurreratuagoei aurre egin ezin zietela. Beste leku batzuetan, inguruko basoen gehiegizko ustiaketak eraman zituen burdinolak desagertzera, basoekin batera burdinolek erabiltzen zuten erregaia (zura) desagertu zelako. Dena den, azken burdinolek XIX. mendera arte iraun zuten.

Monumentu izendaturiko burdinolak

Aurtola burdinola (Aramaio, Araba)
Bankako burdinola (Banka, Nafarroa Beherea)
Etxauzko burdinola (Baigorri, Nafarroa Beherea)
El Pobaleko burdinola (Muskiz, Bizkaia)
Urtubiaga (Ea)

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Burdinola

↑ ^a ^b ^c Harluxet Hiztegi Entziklopedikoko sarrera

[harluxet-1] Harluxet Hiztegi Entziklopedikoko sarrera

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
+[[Fitxategi:PSM V38 D183 A forge trip hammer.jpg|thumb|right|300px|'''Burdinola''' batean lanean.]]
-'''TU PUTA MADRE EN BRAGAS HIJO PUTA ¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡'''
+'''Burdinola''' burdin minerala landu eta burdina lortzen zen antzinako lantegia da.<ref name="harluxet">{{eu}}[http://www1.euskadi.net/harluxet/hiztegia1.asp?sarrera=burdinola Harluxet Hiztegi Entziklopedikoko sarrera]</ref>
+== Motak ==
-[[Fitxategi:PSM V38 D183 A forge trip hammer.jpg|thumb|right|300px|]]
+=== Zeharrolak ===
+Zeharrolak burdin totxo handiak (12-15 [[Arroa (masa-unitatea)|arroa]] bitartean) lantzen zituzten burdinola handiak ziren, uraren indarra erabiltzen zutenak berau lantzeko. <ref name="harluxet"/>
+=== Tiraderak ===
+Tiraderak burdinola txikiak ziren, 5 [[Arroa (masa-unitatea)|arroa]] inguruko burdin totxoak lantzen zituztenak, hauek ere uraren indarra erabiliz. <ref name="harluxet"/>
+=== Fanderiak ===
+Fanderiak [[XVIII. mende]]an sortu ziren burdinola mota bat izan zen. Bertan, ostean landuko zen burdin-xafla eta flaskoak sortzen ziren.
+== Historia ==
+Lehenengo burdinolak mendietan kokaturik zeuden eta haizearen indarra erabiltzen zuten burdina lantzeko (''haizeolak'') eta [[XIV. mende]]an hasi zen uraren indarra erabiltzen, mendietatik ibai-ertzeetara mugituz burdinolak. Burdinolen urrezko garaia XVI. mendean izan zen, ontzigintza zibil eta militarraren beharrek eraginda, baina XVII. mendean euren gainbehera hasi zen, ingeles eta suediarren teknologia aurreratuagoei aurre egin ezin zietela. Beste leku batzuetan, inguruko basoen gehiegizko ustiaketak eraman zituen burdinolak desagertzera, basoekin batera burdinolek erabiltzen zuten erregaia ([[zur]]a) desagertu zelako. Dena den, azken burdinolek XIX. mendera arte iraun zuten.
+== Monumentu izendaturiko burdinolak ==
+* [[Aurtola burdinola]] ([[Aramaio]], [[Araba]])
+* [[Bankako burdinola]] ([[Banka]], [[Nafarroa Beherea]])
+* [[Etxauzko burdinola]] ([[Baigorri]], [[Nafarroa Beherea]])
+* [[El Pobaleko burdinola]] ([[Muskiz]], [[Bizkaia]])
+* [[Urtubiaga]] ([[Ea]])
+== Erreferentziak ==
+{{commonskat}}
+<references/>
 [[Kategoria:Burdinolak]]