Txikipedia:Alergia: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

16:43, 13 apirila 2021ko berrikusketa

Alergia deitzen zaio gauza bereziren bat arnastean, jatean edota ukitzean gorputzak izaten duen erreakzioari. Erreakzioak mota askotakoak izan daitezke: batzuetan, alergiaren eraginez azkura izaten dugu gorputzean; beste batzuetan, doministikuka hasten gara, edo malko-jarioa izaten dugu, edo sudurra itxi egiten zaigu, eta abar.

Dirudienez, munduko biztanleen herenak baino gehiagok dauka alergiaren bat. Umeen artean ohikoa izaten da janariren batek eragindako alergiaren bat izatea.

Zerk eragiten du alergia?

Alergia eragiten duen gauzari alergeno deitzen zaio.
Alergeno ohikoenak hauek dira: akaroak (zomorro txiki-txiki batzuk), polena, janari batzuk eta animalia batzuk.

Janarien artean, alergiak eragiten dituzten janaririk ohikoenak honako hauek dira:

Kakahueteak eta fruitu lehorrak (intxaurrak, hurrak...).
Arraina eta itsaskiak (ganbak, muskuiluak...).
Esnea, behi-esnea batez ere
Arrautzak.
Soja.
Garia (glutena).

Zergatik gertatzen dira?

Gure immunitate-sistemak akats bat egiten duenean gertatzen dira alergiak. Normalean, immunitate-sistemak germen eta gaixotasunetatik babesten gaitu. Immunitate-sistemaren bidez, gure gorputzak borroka egiten du bakterio eta birusen kontra eta gaixotzen gaituzten beste organismo txiki-txiki batzuen kontra, antigorputzak deitzen direnak fabrikatuz.

Zer gertatzen da, ordea, elikadura-alergiaren bat badugu? Bada, gure immunitate-sistemak, akats baten ondorioz, elikagai jakin baten osagairen bat zuretzat benetan arriskutsua balitz bezala tratatuko du. Berez, edozein alergiatan gertatzen da hori, hau da, alergia botika edo sendagai bati (penizilinari, adibidez) diogunean, edo aireko polenari (belarretik, loreetatik eta zuhaitzetatik datorrena), nahiz elikagai bati.

Bestela esanda, erreakzio alergikoa eragiten dizun substantzia ez da berez kaltegarria, baina zure organismoak horren aurrean erreakzionatzeko duen modua da kalte egiten dizuna.

Zertan datza erreakzio alergikoa?

Kakahueteei alergia dien haur batek kakahuete-kremaz estalitako pastel zati bat jaten badu, hauxe gertatuko zaio: umearen gorputzak kakahueteek duten osagai baten kontra erreakzionatzen duten antigorputz batzuk sortuko ditu; hau da, umearen gorputzak substantzia kimiko batzuk askatuko ditu bere odolean. Substantzia kimiko horietako bat histamina delakoa da.

Histamina horrek sintoma batzuk eragingo dizkio orduan, adibidez, begietan, sudurrean, eztarrian, arnasketa-sisteman, larruazalean edo sabelean (digestio-sisteman). Elikadura-alergia duen pertsona batek erreakzio alergiko arina izan dezake, baina baita erreakzio alergiko larriagoa ere. Bestalde, erreakzio horiek berehala gerta daitezke, edo janaria irentsi eta ordu batzuetara.

Besteak beste, honako sintomak senti daitezke:

Eztarria itxita bezala sentitu
Ahotsa galdu
Arnas arazoak ("txistuak" ateratzea arnastean)
Eztula edo doministukua
Goragalea eta botaka hasteko gogoa
Tripako mina
Beherakoa

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 {{PAGEBANNER:Quaddeln.jpg|origin=0,0}}
 [[Fitxategi:Allergy skin testing.JPG|300px|thumb|right|Beso batean alergiaren proba egiten.]]
-'''Alergia''' deitzen zaio gauza bereziren bat arnastean, jatean edota ukitzean gorputzak izaten duen erreakzioari. Erreakzioak mota askotakoak izan daitezke: batzuetan, azkura izaten da; beste batzuetan, doministikuak, malko-jarioa, eta abar.<br />
+'''Alergia''' deitzen zaio gauza bereziren bat arnastean, jatean edota ukitzean gorputzak izaten duen erreakzioari. Erreakzioak mota askotakoak izan daitezke: batzuetan, alergiaren eraginez azkura izaten dugu gorputzean; beste batzuetan, doministikuka hasten gara, edo malko-jarioa izaten dugu, edo sudurra itxi egiten zaigu, eta abar.
-Dirudienez, munduko biztanleen herenak baino gehiagok dauka alergiaren bat.<br /><br />
+Dirudienez, munduko biztanleen herenak baino gehiagok dauka alergiaren bat. Umeen artean ohikoa izaten da janariren batek eragindako alergiaren bat izatea.
 == Zerk eragiten du alergia? ==
@@ 8. lerroa: / 9. lerroa: @@
 Alergeno ohikoenak hauek dira: {{txp|akaro|akaroak}} (zomorro txiki-txiki batzuk), {{txp|polen|polena}}, janari batzuk eta animalia batzuk.
+Janarien artean, alergiak eragiten dituzten janaririk ohikoenak honako hauek dira:
-== Zein ondorio eragiten ditu alergiak? ==
-* Larruazalean: azkura, {{txp|dermatitis|dermatitisa}}...
+* Kakahueteak eta fruitu lehorrak (intxaurrak, hurrak...).
-* Arnas aparatuan: {{txp|asma}}...
+* Arraina eta itsaskiak (ganbak, muskuiluak...).
-* Begietan: {{txp|konjuntibitis|konjuntibitisa}}...
+* Esnea, behi-esnea batez ere
-* Digestio-aparatuan: sabeleko mina, gorakoak, beherakoa...
+* Arrautzak.
-* Sudurrean: {{txp|errinitis}}, {{txp|sinusitis|sinusitisa}}...<br />
+* Soja.
-<br />
+* Garia (glutena).
-Alergiak aztertzen dituen adarrari {{txp|alergologia}} deitzen zaio.<br />
+==Zergatik gertatzen dira?==
+Gure {{Txp|immunitate-sistema|immunitate-sistemak}} akats bat egiten duenean gertatzen dira alergiak. Normalean, immunitate-sistemak {{Txp|germen}} eta gaixotasunetatik babesten gaitu. Immunitate-sistemaren bidez, gure gorputzak borroka egiten du bakterio eta birusen kontra eta gaixotzen gaituzten beste organismo txiki-txiki batzuen kontra, antigorputzak deitzen direnak fabrikatuz.
+Zer gertatzen da, ordea, elikadura-alergiaren bat badugu? Bada, gure immunitate-sistemak, akats baten ondorioz, elikagai jakin baten osagairen bat zuretzat benetan arriskutsua balitz bezala tratatuko du. Berez, edozein alergiatan gertatzen da hori, hau da, alergia botika edo sendagai bati ({{Txp|penizilina|penizilinari}}, adibidez) diogunean, edo aireko {{Txp|polen|polenari}} (belarretik, loreetatik eta zuhaitzetatik datorrena), nahiz elikagai bati.
+Bestela esanda, erreakzio alergikoa eragiten dizun substantzia ez da berez kaltegarria, baina zure organismoak horren aurrean erreakzionatzeko duen modua da kalte egiten dizuna.
+== Zertan datza erreakzio alergikoa?==
+Kakahueteei alergia dien haur batek kakahuete-kremaz estalitako pastel zati bat jaten badu, hauxe gertatuko zaio: umearen gorputzak kakahueteek duten osagai baten kontra erreakzionatzen duten antigorputz batzuk sortuko ditu; hau da, umearen gorputzak substantzia kimiko batzuk askatuko ditu bere odolean. Substantzia kimiko horietako bat {{Txp|histamina}} delakoa da.
+Histamina horrek sintoma batzuk eragingo dizkio orduan, adibidez, begietan, sudurrean, eztarrian, arnasketa-sisteman, larruazalean edo sabelean ({{Txp|digestio-sistema|digestio-sisteman}}). Elikadura-alergia duen pertsona batek erreakzio alergiko arina izan dezake, baina baita erreakzio alergiko larriagoa ere. Bestalde, erreakzio horiek berehala gerta daitezke, edo janaria irentsi eta ordu batzuetara.
+Besteak beste, honako sintomak senti daitezke:
+* Eztarria itxita bezala sentitu
+* Ahotsa galdu
+* Arnas arazoak ("txistuak" ateratzea arnastean)
+* Eztula edo doministukua
+* Goragalea eta botaka hasteko gogoa
+* Tripako mina
+* Beherakoa
 {{Txikipedia interwiki}}
 [[Kategoria:Txikipedia]]
+[[Kategoria:Txikipedia:Osasuna]]