Edukira joan

Carlos Falconí Aramburú

Wikipedia, Entziklopedia askea
Carlos Falconí Aramburú
Bizitza
JaiotzaSan Miguel District (en) Itzuli, 1937
Herrialdea Peru
Heriotza2022ko ekainaren 29a (84/85 urte)
Hezkuntza
HeziketaSan Cristóbal of Huamanga University (en) Itzuli
Hizkuntzakgaztelania
Ayacucho Quechua (en) Itzuli
Jarduerak
Jarduerakpoeta, abeslaria, egile abeslaria, musikagilea eta gitarra-jotzailea
Musika instrumentuaahotsa

Carlos Ernesto Falconí Aramburú (San Miguel, La Mar, Ayacucho, Peru, 1937 – 2022) Peruko poeta, kantautorea, abeslaria, gitarrista, konpositorea eta musika-konpilatzailea izan zen. Ayacuchoko kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi eta abestu zuen.

Haurtzaroan Carlos aita abesten eta gitarra jotzen laguntzen hasi zen. Huantako Lehen Hezkuntzara joan zen, gero San Juan Bosco Colegioko lehen hezkuntzara. Ondoren, Batxilergoa "Mariscal Cáceres" Eskola Handiko Unitatean, Huamanga hirian. Hizkuntza eta Literatura ikasi zituen San Cristóbal de Huamangako Unibertsitate Nazionalean.

Huamangan 1950ean Trío Ayacucho taldea sortu zuen Ernesto Camassi Pizarrorekin eta Carlos Flores Leónekin, eskolan ezagutu zituenak. Balsak eta boleroak abesten eta dantzatzen zituen. 1958an Adios balsa konposatu zuen. Bigarren ahotsa eta hirugarren gitarra izan zen, Ernesto Camassik, berriz, lehen ahotsa eta bigarren gitarra jotzen zuen eta Carlos Floresek lehenengo gitarra. 1964an Carlos Flores taldea utzi zuen eta Amílcar Gamarra Altamiranok ordezkatu zuen.

1966an Hirukoteak bere lehen diskoa grabatu zuen "Vapor Brillante" eta "Con el mayor amor" abestiekin. Ayacuchoko abesti tradizionalekin bederatzi LP eta bi CD jarraitu ziren.

Peruko barne gatazka armatuaren garaian, bere Ayacucho eskualdeko biztanleen sufrimendua eta itxaropena jorratzen zituzten poema eta abesti ugari idatzi zituen. Bere abesti ezagunenen artean, Huamanga (1958), Carolita (1966), Ingrata Mestiza (1973), Wakcha Masillay (1978), Ofrenda (1982), Viva la Patria (1986), Tanto amor, tanto infortunio (1987), Tierra que duele (1987), Aurora (1994), Lejanía (2000) eta Justicia punkupi suyasaq (2002). Gaztelaniazko izenburuak izan arren, testuak gehienbat kitxuaz edo elebidunez daude. Abesti horietako batzuk Manuelcha Prado Ayacuchoko abeslariak interpretatu zituen, tartean Ofrenda .

Olerkigintzan, bilduman eta abestien interpretazioan egindako lorpenengatik, 1988an Liman Urpicha de Plata saria jaso zuen Peruko Errepublikako Lehendakaritzak antolatutako Andeetako Autore eta Konpositoreen Bigarren Jaialdian. 2016an Ayacuchoko Eskualdeko Kontseiluak Amerikako Askatasunaren Ordena eman zioten.

2022ko ekainaren 29an hil zen.

Trío Ayacuchorekin

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • 1966: Con el mayor cariño (IEMPSA)
  • 1967: Trío Ayacucho
  • 1970: Aquí estamos mejor
  • 1971: Mi retorno
  • 1973: Remembranza Huamanguina

Berezko poemak eta abestiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • 1982: Ofrenda
  • 1986: Viva la patria
  • 1987: Tanto amor, tanto infortunio
  • 1987: Tierra que duele
  • 1994: Aurora
  • 2000: Lejanía
  • 2002: Justicia punkupi suyasaq
  • Abilio Vergara: La tierra que duele de Carlos Falconí: Cultura, música, identidad y violencia en Ayacucho. Universidad Nacional de San Cristóbal de Huamanga, Ayacucho 2010.
  • Joshua Tucker: Gentleman Troubadours and Andean Pop Stars: Huayno Music, Media Work, and Ethnic Imaginaries in Urban Peru. University of Chicago Press, Chicago 2013.
  • Jonathan Ritter: Complementary Discourses of Truth and Memory. The Peruvian Truth Commission and the Canción Social Ayacuchana. Part III (Musical Memoralizations of Violent Pasts), 8 in: Susan Fast, Kip Pegley: Music, Politics, and Violence. Wesleyan University Press, Middletown, Connecticut 2012. ( Google aurrebista )

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]