Akrostiko: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

16:26, 16 otsaila 2018ko berrikusketa

Akrostikoa (grezierazko ἄκρος akros, muturra, eta στίχος stikhos, lerroa edo bertsoa), olerki bat da, non bertso bakoitzeko hasierako, erdiko edo amaierako hizkiek, bertikalean irakurriak, hitz edo esaldi bat eratzen duten. Hedapenez, akrostiko, hizki horiek osaturiko hitzari ere deitzen zaio. Literatura asmakuntza hau, bereziki, forma bihurrienak gehien erabili diren garaietan hedatu da, literatura barrokoan kasu.

Antzinakoak

Kristautasunaren hastepenetakoa da akrostiko ezagun bat, Mediterranio ekialdeko lehen kristauek grekeraz osatutakoa, kristauen jainkoa gurtzekoː Jesukristo, Jainkoaren seme eta salbatzaile.

Ιησούς    I  esous   Jesus
Χριστός   CH ristos  Krist
Θεού      TH eou     Jainkoaren
Υἱός      Y  ios     seme
Σωτήρ     S  oter    salbatzaile

Grekerazko akrostikoak ΙΧΘΥΣ (ICHTHYS) ematen du, arraina grekeraz, eta arraina kristautasunaren sinboloa zen garai hartan.

Leodegundia Iruñeko erregina ezkontidearen epitalamio edo eztei-kanta (9. mendeko Nafarroako dokumentua) akrostiko bat da halaber, Leodegundiaren edertasuna goraipatzen duena: "Leodegundia pulcra Ordonii Filia", Leodegundia Ordoñoren alaba ederra.

Euskarazkoak

Euskaraz ezagutzen den lehen akrostikoa Pierre Argaiñaratz idazleak utzi zuen Noelac bere liburuan 17. mendean, bere adiskide Joanes Etxeberri Ziburukoaren omenez. Bertso batekin osatzen den akrostiko bitxia da, letra bakoitza errepikatzen baita larriz eta xehez Etxeberriren izena ematekoː EeTtÇçHhEeBbEeRrRrIi (orduko grafian).^[1]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Akrostiko

↑ 1963-, Arranz, Iñaki,. (). Hitza azti. Alberdania, 126 or. ISBN 9788496310711. PMC 433937856..

[1] 1963-, Arranz, Iñaki,. (). Hitza azti. Alberdania, 126 or. ISBN 9788496310711. PMC 433937856..

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 [[File:Chant to Leodegundia 1 (Acrostic initials).jpg|thumb|Nafarroako Leodegundia erreginaren eztei-kantaren akrostikoaren hasieraː LEODEGV...)]]
-'''Akrostikoa''' ([[greziera]]zko ἄκρος ''akros'', muturra, eta στίχος ''stikhos'', lerroa edo bertsoa), olerki bat da, non bertso bakoitzeko hasierako, erdiko edo amaierako hizkiek, bertikalean irakurriak, hitz edo esaldi bat eratzen duten. Hedapenez, akrostiko, hizki horiek osaturiko hitzari ere deitzen zaio.
+'''Akrostikoa''' ([[greziera]]zko ἄκρος ''akros'', muturra, eta στίχος ''stikhos'', lerroa edo bertsoa), olerki bat da, non bertso bakoitzeko hasierako, erdiko edo amaierako hizkiek, bertikalean irakurriak, hitz edo esaldi bat eratzen duten. Hedapenez, akrostiko, hizki horiek osaturiko hitzari ere deitzen zaio. Literatura asmakuntza hau, bereziki, forma bihurrienak gehien erabili diren garaietan hedatu da, [[literatura barrokoa]]n kasu.
-Antzinakoak
+== Antzinakoak ==
+Kristautasunaren hastepenetakoa da akrostiko ezagun bat, Mediterranio ekialdeko lehen kristauek grekeraz osatutakoa, kristauen jainkoa gurtzekoː Jesukristo, Jainkoaren seme eta salbatzaile.
-Kristautasunaren hastepenetakoa da akrostiko ezagun bat, Mediterranio ekialdeko lehen kristauek grekeraz osatutakoa, kristauen jainkoa gurtzekoː ation ''JESUS CHRIST, SON OF GOD, SAVIOUR''. The initials spell ΙΧΘΥΣ ([[:en:Ichthys|ICHTHYS]]), which means ''fish'':
  '''Ι'''ησούς    I  ''esous''   Jesus
  '''Χ'''ριστός   CH ''ristos''  Krist
@@ 12. lerroa: / 11. lerroa: @@
  '''Σ'''ωτήρ     S  ''oter''    salbatzaile
+Grekerazko akrostikoak ΙΧΘΥΣ (ICHTHYS) ematen du, ''arraina'' grekeraz, eta arraina kristautasunaren sinboloa zen garai hartan.
-[[Leodegundia Ordoñez|Leodegundia]] [[Iruñeko Erresuma|Iruñeko erregina]] ezkontidearen [[Leodegundiaren eztei-kanta|epitalamio edo eztei-kanta]] (9. mendeko Nafarroako dokumentua) akrostiko bat da halaber, Leodegundiaren edertasuna goraipatzen duena.
+[[Leodegundia Ordoñez|Leodegundia]] [[Iruñeko Erresuma|Iruñeko erregina]] ezkontidearen [[Leodegundiaren eztei-kanta|epitalamio edo eztei-kanta]] (9. mendeko Nafarroako dokumentua) akrostiko bat da halaber, Leodegundiaren edertasuna goraipatzen duena: "Leodegundia pulcra Ordonii Filia", Leodegundia [[Ordoño I.a Asturietakoa|Ordoñoren]] alaba ederra.
+== Euskarazkoak ==
-Literatura asmakuntza hau, bereziki, forma bihurrienak gehien erabili diren garaietan hedatu da, [[literatura barrokoa]]n kasu.
+Euskaraz ezagutzen den lehen akrostikoa [[Pierre Argaiñaratz]] idazleak utzi zuen ''Noelac'' bere liburuan 17. mendean, bere adiskide [[Joanes Etxeberri Ziburukoa|Joanes Etxeberri Ziburukoaren]] omenez. Bertso batekin osatzen den akrostiko bitxia da, letra bakoitza errepikatzen baita larriz eta xehez Etxeberriren izena ematekoː ''EeTtÇçHhEeBbEeRrRrIi'' (orduko grafian).<ref>{{Erreferentzia|izena=Arranz, Iñaki,|abizena=1963-|urtea=|izenburua=Hitza azti|argitaletxea=Alberdania|orrialdea=126|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|data=[2006]|url=https://www.worldcat.org/oclc/433937856|isbn=9788496310711|pmc=433937856}}</ref>
 {{commonskat}}