Elizabeth Scott
Elizabeth Leonard Scott (Fort Sill, Oklahoma, AEB,1917ko azaroaren 23a – Berkeley, Kalifornia, AEB, 1988ko abenduaren 20a) estatubatuar estatistikan eta astronomian espezializatutako matematikaria izan zen, Scott efektua aurkitzeagatik ezaguna.
Hil ondoren, Estatistika Sozietateetako Lehendakarien Batzordeak «Elizabeth L. Scott saria» sortu zuen bere ohoretan, estatistikaren arloan emakumeen karrera akademikoak sustatzen laguntzen duten pertsonen lana aitortzeko.
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Haurtzaroa eta ikasketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Scott Fort Sillen (Oklahoma, Estatu Batuak) jaio zen 1917an. 4 urte zituela, familia Berkeleyra (Kalifornia) joan zen bizitzera. Kaliforniako Unibertsitatean izan zen, Berkeleyn, eta matematika eta astronomia ikasi zituen. Garai hartan, emakumeek baino ezin zuten erabili astronomia; beraz, matematikan graduondoko ikasketak egitea erabaki zuen. 1949an doktoratu zen eta 1951n lanpostu iraunkorra lortu zuen Berkeleyko Matematika Departamentuan.[1]
Ibilbide zientifikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bere ibilbidean zehar, astronomiari buruzko ikerketa zientifikoko 30 artikulu baino gehiago argitaratu zituen, eta beste hainbeste klimaren aldaketaren azterketari buruz, bi eremuetan estatistika-analisiaren erabilera gehituz eta zabalduz.
1957an, joera bat hauteman zuen galaxia-kumuluen behaketan. Behatzaile batek oso urrutiko kumulu bat aurkitu ahal izateko, hark galaxia distiratsuagoak izan behar zituela konturatu zen, eta ohikoa baino kantitate handiagoan, eta joera hori zuzentzeko formula bat proposatu zuen, denboraren poderioz Scott efektua izenarekin ezagutu zena.[2][3]
1958an, Jerzy Neymanekin batera, Newcomb Cleveland saria jaso zuen, «On Certain Stochastic Models of Population Dynamical Phenomena» artikuluarengatik. Zientzia Aurreratzeko Estatu Batuetako Elkarteak ematen du sari hori, munduko zientzia-gizarte handiena eta Science aldizkaria argitaratzen duena.[4][5]
Elizabeth L. Scott saria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Scott Estatistika Matematikoaren Institutuko kidea izan zen, eta aktiboki sustatu zituen emakume akademikoentzako aukera-berdintasuna eta ordainsari-berdintasuna.[6] Hil ondoren, Estatistika Sozietateetako Lehendakarien Batzordeak «Elizabeth L. Scott saria» sortu zuen bere ohoretan, Scott-ek estatistikaren arloan emakumeen karrera akademikoak sustatzeko egindako ekarpenaren adibide diren pertsonen lana aitortzeko.[7]
Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1958an Newcomb Cleveland saria jaso zuen Jerzy Neymanekin batera , «On Certain Stochastic Models of Population Dynamical Phenomena» artikuluarengatik.
- Estatistika Sozietateetako Lehendakarien Batzordeak «Elizabeth L. Scott saria» sortu zuen bere ohoretan.
- Matematika arloan bere izena duen Scott efektua, berak aurkitu baitzuen.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F.. MacTutor History of Mathematics archive. University of St Andrews..
- ↑ Elizabeth Leonard Scott, Statistics: Berkeley, University of California: In Memoriam, 1991
- ↑ "Elizabeth Scott", Biographies of Women Mathematicians, Agnes Scott College
- ↑ «AAAS Newcomb Cleveland Prize» American Association for the Advancement of Science.
- ↑ «Newcomb Cleveland Prize Recipients» American Association for the Advancement of Science.
- ↑ Honored Fellows. Institute of Mathematical Statistics.
- ↑ «About the Award» Elizabeth L. Scott Award.